Serbest piyasa ve Sülün Osmanlar...

"Serbest piyasa..." tanımlaması ile ilk karşılaşmam 80'li yıllarda olmuştu...

Aynı meyve suyunun bakkalda yarı yarıya daha ucuz olduğunu söylediğim kuruyemişçi bu fiyat farkını "serbest piyasa" olarak açıklamıştı...

***

Yine 80' li yıllar lise çağlarım...

Ayağımdaki ayakkabıyı boyadıktan sonra  normalin 4-5 misli para isteyen ayakkabı boyacısıda bunun sebebini "burası Taksim" olarak açıklamıştı...

***

Çay bahçelerinde (meyhanelerde değil)  eskinin Gülhane Parkı'nda... sizlerinde buna dair anılarınız vardır...

Geçmişten bu yana bazı şeyler değişti...

Marketlerle-hamburger markalarıyla tanıştık örneğin...

Üzerinde ürünlerin etiket fiyatlarının olduğu hesap öderkende kasa fişlerinin istesekte-istemesekte verildiği...

***

Son dönemlerde yiyecek-içecek ve hizmet sektörlerinin bazılarında sorunlar var yaşanılan ya da tanık olunan...

Misal;berberde traş oluyorsun kapıdan orta yaşlı biri sorar berbere "saç traşı kaç para" diye?

Fiyatı yüksek bulunca da " benimki 3 numara olacak"...

Ve Yarımada'daki bir Arap turist ısrarla ünlü hamburger markalarının yer tarifini sorar...

Neden?

Nedeni basit "kazıklanma" ya da başka bir tanımlama ile "dolandırılma" korkusu...

Sütten ağzı yanan -kimi -vatandaşlar farklı önlemler almaya çalışıyorlar Sülün Osmanlara karşı...

Önce mal ya da hizmetin fiyatını soruyor...

Öyle ya saç traşı oldun ederi 10 lira berber istedi 20 lira...

Kestiğin saçları tekrar yapıştır mı diyeceksin berbere...

Ya da yediğini-içtiğini kusacak mısın hesap öderken lokantada...

***

Baştan fiyatını sormakta tam çözüm olmuyor gözü dönmüş kimi Sülün Osmanlara...

Misal;dürüm et döner-kola 10 lira yazmış adamın biri ...

Yedin-içtin 10 lira verdin...

1 lira daha ister kasadaki ...

Bu farkı sorduğunda o kampanyanın şişe kola için geçerli olduğu kutu kolaya 1 lira 

daha fark verilmesi...

Tesadüf bu ya birkaç gün sonra aynı yere gidip şişe kola istediğinde...

Şişe kolanın kalmadığı-aslında hiç olmadığı-beyan edilir...

***

Ayran-kola savaşını bilirsiniz...

2-3 liraya tavuk döner yiyip te 3 lira kola parası ödemek mümkün...

Tercihini ayrandan yana kullanan tüketicinin önceliği açık ayrandır sonrasında...

Misal;1'e 3 olan ayran ile kola farkı 1'e 2'lere kadar düşmekte zamanla da "atbaşı"

olursa da şaşırmamak gerekir...

***

Çözüm ne, Sülün Osmanlar biter mi?

Önceden de vardı sonrasında olacak mutlaka başka şekil ve biçimde...

Sayıları azalabilir kimi uygulama-yaptırımlarla birlikte...

Evin duvarına asılan fotoğraf ve değerler gibi fiyat listeleri istisnasız olmalı tüm mal ve hizmetlerin sunumunda...

Adamına-yerine göre olmamalı kara düzen hesabı...

Bizde selfie çok yaygında taaa yıllar öncesinden var olan ama hak ettiğiği yere bir türlü getirtemediğimiz "self servis"lokantalar niye çok az...

Markette kasada paran yetişmedi kredi kartının limiti yetersiz olduğunda aldığın ürünlerden bazılarını bırakabilirsin sıkıntı yok...

Self servis lokantada yine benzer bir durumda bir kap eksik yemek yersin yine sıkıntı yok...

Sıkıntı...

"Dervişin fikri ve zikri..." meselesinde...