Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

02 Şubat '08

 
Kategori
KOBİ
 

Serbet bölge sorunlarının başka bir boyutu (1)

Serbet bölge sorunlarının başka bir boyutu (1)
 

Serbest Bölgelerde Alınması Gereken Tedbirler

Serbest bölge fikrinin ilk ortaya atıldığı dönemlerde buraların birer “kaçakçılık yuvası” olacağı tezi ciddi tartışmalara konu olmuştur. Fakat zaman içinde bu sakıncaların geçerli olmadığı görülmüş ve bugün tartışma ve inceleme konusu olmaktan çıkmıştır. Çünkü serbest bölgelerin sınırları iyi belirlenir, güvenlik çemberi kurulur ve giriş çıkışlar denetim altına alınırsa serbest bölgelerde kaçakçılık olayı bütünü ile ortadan kalkmaktadır. Kaldı ki, Türkiye’de gümrük kaçakçılığı, döviz kaçakçılığı, uyuşturucu kaçakçılığı, hayvan kaçakçılığı, silah kaçakçılığı gibi türlü kaçakçılık olayları serbest bölgelerin dışında gerçekleşmektedir. Artık kaçakçılık olaylarının serbest bölgelerde uzak yakın bir ilişkisi kalmamıştır.(Tuncer, İAV, Seminer, 2000)

5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun hükümlerinin tatbiki açısından her hangi bir yabancı ülkeden farklı olmadığını, buradan Türkiye’nin diğer kesimleri veya Türkiye’nin diğer kesimlerinden buraya gümrük muamelelerine tabi olmaksızın mal getirilmesi veya götürülmesi veya bu fiillere teşebbüs edilmesinin kaçakçılık olarak değerlendirilmektedir. Her ne kadar serbest bölge içindeki mal hareketlerini kaçakçılık olarak nitelememişse de, bunun her hangi bir kaçak olayının bölge içinde takibini engellememesi gerektiği açıktır.

Serbest bölgeye getirilen kimi eşya, gümrük idaresine hiç sunulmaksızın serbest bölgeye konulduğundan, bu eşyanın daha bölgeye ilk girişinde kaçakçılık yapılmış olabileceği, serbest bölgelere sokulması yasak eşyanın (uyuşturucu madde, silah) ya da ithali yasak eşyanın dahi illegal yollarla bölgeye sokulabileceği her zaman mümkündür.

Gümrük mevzuatı bölgeye getirilen tüm eşyanın gümrüğe ibrazını zorunlu kılmaktadır. Bu durumda beraberinde, bu tür eşyanın illegal yollarla Türkiye’ye sokulması imkanlarını kolaylaştırmaktadır. Bu nevi eşya gümrük denetimi olmaksızın önce serbest bölgeye alınmakta, akabinde illegal bir yolla serbest bölge dışına çıkarılarak kaçak olarak ülkeye sokulabilmektedir. Başlangıçtaki denetimsizlik, eşyanın ülkeye kaçak olarak girişine kadar varan sonuçlar doğurabilmektedir.

Serbest bölge giriş çıkışlarının denetlenmesi de kaçakçılığın önlenmesini tam olarak sağlayamamaktadır. Zira Türkiye’deki serbest bölgeler genellikle çok geniş alanlar üzerine kurulu olup, bu kadar geniş alanları kontrol altında tutmanın güçlüğü ortadadır. Hal böyle olunca, sadece giriş çıkış kapılarındaki denetimle yetinmek kaçakçılıkla etkin mücadele imkanını vermemektedir. Sonuçta bölge içinde faaliyet gösteren firmaların depolarının denetimi kaçakçılıkla etkin mücadele yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Çözüm önerileri olarak şu hususlar sıralanmaktadır:

Her iki mevzuatta paralel düzenlemelerin yapılması, SB giriş-çıkış noktalarının sayısal olarak azaltılması, giriş çıkış noktalarına kamera sistemi getirilmesi, giriş-çıkış noktalarında ticari eşya taşıyan araçlarla diğer araçların yollarının ayrılması, giriş-çıkış noktalarına eşya muayene yerleri yapılması, X ray-detektör-ayna gibi teknik donanımın sağlanması, içki sigara, elektronik eşya gibi anında nakde çevrilme imkanı olan ürünlerin naklinde bölge dışında da araçlarının takibi, denetim elemanlarının belirsiz aralıklarla denetimi, envanter kayıtlarının gümrük idaresine verilmesi, stok kayıtlarının periyotlarla gümrük idaresine verilmesi, serbest bölgelerin etrafında gözetleme kuleleri ve güvenlik personelinin nöbet düzeniyle görev yapması, bölgeler etrafında gümrük muhafaza ekiplerince devriye hizmeti verilmesi, serbest bölgelerde kalan eşyanın da muayenesinin yapılması, Serbest bölgelere giren-çıkan tüm eşya için gümrüğe “özet beyan” ve “serbest bölge iş talep formu” verilmesi, denize çıkışı olan serbest bölgelerde botlarla denetim ve bölgeye izinsiz gemi yanaşmasının önlenmesi, aydınlatma ve çevre duvarlarının yeterli seviyeye getirilmesi, serbest bölgelere ilişkin otoritenin tek elde toplanması, Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğünün Gümrük Müsteşarlığına bağlanması. (Korkmaz, Yaklaşım, Şubat, 2001) Yazar daha sonra serbest bölgelerin Türkiye’de uygulanan haliyle kaçakçılık merkezleri olma yolunda olduğu şeklinde bir kanaate varmaktadır.

Tüm güneydoğu illerimizde, terörle mücadelenin önemli bir unsur olmaya devam ettiği son 25 yıllık dönem içerisinde, terörle yapılan bu mücadeleyi destekler mahiyette yörenin ekonomik yapısının iyileştirilmesi amacıyla, doğu illerinde sınır ticareti ve açık Pazar uygulaması önemli görevler üstlenmiştir. Maksadı dışında kötü uygulamaları nedeniyle 1995 yılında açık Pazar uygulamasına son verilmiştir. Sınır ticareti rejimine getirilen bazı sınırlamalar nedeni ile sınır ticaretinden istenilen verim elde edilememiştir. Diğer yandan sınır ticaretinde var olan sınırlamalar kaldırılması yönünde yörenin Mülki amirleri ve ileri gelenlerinin bu taleplerinin haklı mahiyette görülmesi üzerine var olan sınırlamalar kaldırılmış, gerek donanım eksikliği gerekse yönetim zaafından kaynaklanan sorunlar nedeni ile Kıbrıs, Suriye, İran üzerinden getirilen rakip serbest bölge malları düşük kıymette fatura, sahte/çifte fatura kullanılarak ya da kaçak yollarla yurda sokulmuştur.

Bunun üzerine Gümrük İdarelerince kıymet araştırması yollarına gidilmiş ve yahut, serbest bölgelerden yapılan ithalat işlemlerinde, ithal konusu eşyanın serbest bölgeye girişinde beyan edilen kıymet ile serbest bölgeden çıkışında beyan edilen kıymetin karşılaştırılması yapılarak, eksik vergi tahsilatına sebebiyet verilmemesi yönünde tedbirler alınmıştır.

Sahte/çifte fatura veya kıymet kaçakçılığı yoluyla, ya da gümrük muamelesine tabi olmaksızın yapılan kaçakçılıktan Türkiye ekonomisi olumsuz yönde etkilemiştir. Dolayısıyla Türkiye, serbest bölgelerden muzdarip bir ülke konumuna düşürülmüştür. Bu sorun bugün hala devam edegelen bir sorun olma özelliğini sürdürmektedir.

 
Toplam blog
: 135
: 1323
Kayıt tarihi
: 29.09.07
 
 

Ali Emir KARAALİ, Rize Doğumlu, 1978 Rize Lisesi Mezunu, (1988)T.C. Anodolu Üniversitesi   'İşlet..