Sertleşme Bozukluğunda Kök Hücre Tedavisi

 Sertleşme bozukluğu cinsel ilişki için tatmin edici bir sertleşmenin elde edilememesi veya sürdürülememesi olarak tanımlanmaktadır. 40-70 yaş arasındaki erkeklerin yaklaşık % 50'si bir dereceye kadar sertleşme sorununa sahiptir.

 

Günümüzde sertleşme bozukluğu tedavisinde etkili yöntemler (ilaçlar, iğne, vakum cihazları, protez) vardır. Bu tedavilerin tek başına ya da bir arada kullanımı sonucu %80’lere varan başarılar elde edilmektedir. Peki, bu kadar yüksek başarı oranı sağlanmışken neden başka tedaviler aranmaktadır? Bunun sebebi bu tedaviler hastalığı iyileştirici değildir. Günü kurtarmak için uygulanan semptomatik (şikâyeti giderici) tedavilerdir. Uzun zamandır bilim insanları iyileştirici tedavi üzerinde çalışmaktadırlar. Bu amaçla önce penise şok dalga tedavisi sonra PRP tedavileri geliştirilmiştir. Bu tedavilerde belirli bir başarı söz konusu olmasına rağmen ciddi sertleşme bozukluğu olan hastalarda yeteri kadar başarı elde edilememiştir.

 

Bu bilgiler ışığında kök hücre tedavisi ciddi sertleşme bozukluğu olan hastalarda doğal ve yan etkisiz bir tedavi olarak yerini alabilecek mi? Bunu çok yakın bir gelecekte görme imkânımız olacak. 

 

Kök hücreler, bölünme ve farklılaşma kapasiteleri nedeniyle dokuyu yenileyebilen ve onarabilen, farklılaşmamış hücrelerdir. Kök hücreler, uygulandıkları bölgede hasar görmüş hücrelerin yerlerini alabilir ya da bu hücrelerin yenilenmelerini teşvik edebilirler. Bu kök hücre tedavisindeki temel mantıktır.

 

Kök hücre tedavileri tıbbın çeşitli alanlarında 1990’lı yıllardan sonra artarak kullanılmaya başlandı. Günümüzde kanser hastalıkları, kardiyo-vasküler hastalıkları, Parkinson hastalığı ve inme gibi nörolojik hastalıklar, multipl skleroz ve sistemik lupus eritematosus gibi otoimmün (bağışıklık sistemi)  hastalıklar, dirençli yaralar, omurilik yaralanmaları gibi durumlarda kullanılmaktadır.

 

Yapılan klinik öncesi (deneysel- hayvanlar üzerinde) araştırmalarda, yağ dokusundan elde edilen kök hücrelerin penis içine enjekte edilmesinin sertleşme fonksiyonlarını düzelttiği bulunmuştur. 2016'da yayınlanan Soebadi ve arkadaşlarının yakın tarihli bir makalesinde bu çalışmalar özetlenmiştir. Çalışmaların hemen hemen tümende kök hücre uygulamaları penis sinir hasarı, vasküler (damarsal)  yetmezlik, diabetes mellitus ( şeker hast.), hiperlipidemi ve yaşlanmaya bağlı sertleşme bozukluklarının düzelmesini sağlamıştır.

 

Hayvan deneyleri bu şekilde başarı ile sonuçlanınca klinik (insan) çalışmaları hız kazandı. Deneysel çalışmalarda yaklaşık 10 yıl sonra ilk klinik raporlar ortaya çıkmaya başladı. Bugüne kadar yayınlanmış 4 adet insan klinik çalışmasında sertleşme bozukluğu olan hastalarda kök hücre kullanılmıştır.

 

İlk çalışma 2010 yılından Kore’den Bahk ve arkadaşları tarafından yayınlandı. Şeker hastalığı nedeniyle sertleşme bozukluğu yaşayan, hiçbir tedaviye yanıt vermeyen, protez uygulanma kararı verilen, yaşları 57 ile 87 yaş arasında olan 7 hastanın penisine göbek kordonundan elde edilen kök hücrelerini enjekte ettiler. Hastalar toplam 11 ay boyunca takip edildi. Kök hücre tedavisi alan 7 hastanın 3’ünde ilaçsız, 2’sinde ise ilaç ile sertleşme elde edildi. Tedavi süresince ve takiplerde hiçbir ciddi olumsuz etki bildirilmedi.

 

2015 yılında Amerika Birleşik Devletler’den Levy ve arkadaşları, vasküler (damarsal) sertleşme bozukluğu olan (sadece penise iğne tedavisi ile sertleşmesi olan) yaşları 40-70 arasındaki 8 hastanın penisine göbek kordonundan elde edilen kök hücreleri enjekte etti. 6. ayın sonunda 8 hastanın 3’ü hiçbir ilaca gereksinim duymadan, 4’ü düşük doz ağızdan ilaç alarak, 1 hastanın ise penise iğne tedavisi ile cinsel ilişki yaşadığı belirtildi. Tedavi süresince bir yan etki bildirilmedi.

 

2016 yılında Fransa’dan Yiou ve arkadaşları prostat kanseri için prostatektomi ameliyatı olan ve vasküler ( damarsal) yetmezlik nedeniyle sertleşme bozukluğu olan, hiçbir tedaviye yanıt vermeyen, yaşları 45-70 yaş arasında, 12 hastanın penisine kemik iliği kök hücrelerini enjekte ettiler ve hastaları 1 yıllık takip ettiler. 6. aydan sonra 12 hastanın 9'unun  ilaç kullanarak cinsel ilişkiye girdiği bildirildi. Bu durum 1. yıl takibinde de devam etti. Ciddi yan etki belirtilmedi.

 

2016 yılında, Danimarka’dan Martha Kirstine Haahr ve arkadaşları prostat kanseri için prostatektomi ameliyatı olan ve sertleşme bozukluğu olan, hiçbir tedaviye yanıt vermeyen, 46-69 yaş arasında, 17 hastanın penisine yağ dokusu kaynaklı kök hücreleri enjekte ettiler. 6. ayda 17 hastanın 8'inin cinsel ilişki kurma yeteneğini geri kazandığı belirtildi. Hiçbir ciddi yan etki bildirilmedi.

 

Kök hücre tedavisi, özellikle diğer tedavilere yanıt vermeyen, sertleşme bozukluğu olan hastalar için uygulanabilir bir tedavi seçeneği olarak hızla gelişmektedir. Çok sayıda klinik öncesi veri, 4 yayınlanmış klinik çalışma ve devam eden birçok klinik çalışma ile hem doktorlar hem de hastalar bu ileri teknoloji tedaviyi benimsemeye başlamıştır.

 

Sertleşme bozukluğundan Kök hücre, Şok dalga ve PRP tedavilerinin penise uygulanmaları giderek artmaktadır. Bu 3 tedavide yan etkinin olmaması ve başarılı sonuçlar alınması çok önemlidir. Günümüzde bu tedaviler için en büyük sorun belirli kalıplaşmış ya da kabul edilmiş tedavi standartlarının olmamasıdır. Gün geçtikçe artan sayıda çalışmalar ile bu sorunların aşılacağı giderek daha çok kabul görmektedir. Çok yakın bir gelecekte bu tedaviler pratikte çok daha yoğun kullanılır hale gelecektir. 

 

Son olarak Avrupa Üroloji Derneği Bilimsel Kongresi Komisyonu üyesi Profesör Jens Sønksen’in (Herlev, Danimarka) sertleşme bozukluğunda kök hücre tedavisi ile ilgili yorumu; "Yakın gelecekte kuşkusuz kök hücre tedavisi sertleşme bozukluğu tedavisinde önemli bir araç haline gelecektir”