Seyrüsefer serbestisi ne anlama geliyor, Neden Türkiye ile İsrail arasında savaş çıkarabilir?

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, ''Doğu Akdeniz'de en uzun kıyısı olan sahildar devlet olarak Türkiye'nin seyrüsefer serbestisi için gerekli gördüğü her türlü önlemi alacağını'' vurgulamıştı.

Türkiye'nin İsrail'e karşı aldığı yaptırım kararları arasında en çok dikkat çeken bu Akdeniz'deki 'seyrüsefer serbestisi' oldu.

Herkes en ağır karar bu diyor.

Bu kararla Türkiye ile İsrail Ordusu karşı karşıya gelebilir, yani bir çatışma olasılığı doğurabilir deniliyor.

Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun, İsrail – Türkiye ilişkileri hakkında geçen 5 maddeden üçüncüsünde gördüğümüz “Seyrüsefer serbestisi” kelimesinin anlamını şu sıra öğrenmek isteyen pek çok insan var. Eminim ki MB bloggerlerinin da çoğu arama motorlarında “Seyrüsefer serbestisi nedir? Seyrüsefer serbestisi ne anlama gelir? Seyrüsefer serbestisi manası, Seyrüsefer serbestisi ne demek? gibi aramalar yapıyordur.

Aramayın ben anlatayım.

Türkiye, Doğu Akdeniz çanağında en geniş deniz sınırı olan ülke olduğu için "seyrüsefer serbestisi" açıklamasının ticari ve askerî gemilerin denetimine bakan yönü de bulunuyor. Buna göre halen uluslararası deniz hukukunun sağladığı haklar kapsamında her ülke gibi Türkiye de 12 millik karasularında, yabancı gemiler için liman ve yerli kendi gemileri için bayrak devleti denetim haklarını kullanıyor. Oysa İsrail, ‘Mavi Marmara’ gemisine kıyılarından yaklaşık 72 mil açıkta müdahale etti...

Yukarıda da bahsedildiği gibi 1982 Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin 3’üncü maddesine göre, devletlerin ülkesel egemenliğinin bir parçası olan karasularının genişliğini ise en fazla 12 mil olabiliyor...

Bazı özel durumlarda bu sınır 24 mile kadar çıkabiliyor, ancak bu takdirde de bu hakka sahip ülke sadece gümrük, maliye, muhacerat ve sağlıkla ilgili karar alıp, yaptırım uygulayabiliyor...

İsrail, 200 millik Münhasır Ekonomik Bölge ilan etmiş bulunmakla birlikte, bu yetkiden doğan hakları, diğer devletlerin seyrüsefer serbestisini engelleyecek şekilde kullanılamıyor...

Seyrüsefer serbestisinden yararlanan bir ticaret gemisiyle ilgili asli yetki kullanımı uluslararası hukuka göre sadece Bayrak Devletine ait...

Yabancı bayraklı ticaret gemisi ile ilgili ancak ‘deniz haydutluğunun bastırılması’, narkotik maddelerin kanundışı ticaretinin önlenmesi, açık denizde yapılan izinsiz yayının önlenmesi, kesintisiz takip hakkı ve ziyaret hakkı kapsamında yetki kullanabiliyor

Seyrüsefer serbestisi tam olarak nedr?


Bitişik Bölgeler

Karasularına bitişik bir deniz şeridine bitişik bölge (contiguous zone) denir. Eğer ilan etmişse bu devletin bitişik bölge suları vardır ve bitişik bölge esas hattan en çok 24 mile kadar uzanır; bu şerit karasularının oluşturduğu şeride koşut bir şerittir.

Bütün devletlerin gemilerinin bitişik bölgede navigasyon (yolalım) özgürlüğü (seyrüsefer serbestliği) vardır.

Burada sözü edilen yolalım özgürlüğü; herhangi bir devletin gemisi bu suları hukuka uygun amaçla özgürce kullanabilir. Ancak bu hak kıyı devletinin aşağıda belirtilen kurallarla sınırlıdır.
a. Kıyı devleti kendi ülkesiyle olumsuz ihtimalleri önlemek üzere bitişik bölgelerde gümrük vergi göç ve sağlıkla ilgili olarak idari önlemler alır. Alınan bu önlemlere gemiler uymak zorundadır.
b. Kıyı devleti a’ da belirtilen kurallara uymayan gemilere ceza uygulayabilir.

Açık Denizler

Denizlerin “iç sular” “karasuları” “münhasıran ekonomik bölge” MEB “takımada suları” kapsamı dışında kalan kesimleri “açık denizler” dir. Açık denizler tüm devletlere açıktır; hiçbir devlet açık denizleri egemenliği altına alamaz.Açık denizlerdeki özgürlüklerden biri yolalım (navigasyon seyrüsefer) özgürlüğüdür açık denizlerde bütün gemilerin yolalım özgürlüğü vardır.

Açık denizlerde bulunan gemiler üzerinde bayrak devletinin yargı yetkisi ve mevzuatını uygulama yetkisi vardır. Ancak bayrak devletinin bu yetkisi başka devletlerin yetkilerini tümüyle ortadan kaldırmaz başka devletlerin de sınırlı yetkileri vardır. Bu istisnai yetkiler:

1. Yabancı gemilerin uğradıkları kazalar ve benzeri olaylar sonucu olarak bir devletin kıyıları ciddi kirlenme (pollution) tehlikesiyle karşılaşırsa o devlet önlemler alabilir.

2. Bütün devletlerin korsanlığa karşı gerekli önlemleri alma hak ve yükümlülükleri vardır. Bir gemi hangi bandırayı taşırsa taşısın korsanlık yaptığı anlaşılır ya da bundan şüphe edilirse bir devletin savaş gemisi ya da yetkili kılınmış gemisince durdurulabilir ve tutuklanabilir. Tutuklanan geminin gemi adamları ya da gemide bulunan öteki kişiler uyrukları ne olursa olsun götürüldükleri devletin yetkili mahkemelerinde yargılanabilirler.

3. Bir devletin iç sularında ya da karasularında kuralları çiğneyen gemi kıyı devletinin savaş gemilerince izlenip açık denizde tutuklanabilir; bunun için izlemenin karasularında ya da gümrük vergi göç ve sağlıkla ilgili kuralların çiğnenmesi (ihlali)durumunda bitişik bölgede başlamış olmalıdır. Kesintisiz izleme hakkı (the right of hot pursuit) hakkı diye anılan bu hakkın kullanılabilmesi için izlemenin daha ihlali yapan gemi karasularındayken başlamış olması ve aralıksız sürmesi şarttır. İhlali yapan gemi karasuları dışında fakat gemiden indirilmiş bir tekne karasularındaysa kesintisiz izleme hakkı gene vardır.

Son Söz:

Türkiye, Doğu Akdeniz’de seyrüsefer serbestisi için gerekli gördüğü her türlü önlemi alırsa, bunun sonucu muhtemelen Türkiye ile İsrail arasında sıcak bir sürtüşme olabilir. Daha sonra askeri çatışmaya gider mi onu zaman gösterecek.

Kısacası ama seyrüsefer serbestisi meselesinin savaş çıkartma kapasitesi yüksek gözüküyor.

Rapor neler içeriyor okumak isteyen şu linki tıklayabilir

http://blog.milliyet.com.tr/Birlesmis_Milletlerin_Mavi_Marmara_Raporu_Bir_Pacavra_Gibi___Taleplerimiz_Neydi__Icerik_Ne_/Blog/?BlogNo=324008