Siberuzay

Siberuzay, sözcük olarak ilk kez 1984’te yayınlanan William Gibson’un yazdığı ‘Neuromancer’ (Türkçe’de ‘Neuromancer’ ve ‘Matris Avcısı’ adlarıyla yayınlandı) adlı bilimkurgu romanda kullanıldı. Kavram olarak ise, 1982 yapımı ‘Tron’ filminde ve 1973’te John Brunner’in yazdığı ‘Şok Dalgası Süvarisi’ romanında kullanılmıştı. Tron’da bir insan bilgisayarın içine ışınlanır. ‘Şok Dalgası Süvarisi’nde bir insan siberuzay üzerinden kendini sürekli yeniden programlar ki buna tüm biyografisi ve belleği dahildir.

O zamanlar internet yoktu. Bugün için siberuzaya en uygun örnek internet. Ancak siberuzay internetin üssel katları bir hacimde, yani limit sonsuz hacimde tasarlanmıştı. İnternet için bugünkü hacim 100 milyar sayfa sanırım.

Siberuzayın diğer bir özelliği, sanal 5 duyu yaratması ki bu da yavaş yavaş yaratılmaya başlandı. Beynin belli bölgeleri elektrikle uyarılarak, belli uyartılar elde etmeyi bilimciler yavaş yavaş becermeye başladılar.

Siberuzayın diğer bir özelliği, oraya giren kişiler için yazılım ölümsüzlük yaratması. Gibson’un ‘Neuromancer’in ilk kitabı olduğu, ‘Sprawl’ Üçlemesi konuyu bu yönde işler. İngiliz bilimciler bunu da 45 yıl içinde becereceklerini 2005’te açıkladılar.

Siberuzayın asıl özelliği sonsuz hızda ve sonsuz miktarda bilgi edinme olanağı vermesi. Bugün için saatta ortalama 100 sayfa okuyabiliyoruz. Hızlı okuma kursları bunu 1.000 sayfaya çıkarabiliyor. Henüz kullanıma sunulmayan ama yapımı laboratuarda da olsa, tamamlanmış retinaya yansıtıcılı okuma aygıtları bu hızı da arttıracak. Aynı üssel artışla saatta 10.000 sayfa diyelim.

İnsanlığın temel bilgileri, bilim, düşün, sanat dahil edinmek için en çok 10.000 kitap gerekir. İleride yeni tasarımlarla yazılacak kitaplarla bu miktar pekala 1.000 kitaba düşebilir. Bir kitap ortalama 200 sayfadır. Yani görüldüğü üzere, henüz siberuzay olmadan da bu bilgileri edinebiliyoruz. Bu denli geniş okumalar, dar uzmanlık alanlarında, güçlü bellekli, tarayıcılar için gerekir.

Siberuzay tasarımlarında, tüm bilimkurgu romanlarında olduğu gibi, ütopya ve disütopya biraradadır. Yani bilgi kişiyi ilerletir de, öldürür de. 8 yıllık internet deneyimlerimden biliyorum: Dünyanın hiçbir ulusundan hiçbir kişi milyarlarca kat artan, bilgiye erişim hızına kimse gereksinim duymuyor, çünkü önyargılar ve zihinsel opaklıklar (saydamsılıklar) kişiyle birlikte aynen internete giriyor. Bunun en güzel örneği 11 Eylül 200 ertesi oluşan global tartışma ortamındaki eleştiriler. Söylemler çok büyük bir hızıyla boğucu bataklara sürüldü. Durumdan novum bilgi üreten pek kimse çıkmadı.

Dolayısıyla siberuzay şimdilik hala gerçekleştirilmeyi bekliyor.