Şiir Çözümleme - 4

TOHUM
Dört nala haberci ilkyazdan
Aşağdan inceden beyazdan
Dumanı tüten sıcak tohum
Dolan kara toprağı dolan
Ulaş yeryüzüne ak tohum

Hey gücüne kurban olduğum
Dağ taş dinlemezim hey aman
Göster o gül yüzünü göster
Önce yeşil yeşil bak tohum
Sonra sarı sarı gülüver

Donansın donansın daneler
Kız oğlan kız, alaca kına
Tarlalar sebil tek bedava
Ver güzelim ver yiğidim ver
Pir aşkına fakir aşkına

Anladım farkı neden sonra
Tohumdan başka şeymiş bitki
Bu küçük deli fişekteki
Ne ki? Ağaç mı allı pullu
Yoksa ayrık mı, başak mı ki?

Kim bilecek... kapalı kutu
Ama bulut, yağmur bulutu
Gelir kararır nerdeyse
Tohum altta nefes nefese
Kulağı gök gürültüsünde
*
MelihCevdet Anday
*

Sözcük, sözcük öbekleri yan yana gelerek dizeleri oluşturmuşlar. Bu şiirin biçimi oluyor. Bu biçimin taşıdığı duygu, düşünce öz ya da içeriktir.Bu iki öğe şiirde bütünlük oluşturuyor. Biçimle içeriği kolayca birbirinden ayıramayız. Her içerik kendi biçimini, her biçim de kendi içeriğini yaratır.

Bu örnek şiir yağmuru bekleyen bir tohumun öyküsüdür. Tohumun değişik yönleri ele alınarak tohum motifi oluşturulmuş. Motif, konuyu boyutlandıran yönlerden biri olarak tanımlanabilir.Şiirde yer alan duygu ve düşüncenin şiire özgü bir hava, bir söylem içinde dile getirilmesi ton olarak adlandırılır. Bu, sözcüklerin ses uyumlarına, geçişlerine, çağrışım özelliklerine göre başvurularak sağlanır. Sözcüklerde sağlanan bu ses özelliğine ritim denir.

Tohum simgesi ilk dörtlükte tutan bir tohum olarak ele alınmış, ikinci dörtlükten başlayarak tohum baharın sembolü oluyor. Tohumun öyküsü aşağıdan, inceden, beyazdan başlayıp gökteki buluta doğru gelişmesiyle kurulmuş. Doğa şiirle birlikte gelişiyor. Tohum dünyanın, insanlığın öyküsüne dönüşüyor sonunda.