ŞİİR ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

ŞİİR ÜZERİNE DÜŞÜNCELER                                  

Önce şiir nedir? Türkiye’de ne kadar şair varsa bence o kadar şiirin tanımı vardır.  Her şaire göre kendine özgü bir tanımı vardır. Bundan dolayıdır ki şiirin bu güne değin şiirin tam tanımı yapılmamıştır.

Türk Dil Kurumu’na göre şiir: Şiir, is. Ar. Şi’r,1- Zengin sembollerle, ritimli sözlerle seslerin uy uyumlu kullanılmasıyla ortaya çıkan edebi anlatım biçimi.2- Bir şairin,  bir dönemin bu sanatı kullandığı özel biçim, romantik, Tanzimat şiiri gibi, 3- Manzume de adı verilir,4- Düş gücüne hayale, imgeye, gönle seslenen anı, duygu, coşku uyandıran, etkileyen konularda yazılan şiir olarak tanımı yapılır.(TDK Sözlüğü: Sayfa: 2094)

Anadolu insanı doğuştan şairdir. Yunus’u, Mevlana’yı, Karacaoğlan’ı, Köroğlu, Dadaloğlu, Âşık Keremi,  Âşık Veysel’i ve Âşık Mahzuni’ yi bugünlere getiren halkımıza sevdiren onların şiirleridir.  Şiir bin gözyaşıdır. Şiir ruhumuzu aydınlatan ve bizleri heyecanlandıran şiir değil midir?  Şiir bizleri ileriye götüren ve ışık saçan bir projektördür. Şiiri sadece konu ve söz sanatı anlamak doğru değildir. “Müzik ruhun gıdasıdır” derler. Müziği meydana getiren yine şiirdir. Ünlü Fransız şairi Valery’ye göre: “ Şiir ancak onun nesre çevrilmesi imkânsız olmayanın ifadesidir” diye niteler.    

Güzel sanat dallarımızdan biri de şiirdir bence.  Bir sanatçıya göre resim, müzik, fıkra, hikâye, öykü ve roman ne ise şiir de odur. Ancak şiir bu tür edebiyat (yazın)  türlerine göre en zor olanıdır. Şiir kolay yazılmaz. Şiir terlemeden emek verilmeden yazılmaz. Şiirin odak noktası sözcüklerdir. Şair bu kelimelerin (sözcüklerin) avcısıdır. Hece ve kafiyeleri yani uyaklı olan her şiire bence şiir değildir.

Buraya kadar gelmişken bazı ünlü şairlerimizin görüşlerine de bir bakalım:

• Şiir, eğlence niteliğini hiç taşımayan bir sanat… Asi bir sanat.  Biz de öbür sanatların öbür sanatların temelinde şiir vardı. Yeni sanatlar şiirden koparak doğabilir yurdumuzda. Türkiye gibi ülkeler batıya karşı ilk rövanşlarını edebiyatla alacaklardır. Hele şiirdeki lirizm olanağı büyük bir üstünlüktür.   Cemal SÜREYA

• Eski günlerde şiirin hayatı devlet denilen büyükçe bir kuşun gölgesinde geçerdi.  Şimdilerdeyse bir altın kuşun sırtında uçar. Kuşun eski adı cedel, yeni adı eytişim, yani diyalektiktir.  O yüzden tarihsel bir delikanlıdır şiir bugün Türkiye’de. Akdeniz yarıçaplıdır.  Ece AYHAN

• Şiir de doğa ve halk gibidir. Az gelişmişliği aşar; çiçeği, yağmuru, yüreği ve diliyle… Şiirleri bir ozan duyarlığı ile okumalı… Az gelişmişliği hep aşar şiir, en eski kaledir, yürek ve çağın ortasındadır. Ulusal ve evrenselin orta yerindedir şiir.  Ceyhun Atuf KANSU.

• Şiir, en zengin, en görgülü bulunduğumuz ata kalıtımızdır. Şiirimiz, Anadolu’ya ve halkımıza yönelmekte bütün sanat dallarına bakarak önde gitmiştir. Cahit KÜLEBİ

• Şiir eğitimi diye de bir şey vardır, olacaktır her zaman. Şiir en azından bir mecazlar bilgisini gerektirir. Şiirin içinde öykü, mesaj, dolaylı anlatımlar, alegoriler, teğetler toplamında organik bir varlığa kavuşur. Behçet NECATİGİL

• Bence her sanat dalında olduğu gibi şiirde de hakemlik görevini halkın yapması gerekir. Şiir, hem şiir olmalı, hem de okunmalı, okunabilmeli… Şiirimiz hızla gelişiyor, kırk elli yıl içinde dallı, budaklı bir çınar gibi görünümü alırsa hiç şaşmam. Oktay Rıfat HOROZLU 

• Şiirin üstünlüğü kısa, az fakat öz oluşundadır. Şair kelimeleri seçip yan yana getirirken bir düzyazı ustası kadar rahat ve kaygısız olamaz. Çünkü, düzyazıda bir kelimeler harmanı oluştururken şiirde yan yana getirilen başka başka kelimeler (sözcükler),  olduklarından çok daha değişik, çok daha etkin anlamları yüklenir. ( 1 ) Tarık Dursun KAKINÇ

• Ayakkabı gibi; ne bol gelmeli biçim, ne de dar. Tam oturmalı şiirin muhtevasına. Arif DAMAR
• Bir şiir, yalnız o şiire giren sözcükler değil, bir de girmeyen sözcüklerden meydana gelir.Salah BİRSEL
• Şairler, söz sultanlarıdır; hekimler saltanatlarını vücut üzerinde kurarlar; şairlerin dil güzelliği ruha zevk verir; hekimlerin özverileri hastaları iyileştirir. İbni SİNA

• Gül ıtırıyla selamlar sabahı, şair yaratır… Öyle seveceksin ki kelimeleri, yalnız senin için raks edecekler. Kelimeler de bütün sevgiler gibi kıskanç. Senin olmalarını istiyorsan, onların olacaksın; yalnız olacaksın. Cemil MERİÇ

• ….Şiir hakikati arama işidir.  Necip Fazıl KISAKÜREK

• Ben kendi payıma bir iki iyice şiir yazdımsa, bunların tümünün içeriğini önceden iyice pişirdim.Nazım HİKMET

• … Duygular, düşünceler sözcükleri değil; sözcükler duygularımı, düşüncelerimi yönetiyor. Ressam Degas’ın “Çok güzel duygularım var; ama şiirde başarıya eremiyorum. Nerden?” diye sorması üzerine, Mallarme; “Dostum” demiş, “Şiir sözcüklerle yazılır. Herkesin duyguları, düşünceleri var. Yetseydi herkes şair olurdu”. Melih Cevdet ANDAY

Yukarıya aldığım sözler edebiyatımızda. Şiir coğrafyasında isim yapmış değerli inşanlardır. Katılırsınız, katılmazsınız. Orasını ben bilemem. Ama tüm bunlara saygı duyar ve de gönülden katılıyorum. Bu saygın kişiler şiirimizin ve sanatımızın birer köşe taşlarıdır. Cümlesini saygıyla, rahmetle anıyorum.  

Şiir asırlardan beri çağdan çağa ve kuşaktan kuşağa bugüne değin gelmiş ve gitmeğe de devam edecektir. Derin ve ulaşılması zor ve engin bir coğrafyada yer almıştır. Daha sınırları kesin olarak belirlenmemiştir. Şiir önemli bir sanat dalıdır, sanat olduğu gibi topluma da ışık ve ayna tutmalıdır. Ama her şeyden önce akıcı ve hoş olmalıdır.  Ben şiiri iki bölüme ayırıyorum. 

• Uzun ömürlü şiirler,
• Kısa ömürlü şiirler.

Uzun ömürlü şiirlere birkaç örnek vermek gerekirse:  Ahmet Haşim’in Merdiven, Yahya Kemal’in Sessiz Gemi, Orhan Veli’nin İstanbul’u Dinliyorum, Cahit Sıtkı Tarancı’nın Yaş Otuz Beş, Mehmet Akif Ersoy’un Çanakkale şiiri,  Bekir Sıtkı Erdoğan’ın Bin bir Gece veya Hancı şiiri,

Necip Fazıl’ın Kaldırımlar ve Sakarya Türküsü, , Ahmet Muhip Dranas’ın Fahriye Abla, Cahit Külebi’ nin Hikâye, Ülkü Tamer’in Güneş Topla Benim İçin şiiri ve Arif Nihat Asya’nın Bayrak şiiri gibi, bunlar uzun ömürlü ve uzun soluklu şiirlerdir. Tabi başka şairlerin şiirleri de vardır.  Kısa ömürlü şiirlere örnek vermek istemiyorum. Çünkü onların sahiplerini kırmak istemiyorum.  Uzun ömürlü şiirler yaklaşık yarım asırdan fazla aramızda ve kuşaktan kuşağa sevgiyle ve saygıyla okunuyor.  Bunların çoğu okul kitaplarımızda da yer almış şiirlerdir. Bunlar benim kişisel görüşlerimdir. Tek kelime ile şiir, güzel duygulu ve manidar sözlerin ifadesidir. Şiir imge ile yazılmalı, imge şiire umman gibi derinlik katar. Sözümü kadın şairlerimizden Gülten AKIN’ ın bir sözü ile bağlamak istiyorum:  Gülten AKIN: Şiir, dizelere sıkıştırılmış bir nükleer enerjidir.  Parçalanacak ve parçalayacak şey… Ressamın resmi, müzisyenin bestesi ne ise şair için de şiir odur. ( 2 )  

•  
• 1- Antoloji, Aylık Şiir Dergisi, Yıl:1, S:2, 1981- Ankara, Genel Yayın Yönetmeni: Selim Sabit Pülten
• 2- Kültür Çağlayanı, Eğitim, Kültür ve Halkbilim Dergisi, yıl: 9, S: 50, sahibi Hayrettin İvgin,  Mayıs- Haziran 2018- Ankara

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    ---------------------------------------------------------  

     NOT: Tüm okuyucularımızın  mübarek  Kandillerini   kutlar, sağlık, mutluluk ve  berketli    günlere   vesile olmasını   dilirim. ( A.GÜLER)

         Abdülkadir  GÜLER

        03 Şubat 2022-  SÖKE