Sivaslı Gelin Müjgan Üçer'e armağan

Masamın üzerinde günlerdir benimle birlikte olan Müjgan Üçer “ adına hazırlanan koca bir Armağan kitabı vardır. Bu değerli eseri Tekin Şener ve Mehmet Ali Erdoğan hazırlamışlardır. Kitap İstanbul’da / Temmuz 2011 yılında sadece 700 adet basılmıştır. Kitabın tertemiz bir baskısı ve kâğıdı vardır. Kitap 534 sayfadan ibarettir. Öncelikle bu kitap uzun yıllar Türk Folkloruna hizmet veren değerli araştırmacı yazar Müjgan Üçer Hanıma bir vefa borcu bağlamında hazırlanmıştır. Eserdin içeriğine girmenden önce armağan sözcüğü üzerinde biraz durmak istiyorum:

Armağan: is,1. Birini sevindirmek, mutlu etmek, için verilen şey, 2.Örül: Nobel armağanı, 3. Bir bilim adamının emek verdiği eser: Mehmet Fuat Köprülü, Armağanı,4. Bağış, ihsan, armağan etmek, birine bir şeyi armağan olarak vermek, hediye etmek gibi. ( Türk Kurumu Sözlüğü: Cilt 1,sal: 135 ).

Bunlardan başka şuanda evimin kitaplığında bulunan başka armağanlarda vardır. Örneğin Prof. Dr Ali Berat Alptekin’nin hazırladığı Prof. Dr. Saim Sakaoğlu’na Armağanı / Konya Kömen Sota Yayınları ( 2006 ), Nursel Soyuer Gündüz’ün hazırladığı “Kazdağı Eteklerinden Ankara Doruklarına “ Halil Soyuer’e Armağan, SAKÜDER yayınları Ankara 2007, M. Sabri Koz’un hazırladığı Yapı Kredi Yayınları arasında çıkan ” Metin And’a Armağan” ( 2007 / İstanbul, Prof. Dr.Tuncer Gülensoy ve Hayrettin İvgin’in baskıya hazırladığı “Halk Bilimci Nail TAN’a ARMAĞAN” ( Ankara 2011 ), bir komisyon tarafından hazırlanan armağan kitabı, bu da Ankara kültür Ajans yayınları arasında çıkmıştır. Şimdi sizlere anlatmaya ve tanıtmaya çalıştığım Sivaslı folklorcu, halk bilimci ve Sivaslıların ablası diye tanımlanan yazar Müjgan Üçer Hanım efendiye hazırlanan “Armağan” adını taşıyan kitaptır.

Dr. Müjgan Üçer hanımın bu değerli eseri 11. Mayıs 2012 tarihinde bana imzalı olarak hediye armağan etmişlerdir. Bu değerli armağanla birlikte itinayla bir kısa not yazmışlardır. Değerli yazarımız ve ablam olarak her zaman saygı duyduğum Müjgar Üçer Hanımın kısacak ve zarif notu aynen şöyledir:

 “ Sayın Güler Ailesine;

Mektubunuza ve çalışmalarıma gösterdiğiniz ilgiye çok teşekkür ederiz. Size acil şifalar diliyor, eşinize selam ve en iyi dileklerimi iletiyor, ARMAĞAN” kitabımla birlikte sizlere “Hayat Ağacı Dergimizi “de gönderiyorum. 11.05.2012 “ diye yazmışlardır.

Aynı gün yazarımızı Sivas’tan telefonla aradım, kitabını aldığımı ve nazik dilekleri için teşekkürlerimi arz ettim. Sırası gelmişken  burada  bir kez daha bizleri  unutmadıkları ve sıcak ilgileri  için  ailecek teşekkürlerimizi, selam ve saygılarımızı sunuyoruz…. Şunu yazmadan edemiyorum: “Armağan”la birlikte bana gelen " Hayat Ağacı Dergisi, ( Sayı: 18- 2012 ) tarihli  sayısında  halk bilimci dostumuz M. Sabri Koz’la bir konuşma yapılmıştır. Dergide yer alan bazı fotoğraflar arasında taa Temmuz 1974 lerde Ankara’ da birlikte katıldığımız bir  “Folklor Derleyici Araştırmaları “  kursunda  M. Sabri Koz’la birlikte olduğumuz bir fotoğrafımızı görünce çok şaşırdım, daha da çok sevindim.Bu  fotoğrafı  hiç unutmuyorum. Folklor Derleyici  Araştırmacıları  Kursiyer arkardaşlarımızla  Konya'ya yaptımız bir gezi sırasında  M. Sabri Koz’la Konya'da  Şair Aşık Şemi'nin mezarı başında  bu fotoğraf çekilmişti... burada sonsuz teşekkürlerimi ve sevgilerimi iletiyorum. Sağ olsunlar, var olsunlar diyorum…

Bu dostluğunun ve vefanın bir göstergesidir…

Folklorcu ( Halk bilici ) Dr. Müjgan Üçer Hanımefendiyi bundan yaklaşık  50  yıl önce sanat ve kültür dergilerinde özellikle Sivas ve yöresiyle ilgili yazdığı ve yaptığı folklorik yazılarından tanıyorum. İlk onunla tanışmam Sivas’ta 1974’lerde yayımlanan rahmetli folklorcu İbrahim Aslanoğlu’un bin bir emekle çıkardığı  “Sivas folkloru Dergisindeki " özellikle Sivas ağırlıklı halk bilimi konuları içeren yazılarından tanıyorum.  Çünkü o yıllarda benimde bazı yazılarım Sivas Folkloru dergisin de zaman zaman yayımlandı. Bu derginin sahibi rahmetli İbrahim Aslanoğlu idi…

O’nu da saygıyla ve rahmetle anmadan geçemeyeceğim. Sivas Folkloru Dergisi yanılmıyorsam 1973 yılında yayına başlamıştı. Şu anda yanımda ciltlenmiş olarak Sivas Folkloru dergisinin Sayı: 13, Şubat 1974’ten sayı:46 Kasım 1976. sayısına kadar evimin kütüphanesinde başköşede yerini almaktadır. Daha sonra bu dergi kapandı yine İbrahim Aslanoğlu yönetiminde Türk Folkloru dergisi yayımlandı. Şimdi hatırlatma ve birörnek olması bağlamında Sivas Folkloru Dergisinde yer alan Müjgan Üçer’in yazılarından bazı örnekler sunmak istiyorum.

Müjgan  Üçer / Sivas Folkloru “Halk Hekimliğinde Bazı tedavi usulleri ( S.14, Mart 1974 ),M. Üçer, Sivas’ta Attar Dükkânları, Şifalı Bitkiler ve ev İlaçları, Sivas Folkloru ( S:18,Temmuz 1974 ),  M. Üçer, Sivas’ta Lokman Hekim / Sivas Folkloru ( S:21, Ekim 1974 ), M. Üçer, Sivas’ta Doğum Folkloru ( 1 ) , M.Üçer, Sivas Folkloru  ( S: 22, Ekim 1974 ), M. Üçer, Sivas’ta Doğum Folkloru  ( 6 ),  M.Üçer, Sivas Dergisi ( S:27, Nisan 1975 ), M. Üçer, Sivas’ta Doğum Kontrolü ( 7 ), M. Üçer, Sivas Folkloru ( S: 28, Mayıs 1975 ), M .Üçer, Sivas’ta Doğum Folkloru ( 11 ), ( S.32, Eylül 1975 ), M. Üçer, Sivas’ta Doğum Folkloru ( 18 ), ( S:39, Nisan 1976 ), M.Üçer, Sivas’ta Doğum Folkloru  ( 24 ), ( S:45, Ekim 1976 ), Evet bunlar sadece folklorcu ve araştırmacı yazar Müjgan Üçer’in Sivas ve yöresi hakkında ve özellikle doğum kontrolü konusunda hazırladığı yazılardan bir kaçıdır. Örnek olması bakımından buraya aldım. 

Bunları yazdıktan sonra şimdi asıl anlatmak istediğim “MÜJGAN ÜÇER’E ARMAĞAN” adını taşıyan kitaba dönmek istiyorum. Daha önce de belirttiğim gibi bu değerli yapıt Tekin Şener ve Mehmet Ali Erdoğan tarafından hazırlanmış olup, İstanbul’da Temmuz 2011 yılında KİTABEVİ yayınları arasında çıkmıştır. Tertemiz bir kapağı ve itinayla hazırlanmış bir baskısı vardır.  Kitabın giriş bölümünde Tekin Şener’in kısa ve özlü olarak yazılmış bun SUNUŞ yazıları vardır.

Tekin Şener’in bu özlü yazından birkaç cümle almak istiyorum: “ Müjgan Üçer yetmiş yaşında. Dostları, talebeleri, yakınları, olarak ona verebileceğimiz en kıymetli 70. yaş hediyesinin, bir kitap olacağını düşündük.  Elinizdeki kitap bu fikir etrafında buluşan bir grup insanın emekleri ve katkılarıyla vücudu geldi. …Hediye edilen yazıları temelde iki sınıfa ayırdık: Doğrudan Müjgan Üçer’i anlatan yazıları birinci bölümde, onun çalışma alanlarıyla ilgili armağan yazıları da ikinci bölümde topladık. Kitabı tertip ederken okunabilir ve okuru uzaklaştırmayacak bir sıralama yapmaya dikkat ettik. Kitabın bütününe kusurlar bize, güzellikler Müjgan Üçer’e aittir. Evet Müjgan Üçer 70 yaşında, hasat mevsiminde… Hasadı bereketli olsun! diyor”…

Biz de aynı dileklerle nice bereketli ve sağlık dolu günlere diyoruz… 

Kitapta ve bu ARMAĞAN’da Müjgan Üçer’e yazılarını gönül rahatlığı içinde  armağan edenlerin sadece adını veriyorum: Tek Şener, Haluk Çağdaş, Necdet .Bölümde yer alan isimler:  Sakaoğlu, Nesrin Tağızade Karaca, Kadir Üredi, Seha Yalçın, Beşir Ayvazoğlu, Yener Okatan, Adnan Mahiroğulları, Mehmet Şarkışla, Demet Erdinç Okatan, Suna Ertekin Akkaya, Zühal Özaydın, Kamil Toygar ,Nil San, Armağan’ın ikinci bölüm de şu isimler yer aliyor: 

Gülbün Mesara, Filiz Bengi, Şermin Ciddi, Müjgan Günbür, M. Sabri Koz, Berat Demirci, Saim Sakaoğlu, Çiçek Derman, Haşim Karpuz, Bayram Ürekli, Gülendam Saygı, Kalafat Alpaslan, Arzu Aygen, Emine Esirgenler, Zuhal Özaydın, Burhan Akgün, Nilüfer Gökçe, Kemalettin Kuzucu, Gülbün Mesara, Yücel Mutlu, R.Necip Günaydın, Kutlu Özen, İrfan Ünver Nasrattınoğlu,  Âdem Ceyhan, Memrüre Değer, Ayten Altıntaş, Fatma Perişan, İlyas Ege, Muharrem Kesik, N.Hikmet Polat, Nail Tan, Ahmet Gökbel, Bayhan Çubukçu, Emel Esin, Hayrettin İvgin, Yaşar Kalafat, Yaşar Bayatlı, Harid Fedai, İbrahim Yasak, R. Mahir Hepşen ve İsmail Yakıt’ın yazıları yer alıyor.

Sivas’ta Müjgan Üçer Hanımefendiye “müjgan Abla, Sivaslı Karınca, Sivaslı Gelin” diyenler vardır. Çünkü Müjgan Hanım hayatı mesleği olan eczacılık ve halk Hekimliği yanı sırası Sivas ili ve çevresiyle ilgili yanına gelen ve tanıştığı insanlarla bire bir araştırmalar yapmıştır. Sivas’ın geleneklerini, göreneklerini, adetlerini, düğünlerini, yemeklerini, Atasözü, deyim  ve manilerini,doğumla ilgili  geleneklerini,   folkloru bellibaşlı  gelenekleri araştırıp  kitaplar halnde  Sivas kültürüne armağan etmiştir.Yayınlanmış kitaplarından bazıları: Sivas Halk Mutfağı ( 1992 ), Mehmet Mesut Hocaoğlu Hayatı Şiirleri,Mezar Taşları İçin Yazdığı kitabeler ve Şiirlerinden örnekler ( 1993 ), Nameler ,Emekli Muallim Feyzullah Demiray’ın Hayatı ve Şiirleri ( 1996 ), Atalar Sözü Yerde Kalmaz  ( Fatma Peşken İle / 1998 ), Anamın Aşı Tandırın Başı Sivas Mutfağı  ( 2006 ), Mani Benim Ezberim ( 2009 ), Aslan Burcundan Selçuklu Kartalı ( Fatma Peşken İle  / 2010 ), gibi yayımlanmış eserleri yayımlanmış olup  ve  yüzlerce  makalesi çeşitli gazete ve dergiler de yer almıştır.

Özellikle  Folklor konularda araştırmaları ve hazırladığı bilimsel makaleleri Sivas Folkloru, Cumhuriyet Üniversitesi Dergisi, Türk Fokloru, Türk Folklor Araştırmaları, Türk Kültürü, Milli Kültür, Atayurttan Anayurda, Kültür ve Sanat, Revak, Türk Edebiyatı, Erciyes, Erdem, Eflatun, Tarla, Halay, Sühan, Hayat Ağacı, gibi dergilerde yer almıştır. Müjgan Üçer folklor çalışmalarından dolayı 1993 yılında Folklor Araştırmaları Kurumu İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet Ödülünü de almıştır. Ayrıca Sivas Ağzından 7000’in üzerinde sözlü kültür ürünlerini toplamıştır. Atalar Sözü Yerde kalmaz”   eseriyle Sivas’ta “Sözlü Gelenek” kitabında bir araşa getirmiştir.

Armağan’da dikkatimi çeken ve hoşuma giden bazı sözleri ve Sivas’a özgü bazı yöresel deyimleri buraya almak istiyorum. Toprak uğrunda yaşayan varsa vatandır, Âlim unutmuş, kalem unutmamış, cebi çok olanın yitiği çok olur, cebi çok olanın söküğü de çok olur, biliyor musun, başım şu hindinin altına sığıyor da, bir eve sığmıyor, ( Hindi Sivas’ta başörtüsü demektir ), baba devlet, ana nimet, kardeş kanat, evlat hayat….Latinler “insan insanın kurdudur” derler…

Doğum EŞİK, Evlenme EŞİK, Ölüm Eşik,  beşik, eşik,  keşik… Hayatın ta kendisidir. Armağan töre, kazanca göre, Çoban der “ günüm geçti, hiç bitmez ömrü geçti, kağnı gider gider, ama kayış ne çeker?

Atalar sözü yerde kalmaz, yazmak yaşamaktır, aslında yazmak öğrenmektir, kalma kötü sözüne, bilse iyisini söyle, bir taziye evinde kayınvalidesi vefat eden bir gelin demiş ki: “Kab kaba değer de, cıngır dar, kararan karda kalmaz, daralan darda kalmaz, yerinde söz söylemesini bilen insan, özür dilemek zorunda kalmaz, İnsan ile insan arasında fark vardır; biri demirden nal, biri de kılıç yapar. Hanımlar meclisinde:  Sır var ev içinde, sır var el içinde, ( her şey her zaman söylenmez anlamındadır ), Allah’tan korkan ayağının tırnağını keser, elden utanan elinin tırnağını keser, hem elimizi ve hem de ayağımızı temiz tutmak zorundayız. Adamın biri Lokman Hekime sormuş: Ben ne yemeyeyim? Lokman Hekim’de  cevap vermiş: Taş ye de, gam yeme….Yani insanın bünyesi taşı eritiyor, lakin gamı ve kederi eritmiyor…  Sivas Anadolu’nun özetidir…

Sözün özü, Sivas halk  arasında çalışkan Sivaslı Karınca, Sivaslı Gelin , Müjgan  Ana veya müjgan Abla diye anılan Eczacı yazar Dr. Müjgan Üçer yaklaşık yarım asırdan fazla Türk folkloru araştırmalarına ve özellikle Sivas folkloruna gönül vermiş çalışkan, üretken ve namuslu, onurlu  bir Anadolu  kadınıdır. Günü araştırmak ve bunları not etmekle geçmiştir.” Alim unutmuş, kalem unutmamış” söylediği sözlerde olduğu gibi yazdıklarını, okuduklarını ve Sivas insanıyla yaptığı toplantı ve konuşmalarında halk bilimin ait gelenekleri ve yöresel adetleri ve folklorik malzemeleri günü gününe not alıp bir defter de toplamaya ve bunları da daha sonra kitaplar halinde Türk kültürüne armağan etmiştir. Onun içine söylense ve ne yazılsa yeridir…

Severek ve beğenerek bu hazırlanan “MÜJGAN ÜÇER’E ARMAĞAN” kitabını okuduğumu belirtmek isterim. Başta bu Armağanı hazırlayan Sayın Tekin Şener ve Mehmet Ali Erdoğan’a,  Armağan’da yazısı olan, maddi ve manevi tüm emeği geçenlere, ayrıca baskı işlerini gerçekleştiren düzenli olarak ortaya çıkaran KİTABEVİ ve Şan Matbaası mensuplarına teşekkür ediyor, "ablamız, Sivaslı Karınca veya Sivaslı Gelin" diye ünlenen araştırmacı yazar ve folklor uzmanı Sayın Dr. Müjgan ÜÇER  Hanımefendiye sağlıklı ve uzun ömürler diler, selam ve saygılarımı sunuyor ve bu yazım Sayın M.ÜÇER'e  72. Yaş Gününüz ARMAĞANI olsun diyorum. Daha nice sağlık ve mutluluk dolu günlere efendim...