Son krizler üzerine

Ekonomide krizleri dogru yorumlayabilmek icin hangi teorik temellendirmeyle hareket ettiginiz onemlidir. Gectigimiz hafta ulkemizde borsanin deger kaybetmesi ve dolarin yukselisiyle birlikte toplumun bir cok kesiminde "yeni bir krizle karsi karsiya miyiz?" sorusu gundeme gelmistir. Oncelikle sunu belirtmek gerekir ki ekonomik yapinin icinde bulundugu dinamikler, her zaman icin finansal piyasalarin bir krizle karsi karsiya kalmasina yol acacak sekilde hareket ederler. Bu sistemin dogasinda olan bir olgudur. Unlu Amerikali ekonomist Hyman Minsky'nin belirttigi gibi "kapitalist yapi, kendi icinde surekli olarak finansal dengesizliklere yolacacak sekilde evrilir." Dolayisiyla sistemin dogasi aslinda iyiye dogru gitmemektedir. Diger bir ifadeyle sistem, neoklasik ekonomistlerin iddia ettigi gibi kendi icinde bir duzenleme mekanizmasina sahip degildir ve her zaman disardan mudaheleye ihtiyac duymaktadir. Ornegin ayni donem icinde Amerika'daki mortgage krizi aslinda sistemin dogal akisinin bir sonucudur ve bu sonuc dunya piyasalari gibi ulkemizi de etkilemistir. Krizin etkilerini pasifize etmek icin Amerikan merkez bankasinin faiz oranlarini indirmesi, biraz once belirttigimiz, sisteme disardan mudahalenin bir yansimasidir.

Isin ilginc tarafi bu krizlerin olmamasi ya da ongorulebilmesi icin gerekli bir "sihirli degnege" ne yazik ki hic bir ekonomist sahip degildir. Ekonomistlerin yapabildikleri tek sey, kriz sonrasi ortamin analizini yapmaya calismaktir sadece. Kriz gelir, piyasalari dagitir, cekilir. Ortaliktaki harabeyi yorumlamak ekonomistlere duserken faturayi ise genelde krizin etkiledigi toplum oder.
"Ulkemizde 2001 krizi gibi bir krizle tekrar karsilasir miyiz?" Bu sorunun cevabini verebilmek zor. Zaten verebilecek duzeyde olsaydik, bu birikimimizi 2001 krizinden once kullanmaz miydik?