Sosyal Devlet

“Sosyal Devlet” benim ülkemde yaşama geçmesini istediğim ve sağlık sistemi konusundaki sorgulamalarımda çokça bahsettiğim bir kavram.

Nedir sosyal devlet?

“Sosyal refahı maksimize etmek amacıyla devletin ekonomiye aktif ve kapsamlı müdahalelerde bulunmasını öngören bir devlet modeli diyebiliriz. Sosyal devlet ya da refah devleti en genel anlamda piyasa ekonomisinin başarısızlıklarını ve yetersizliklerini ortadan kaldırma amacı gütmektedir ve müdahaleci, düzenleyici, yeniden dağıtıcı ve girişimci bir devlet anlayışıdır.” *

Liberal demokrasinin ekonomik ve siyasal temellerini değiştirmeden sosyal eşitsizlikleri gidermede devlete görevler yükleyen çağdaş bir devlet modelidir. Ayrıca en iyi aranırken bulunan en insancıl ve çağdaş devlet modellerinden de biridir.

19. ve 20. yüzyılda özellikle kara Avrupa’sında, kapitalizmin getirdiği sosyal dengesizlik ve sosyal adaletsizliğe emekçi sınıflardan gelen güçlü tepkiler ve örgütlü demokrasi mücadeleleri sonucu ortaya çıkmıştır.

Sosyal devlet, hem sosyalist devletten hem de devletçilikten farklıdır.

Bunun yanı sıra Atatürkçülüğün ilkelerindeki devletçilik de katı ve sosyalist bir devletçilik değil, ılımlı bir devletçiliktir yani sosyaldir, bunu da belirtmekte fayda var.

Bir devletin sosyal devlet olduğundan bahsedebilmenin en önemli göstergesi gelir dağılımındaki adalettir. Gelir dağılımında adaleti sağlayabilmek için de adil bir vergilendirme sisteminin kurulması şarttır. Bu sağlanamamışsa bir sosyal devletten bahsetmek de olanaklı değildir.

Eğitimde ve sağlıkta fırsat eşitliği, azami istihdam, yine sosyal devlet olmanın gerekleridir.

Bir diğer gereklilik GSMH dan sosyal giderlere ayrılacak payın miktarıdır. Güçlü bir ekonomi ile sosyal giderlere ayrılacak payın artması huzurlu ve refah bir toplum için şarttır.

Güçlü ekonomi için de üretimin devletçe teşvik ve desteği gereklidir.Teşvik ve destekteki öncelikler ve seçimler aslında ülkelerin sosyal ve siyasal politikalara bakışını da yansıtır.

Burada sosyal devletin kapsamlı gerekliliklerini ayrıntılı olarak açıklamayacağım. Kısaca bildiklerimi ve görüşlerimi paylaşmak istiyorum.

Ülkemizde ilk kez “kavram” olarak 1961 Anayasasında yer buldu. Fakat gerekleri ne yazık ki günümüze kadar “yeterince” yerine getirilemedi. Zaten sadece kâğıt üzerinde bu kavramın teminat altına alınması da yeterli değildir. Devletin bu sosyal hakların gerçekleşmesi için çalışmalarda da bulunması gerekir. Okul, hastane, konut vs de yapması gerekir. Hem ekonominin hem de sosyal güvenliğin, sağlık, eğitim gibi sektörlerin alt yapısının da hazırlanması gereklidir.Gayri safi milli hasılasından sosyal politikalara daha fazla pay ayrılması gereklidir.Ve milli gelirin daha adil dağılımı için gerekli önlemlerin alınması gereklidir.

Peki, niçin yapılamadı? Bundan sonrası için ümit var mı?

Bence var.

“Hak verilmez alınır” diye bir deyim vardır. Birşeye sahip olmak isteniyorsa ilk önce ne istediğini bilmek ve buna ulaşım yollarını araştırmak ve amaç için mücadele etmek şarttır.

Sosyal devlete giden ulaşım yollarının en önemlisi de çoğulcu ve örgütlü bir demokrasidir. Vatandaşların demokrasi kültürünü özümsemiş ve sahip olduğu haklarını sonuna kadar kullanabilecek yeterlilikte olmaları gerekir. Ülkemizde demokrasi kültürünün yerleşmemiş olması sosyal devlete giden yoldaki en büyük engeldir.

Sadece sızlanmak ve çözüm üretmemek ya da daha iyisini bilmemek az gelişmiş toplumların özelliğidir. Fakat bu iletişim çağında daha iyisini bilmemek gibi bir durum olamaz. Daha iyisini bilen ister istemez çözüm üretme aşamasına gelir.

Ben bu dinamiğin ülkemizde mevcut olduğuna inanıyorum. Eksik olan tek şey demokrasi çarklarını hızlandırmak ve örgütlü mücadelenin gerekliliğine inanmak.

Tijen Taşlı- İzmir