Sosyal yenilik başarı örnekleri 4: Güneydoğu'ya şefkat hareketi

Sosyal alanda yenilik nasıl üretilir? Sosyal problemlere çözüm modelleri neler olabilir? Sivil toplum kuruluşlarımız yeniliklere nasıl imza atabilirler? Bu konularda iyi örnekleri ve etkin başarı modellerini masaya yatırmak amacıyla bu köşede Sosyal Yenilik Başarı Örnekleri yazı dizisi devam ediyor. Bu yazı dizisinde Türkiye'den ve dünyadan umut vadeden sosyal yenilik vakalarını okuyacaksınız.

Dördüncü bölümde konumuz Güneydoğu'da yaşanan sosyal problemler ve sivil toplum kuruluşlarının yardım, çözüm ve yenilik girişimleri. Bu konuda basında yer alan haberleri analiz ettim (Haber kaynağı: Aksiyon, Zaman).

TOPLUMSAL YARDIMLAŞMA VE ŞEFKAT HAREKETİ

Sosyal Problemler: Fakirlik, terör, doğal felaketler, işsizlik, geri kalmışlık, PKK

Sosyal yenilik: Toplumsal yardımlaşma ve şefkat hareketi

Sosyal çözüm modeli: Sivil Toplum kuruluşlarının ve vatandaşların bölgeye gidip yaraları sarmaları, maddi ve manevi yardımlar, kalıcı ekonomik ve sosyal kalkınma projeleri, ekonomik yatırım, eğitime yatırım, sağlığa yatırım

Kritik başarı faktörleri: Eğitim, yatırım, yerel kalkınma projeleri, sistemli işbirliği, gençlerin önünü açmak, endüstriyel kalkınma ve yatırımı teşvik, kaliteli sağlık ve eğitim kurumları açılması, fedakarlık, Türk-Kürt ayrımcılığından kaçınma, kardeşlik tesis etme, insan hakları ihlallerine son

GÜNEYDOĞUYA ŞEFKAT HAREKETİ

Adı hep terörle anılan illerde ümitli bir bekleyiş var. Diyarbakır, Batman, Siirt ve Hakkâri'de halk, kördüğümün çözüleceğine şimdi daha çok inanıyor.

KALKINMA İÇİN ÜMİTLİ BEKLEYİŞ

'Dağda silahlı gezeceklerine düz ovada siyaset yapsınlar.' Mehmet Ağar'ın PKK'nın 'ateşkes' ilânından sonra sarf ettiği bu sözler, gündemi bir anda ısıttı. Hiç kimse eski emniyet müdürü ve İçişleri Bakanı Ağar'dan böyle bir çıkış beklemiyordu. Şaşkınlığın sebebi, teröre karşı mücadelede oldukça sert yöntemler uygulamış, 'derin devletin temsilcisi' olduğu ileri sürülen bir ismin kendinden beklenmeyen noktaya gelmesiydi.

DOĞUDA POZİTİF DEĞİŞİMİN YOLU EĞİTİM; YATIRIM VE SİVİL TOPLUM

Bölgenin önde gelenleriyle görüşüp, sivil toplum temsilcilerinin fikirlerini aldıktan sonra bu açıklamanın yapılması ise bölgede bir şeylerin değiştiğine dair önemli ipuçları veriyor aslında.

Irak'ta özerk bir Kürt bölgesi kurulması, ABD'nin PKK ile mücadele için bölgeye koordinatör ataması, örgütün şiddetsizlik kararı, Başbakan'ın 'eylem yoksa operasyon da yok' demeci, Abdullah Gül'ün reform paketi hazırlığından söz etmesi ve son olarak DYP lideri Mehmet Ağar'ın radikal söylemi...

20 yılını dolduran Güneydoğu, Kürt ya da terör sorununda gündem, uzun zamandır bu kadar hareketlenmemişti. Şehit ailelerinin de soru sormaya başlamasıyla bölge bir kez daha Ankara siyasetinin, İstanbul kulislerinin öncelikli meselesi hâlini aldı.

Bölgedeki son hava nasıl? Bu kez çözüme her zamankinden daha fazla yaklaştığımız söylenebilir mi?

Asıl neden geri kalmışlık, şiddetsizlik ise siyasî bir karar. Silahların susması ile yakalanan huzur ortamı, ekonomik rahatlamayı beraberinde getirir, yatırımların önünü açarsa o zaman çözümden söz etmek mümkün olur.

YAPICI MESAJ VE ADIMLAR YERİNE ULAŞIYOR

Bölgeye iletilen tüm mesajlar alıcısına ulaşıyor. Açıklamaların hemen ardından aftan yararlanmak için dağdan inenler olmuş. Birkaç hafta önce teslim olan Bingöllü bir gencin davasına bakan Altürk, ortam tekrar gerilmezse dönenlerin artacağı kanaatinde.

Tabii bir yandan da bölgeyi rahatlatmak gerekiyor. Sorunun bugünden yarına çözülmesi kolay değil, ama atılacak olumlu adımlar mutlaka yerini bulacak.

Problemi ve temas edilecek hassas noktaları görmek için 10 dakika sohbet etmek yetiyorsa yıllardır neden bir arpa boyu yol alınamıyor?

Yaşar Bey'e göre Ankara'dan gelen misafirler, duymak istediklerine kulak veriyor. 'Makyajlı' gezilerden, teorik toplantılardan çözüm çıkmayacağı aşikâr. 1982'den beri yaşadığı Diyarbakır'da Türk olduğu için bir kez bile rahatsız edilmemiş.

"TÜRKİYE DIŞLANMIŞ ÇOCUĞUN HIRÇINLIKLARIYLA UĞRAŞIYOR"

"Bir evde çocuklarınızdan birini ötekinden ayırırsanız çatışmanın önünü açarsınız." diyor Altürk, "Türkiye, şimdi dışlanmış çocuğun hırçınlıklarıyla uğraşıyor."

DOĞAL FELAKETLERİN ARDINDAN GÜNEYDOĞUDA YARA SARMA

Güneydoğu'da 40 kişinin hayatını kaybettiği ve büyük maddi hasara yol açan selin yaraları sivil toplum örgütleri tarafından sarılıyor. Şanlıurfa'nın Ceylanpınar ilçesinde meydana gelen sel baskının ardından sivil toplum kuruluşları ve Kızılay, afettten zarar gören insanlara yönelik yardım çalışmalarını tüm hızıyla devam ediyor.

SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ KRİTİK ROLÜ

Kızılay, sıcak yemek, battaniye mutfak eşyası dağıtırken, Deniz Feneri Derneği prefabrik ev kurup, temizlik maddesi dağıttı. Kimse Yokmu Derneği ise CEGİAD ile ortaklaşa kuru gıda, battaniye dağıtıp çadırkent kuruyor. Bu kapsamda Kızılay şimdiye kadar 2 bin 500 battaniye, 300 ocak, mutfak seti, teflon tencere ve 700 aileye gıda yardımında bulundu. Kızılay ayrıca her gün 3 bin kişiye 3 öğün sıcak yemek veriyor. Kızılay ekip başkanı Murat Çakır yapılan yardımların aksaksız olarak devam ettiğini söyledi. Yemek dağıtım noktasına gelemeyecek durumda olanların da evine Kızılay ekipleri yemek götürüyor.

Ceylanpınar Girişimci İşadamları Derneği (CEGİAD) ile Kimse Yokmu Derneği ise selzede ailelere yönelik kuru gıda ve battaniye dağıtımına başladı. CEGİAD ve Kimse Yokmu Derneği muhtarlıkların belirlediği ailelere yardımlarını elden teslim ediyor. CEGİAD ve Kimse Yokmu Derneği, selden mağdur olan 20 aileye de maddi yardımda bulundu. Bu iki sivil toplum örgütü yarın da 150 aileye gıda ve battaniye dağıtımını sürdürecek.

ÇADIRKENT

CEGİAD Yönetim Kurulu Başkanı Zeynettin Arga bu hafta içerisinde bölgeye 150 çadırdan oluşan Çadırkentin kurulacağını söyledi. Arga, şu an çadırkentin kurulacağı yer konusunda kaymakamlıkla inceleme ve araştırma yaptıklarını, en kısa sürede bunu gerçekleştireceklerini ifade etti. Selden hemen sonra Diyarbakır'ın Çınar ilçesine gelen Kimse Yokmu Derneği, selde yıkılan Yatılı İlköğretim Bölge Okulu (YİBO)'da da incelemelerde bulundu.

EĞİTİM

Harran İlçe Kaymakamı Hasan Yaman okulların en kısa sürede eğitime başlaması için gereken çalışmaların yapıldığını belirterek, "Şuanda vatandaşımızın bir eksiği yok. Okullarımız da en kısa sürede eğitimlerine başlayacak." dedi.

Düzenlenen rapor doğrultusunda Kimse Yokmu Derneği Genel Merkezi, Çınar'da yıkılan 220 kişilik öğrenci pansiyonu yerine yurt yapmaya karar verdi. Diğer taraftan Kimse Yokmu Derneği Çınar ilçesindeki Kızılay çadırlarındaki mağdur vatandaşlara giysi, battaniye ve uyku seti yardımı yaptı. İstanbul'dan gelen gelen iki kamyon dolusu giyecek eşya Kimse Yokmu Derneği ekipleri tarafından çadırlara götürülerek selzedelere teslim edildi. Ayrıca 280'er tane battaniye, nevresim ve yastık dağıtımı gerçekleştirdi. Yardımlar için Kimse Yokmu Derneği'ne teşekkürlerini dile getiren Çınarlı selzedeler, selden hemen sonra yurdun dört bir yanında kendilerine yardım aktığını dile getirdiler.

YÜZLERDE MUTLULUK SEVİNCİ

Mağdur vatandaşların sevinçleri yüzlerinde okundu. Kimse Yokmu Derneği tarafından yapılan yardımların mutluluk verici olduğunu ifade eden Çınar Kaymakamı Hasan Tanrıseven de, Türkiye'nin dört bir yerinde kendilerine yardımların yapıldığını dile getirdi.

ŞİRKETLERİN ROLÜ KRİTİK

Ülker Grubu da, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da büyük can ve mal kaybına sebep olan sel felaketinde mağdur olan vatandaşlara destek gönderdi. Gıda ve hijyenik ürünlerinden oluşan 2 TIR dolusu ürün, bin 800 aileye valilikler ile afet merkezleri tarafından ulaştırılacak.

Selden mağdur olan bölge halkının ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan tırlarda, özellikle yüksek enerji veren bisküvi, çikolata, bakliyat, süt ve yağ gruplarından ve tüketimi kolay gıdalardan oluşan gıda ürünleri paketi ile kadın bağı ve çocuk bezinden oluşan hijyenik yardım paketleri yer alıyor.

ALTYAPI MESELELERİ

Batman'da da Valilik, Belediye ve Sivil Toplum Örgütleri yaraları sarmak için gayret sarfederken hasar tespit çalışmaları da devam ediyor. 18 mahallede yaklaşık 10 bin ev ve 50 bin kişinin etkilendiği sel olayında şu ana kadar 5 bin 400 bina ve 485 işyerinin hasar tespit çalışmalarının tamamlandığı bildirildi.

Özel İdare ile Batman, Diyarbakır Büyükşehir, Diyarbakır Sur, Gercüş, Gercüş Kayapınar Beldesi, Doğubeyazıt ve Beşiri belediyelerine bağlı ekip ve araçların mahallelerde yol temizleme, kanal açma, su tahliyesi ve moloz kaldırma çalışmalarını aralıksız sürdürüyor. Batman Valiliği Tekel Yaprak Tütün İşletmesi Müdürlüğü depolarına gelen muhtelif yardımlar bekletilmeden selden zarar gören bölgelere gönderiliyor. Öncelikli olarak vatandaşın acil ihtiyacı olan gıda ve giyim malzemeleri dağıtılırken, Kızılay tarafından gönderilen 3 bin 750 battaniye, 750 yatak, 200 katalitik soba, 100 elektrikli sobanın da dağıtımına başlandı.

Hasar tespit komisyonu ise şu ana kadar ilçede ve köylerde incelemelerini devam ettiriyor. Şiddetli yağışın hemen ardından olay yerine gelen Kızılay ekipleri vatandaşın imdadına yetişti. Kızılay ekipleri 175 çadır bin battaniye bin kişilik seyyar mutfak ile Ortaköy'deki vatandaşlara hizmet vermeye başladı. Öte yandan Şırnak Valiliği Başkanlığı'nda toplanan kriz masası selzedelere 34 bin 650 YTL para yardımında bulundu.

SON ANALİZ:

Güneydoğu bizim. Güneydoğumuzun üç temel problemi: Fakirlik, cehalet ve ayrılık.

Üç temel çözüm ise:

1) ekonomik kalkınma/yatırım/istihdam;

2) eğitime ve insana yatırım

3) şiddete son vererek toplumun beraberliğini, iç barışı ve huzuru sağlama

Bu noktada üç boyutta aktörler ve kurumlar bu çözümleri üretmeli:

1) şirketler

2) eğitim kurumları, okullar ve üniversiteler

3) polis, askeriye, yerel yönetimler ve medya

Bunun için yerel belediyeler, sivil toplum kuruluşları, yerel sanayi kuruluşları ve üniversiteler bir araya gelmeli ve bölge sorunlarına beraber çözü üretmeliler.

Güneydoğuda çıkışın ve kalıcı çözümün yolu bataklığı kurutan ufuklu ve çaplı hamlelerle mümkün. Bunun için de aşağıdaki sahalarda küçük adımlar ve projeler başlamalı:

Kadın emeğini değerlendirme,
Gençlere meslek edindirme,
Teknoparklar kurma,
ARGE projeleri başlatma,
İnkübatörler oluşturma,
Girişimciliği destekleme,
Sürekli eğitim ve gelişim merkezleri açma,
Yaşam boyu eğitimi destekleme

Bunların başlatılabilmesi için de üniversite-endüstri-sivil toplum ve belediye işbirliği şart.

Güneydoğu'nun kaderi eğer değişecekse bu markalaşma, eğitim, insana yatırım, yerel kalkınma, ARGE, bilim, sivil toplum ile olacak, olmalı.

Saygılarımla,

Fahri Karakaş