Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

13 Nisan '14

 
Kategori
Dilbilim
 

Sözcük türleri

Dil, düşüncenin temeli. Her türlü gelişmenin yolunu aydınlatan ışık. Dilin aydınlattığı evrende ilerleyen bilginler, yazarlar, sanatçılar... Ürettiklerini dil aracılığıyla topluma iletir, gelecek kuşaklara aktarırlar. Bu özelliğiyle dil, bir iletişim aracıdır. Bu aracın doğru sağlıklı kullanımı toplumsal huzuru, barışı sağlar. İletişimin sağlıklı işlemesi, dilin açık, yalın, ustalıkla kullanılmasıyla olanaklıdır. Bu da dil kurallarının bilinmesi, uygulanmasıyla sağlanabilir. Dil konusu, kuralları dilbilgisinin konusudur. Ne var ki bu alandaki inceleme, araştırma çalışmalarının yoğunluğuna karşın tartışmalı konularda birliktelik sağlanamamış; her dilbilgisi yazarı bu konuları kendine göre yorumlamış ve değerlendirmiştir.

Sözcük türleri konusunda da ikilemler vardır.Evet, peki; hayır, yok… Gibi sözcükler; belirteç (zarf), ilgeç (edat) mi? Bu sözcükler, sorulara yanıt oldukları için belirteç; anlam ilgileri kurdukları için ilgeçtir.

 __ Evde mi çalışıyorsunuz?                                                                                                                     __   Evet, evde çalışıyorum. (belirteç)   

Diğer yandan “evet”,”peki” onaylama; “hayır”,”yok” onaylamama ilgisi kurduğu için ilgeçtir.

Evet, peki ilgeçleri, öyledir anlamında onaylama ve doğrulama ilgisi verir.

Evet, ama bir ressam sadece kavun karpuz resmi yaparak tabiat ananın en gizli kapalı taraflarına aşina çıkmaz mı?”                                                                                                                  

(Bedri Rahmi Eyüboğlu,Bütün Eserleri 5,s.48)

“Peki, ama hiç mi aynı şarkıyı paylaşmamışlardı.”

(Buket Uzuner,İki Yeşil Susamuru, s.22)

Hayır, yok ilgeçleri, öyledeğil, yok, olmaz anlamında olumsuzluk anlatır.

.“Hayır,hiçbir şey düşünmüyorum.”                                                                                                       

(Samet Ağaoğlu,Strasburg Hatıraları’ndan)

Yok Recep! Sen, bize yalnız simit al, üst tarafını ben  yaparım.”                                                                                                                                                                                                             (Burhan Felek)

Kimi dilbilgisi yazarları evet, peki; hayır, yok sözcüklerinin belirteç kimileri de ilgeç olarak kullanıldığını belirtmektedirler:

Tahir Nejat Gencan, (Dilbilgisi  ,1975, s. 384.), Doğan Aksan, bu sözcükleri, “Yanıt Belirteçleri” başlığı altında incelemişlerdir .(Sözcük Türleri, 1983 , s. 11) .Muharrem Ergin, Cevap Edatları başlığı altında işlemiştir. (Türk Dil Bilgisi, 1990) s. 331 ) .Haydar Ediskun, , bu sözcükleri, edatların içinde işlemiştir .(Yeni Türk Dilbilgisi, 1963, s. 287 -290). Tahsin Banguoğlu,Türkçenin Grameri’nde “Takılarda İstem” başlığı altında işlemiştir.(s.386–390).Necmettin Hacıeminoğlu,Türk  Dilinde Edatlar “adlı yapıtında edatları  ona ayırır: 1) Çekim Edatları, 2)  Bağlama Edatları 3) Kuvvetlendirme Edatları 4) Karşılaştırma-Denkleştirme Edaları, 5) Soru Edatları, 6) Çağırma-Hitap Edatları,7) Cevap Edatları, 8)  Ünleme Edatları (Ünlemler), 9) Gösterme Edatları,10) Tekerrür Edatları olarak işlemiştir.

Yanıt sözcükleri,anlam ilgileri nedeniyle ilgeçtir.İlgeçlerde (edatlarda) işlenmeli; çünkü sorulara doğrudan yanıt vermiyor.

__ Evde mi çalışıyorsunuz?                                                                                                                   __  Evet, evde çalışıyorum. (belirteç)

Bu sorunun yanıtı, doğrudan “Evde çalışıyorum ”olur.

 
Toplam blog
: 391
: 2555
Kayıt tarihi
: 04.12.12
 
 

Hüseyin BAŞDOĞAN, 1942'de Malatya- Arapgir'de doğdu.Arapgir Ortaokulunu, Diyarbakır Öğretmen Okul..