STRESİ/Nİ TANI

Stres ortamda ne olduğuna bağlı olarak değil, insanın olana nasıl tepki verdiğine bağlı olarak oluşur. Hissettiklerimiz esas olarak düşündüklerimiz tarafından üretilir.

Stres belirli insanla belirli olayın etkileşiminde ortaya çıkar ve bir olay tek başına belirleyici değildir. Kilit nokta, o belirli durum ile o belirli kişi arasındaki ilişkidir.

 Bireyin streslere açık olmasında rol oynayan iki faktör vardır. Bunlardan ilki streslerle karşılaşmanın sıklığı ve karşılaşılan stresin süre ve anlam bakımından niteliğidir.

Bireyin strese açık oluşunda rol oynayan ikinci faktör, streslerle başa çıkabilmek konusundaki kişilik donanımıdır.

Psikolojik açıdan stres, onu zihninde taşıyan kişiyi etkiler. Hepimiz hayatta olaylara farklı farklı tepkilerde bulunuruz. Bu farklılık tamamıyla beynimize yüklediğimiz inanç ve değerlerimizden kaynaklanır. Tabii aynı zamanda bu inançlarımızın belirlenmesinde ve şekillenmesinde çevrenin de çok önemli katkıları olur. Bunu da şöyle biliriz:

Bir gün güldüğümüz şeye başka bir gün sert tepkiler verebiliriz.

Bu sebeple stresi stres verici durumlar kadar onlarla karşılaşan kişilerin psikolojik özelliklerinin de ele alınması ve değerlendirilmesi önemlidir.

Stres ve stres vericilerin insana etkisi söz konusu olduğu için insanın zihinsel dinamikleri olan düşünce, duygu ve davranışlarını anlamaya, tanımaya gerek vardır.

Erkek çocukların çeşitli stresler karşısında kız çocuklardan daha çok saldırganlık gösterdikleri, buna karşılık kız çocuklarının stres karşısında daha çok kaygı ve çökkünlük gösterdikleri bilinmektedir.

İnsanın düşünme yeteneğinin bütünü onun zekâsıdır. Bu nedenle de stresten etkilenmek veya strese karşı koyabilmek önemli ölçüde yüksek bir zekâ ile doğru orantılıdır. Yüksek stres ortamı insanların rahat ve doğru karar vermelerini zihinsel potansiyellerini en üst düzeyde gerçekleştirmelerini engeller.

Kişi bireysel bütünlüğüne yönelen tehditlere karşı özellikle zihinsel düzeyde başarılı bir mücadele vermezse, başa çıkamadığı streslerin biriken ve yoğunlaşan etkileri sonucu davranış düzeyine yansıyan bazı belirtiler şunlardır:

•      Değersizlik, yetersizlik, güvensizlik ve terk edilmişlik duyguları...

•      Alışılmış davranış biçimlerinde önemli değişiklik...

•      En iyi olanı değil, garanti olanı seçmek...

•      Sigara ve içki içme eğiliminin artması...

•      Kişisel hata ve başarısızlıkları sürekli düşünmek...

•      Aşırı hayal kurmak, sık sık düşünceye dalıp gitmek...

•      Duygusal ve cinsel hayatta düşüncesiz davranışlar...

•      Basit ve kolaylıkla verilebilen kararları vermekte güçlük...

•      Uygunsuz durumlarda ortaya çıkan öfke, düşmanlık ve kızgınlık dalgaları...

•      Birlikte olunan kimselere aşırı güven veya güvensizlik...

•      Alışılmıştan daha titiz veya işin gerektirdiğinden daha fazla çalışmak...

•      Konuşma ve yazıda belirsizlik ve kopukluk...

•      Önemsiz konularda aşırı endişelenme veya tam tersine gerçek problemler karşısında ilgisizlik, kayıtsızlık...

•      Sağlığa aşırı ilgi...

•      Uyku bozukluğu, zor uyuma veya gece boyu sık sık uyanma...

•      Ölüm ve intihar fikirlerinin sürekli tekrarlanması...

Fizyolojik Belirtiler:

·         Adale ağrıları

·         Ellerin terlemesi

·         Ağız kuruluğu

·         Yerinde duramama

·         Yorgunluk

Psikolojik Belirtileri:

·         Endişelenme

·         Konsantrasyon güçlüğü

·         Unutkanlık

·         Asabiyet

·         Kontrolsüzlük duygusu

Davranışsal Belirtileri:

·         Bir maddeye aşırı düşkünlük

·         Uykusuzluk ya da aşırı uyuma

·         Telaşla oradan oraya koşturmak

·         Sosyal ortamlardan kaçınmak.

Bir gün güldüğümüz şeye başka bir gün sert tepkiler verebiliriz. Bu sebeple stresi stres verici durumlar kadar onlarla karşılaşan kişilerin psikolojik özelliklerinin de ele alınması ve değerlendirilmesi önemlidir. Stresini tanı ve kendinle başa çıkma yollarını bilmek korona sonrasında bizi sağlıklı yapar.