Şu arabesk dedikleri 2

Önceki yazımda, arabeskin bir sanatçıyı düşürdüğü derin umutsuzluğu işlemiştim. Bu yazının yazılış amacı ise arabeskin doğru bir tanımını yapmaya ve kavramı yerli yerine oturtmaya çalışmak, Nedir arabesk? sorusuna, bence, doğru ama alternatif bir cevap verebilmek ve okuyucunun zihnini bulandırmadan dikkatini bu alternetife çekebilmek. Çünkü, yine bence, bu lanetli kelimeyi olur olmaz kullananların, onun tanımı ve içeriği hakkında çok fazla düşünmediğini ve onunla ilgili bilgisinin ezbere söylenen bir kaç kelimeden ileri gitmediğini düşünüyorum. 

Bende bu intibanın oluşmasının en önemli nedeni, kavramın son derece kısıtlı bir alanda kullanılmasıyla, içeriğinin sınırlandırılmasıdır. Egemen ideolojinin bütün kavramlara ait en genel yöntemi budur çünkü. Belli bir alandaki bilgiyi mümkün olduğu kadar parçalara ayırıp, ilişkili olduğu diğer kavramlardan ayırarak, gerçeğin yanılsamalı ve yanlış bir formunun insan zihninde uyandırılıp, şekillendirilmesi. 

Soruna bu şekilde baktığımız zaman, arabesk yalnız müzik alanında kalarak tanımlanabilir gibi gözükmüyor. Eğer bunu yaparsak, yani bu kavramı bütün ilintilerinden soyarsak, onu kendi kendisiyle tanımlamaya kalkarsak, bilimde nedenselliği reddetmiş oluruz. Bu bağlamda arabesk kavramının incelenmesi, tüm bir toplumsal sistemin ve onun görüngülerinin nedenselliğinin incelenmesinden ayrı düşünülemez. 

Yalnız kendi sınırları içerisinde kalarak tanımlanabilir bir toplumsal fenomen yoktur. Her toplumsal görüngünün temelinde yatan bir ilişkiler ağı vardır. Maddenin yalnız kendisiyle tanımlanabileceğini söyleyen mekanistlerin derekesine düşmektir bu. Fen bilimlerinden bir örnekle konuyu açıklayacak olursak, maddenin basit mekanik hareketi ancak bir başka madde veya yine maddi cinsten olan bir referans noktasıyla anlamlı olur. 

Yukarıda yazılanların ışığı altında, arabeskin doğru bir tanımını yapabilmek müzikte içinde olmak koşuluyla bütün siyasal, hukuksal, estetik, felsefi... alanlardaki yansımalarının incelenmesiyle mümkün olur. Sanırım, en azından öyle diliyorum, sayın Fazıl Say, "türk halkının arabesk yavşaklığı" derken, kavramın daha geniş bir anlamdaki tanımıyla ilgili konuştu. Ona cevap, kendisini arabesk sanatçısı olarak niteleyen müzisyenlerden geldi ve tartışma tabii olarak yine bir sınırlılığın içerisine, bilinçli olarak hapsedildi.