Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

06 Mart '09

 
Kategori
Tıp
 

Sülüğünüzü Nasıl Alırdınız?

Sülüğünüzü Nasıl Alırdınız?
 

şekil2. sülük tedavisi


Sorunun cevabı en azından iki kurala uyularak verilebilir.

Kural 1: SÜLÜKLER TEK KULLANIMLIKTIR.

Kural 2: HER SÜLÜK TERCİH EDİLMEZ.

Vampir yarasalar, küçük tümülüsler oluşturan kör köstebekler ve sülüklerin yaşamları ve ekolojik ilişkileri ilginçtir.

Aşağıdaki gazete haberi nedeni ile insan yaşamında sülüklerin yerinin sorgulanması amaçlanmıştır.

İZMİR'DE KAN EMİCİ HAYVANLARLA TEDAVİ YAPILDIĞI ORTAYA ÇIKTI
Sülükçü doktor. İl Sağlık Müdürlüğü ekipleri baskın yapıp sülükleri imha etti. Uzmanlar da olaya tepki gösterdi.

İzmir İl Sağlık Müdürlüğü'nün geçtiğimiz hafta bir hastanın şikayeti üzerine Konak'ta bir muayenehane ve fizik tedavi laboratuvarına düzenlediği denetim sırasında hastaların "sülükle" tedavi edildiği ortaya çıktı. Muayenehanede bulunan iki kavanoz sülük imha edilirken uzmanlar olaya tepki gösterdi.

25 Temmuz 2004, Yeniasır Gazetesi (Erkan Doğan (İzmir / Merkez)’nin üçüncü sayfa haberi.

Haberin bilimsel ve etik açıdan değerlendirmesini ilgili uzmanlara bırakıp, iki kavanoz dolusu imha edilen (hiç hak etmedikleri halde) sülüklere dönelim.

DOKTOR SÜLÜKLER!

Pazaryerleri herkes için vazgeçilmez alışveriş mekanlarıdır. Her zaman sülükçünün yetmişlik su şişelerinin içinde şıngır mıngır sülüklerini satmak için pazaryerini dolaşması “gel vatandaş gel, doktora avuçla para verme, her derde deva doktor sülükler bunlar !... ) çağırışı insanı gülümsetir. Pek çok türünün yanında öne çıkan sülük Hirudo medicinalis (doktor sülük, tıbbi sülük )’tir. Şekil 1. Hirudo medicinalis

SÜLÜKÇÜ HEKİMLER!

Eski çağlardan beri sülüklerin tıbbi amaçlı kullanıldıkları bilinir. Halk arasında sülük tedavisi uygulayanlara sülükçü hekim denir. Sülükler vazodilatatör ve antikoagulan etkili maddeler (Hirudin salgılarlar. Bu özelliklerinden dolayı özellikle bazı dolaşım bozukluklarının tedavisinde kullanılmışlardır (Sohn, J. Kang, HA, Rao K.J. Current status of the anticoagulant hirudin: its biotechnological production and clinical practice. Appl Microbio Biotechnol. 2001; 57: 606-13 )

Şekil 2. Sülükle tedavi uygulamasına ilişkin eski bir belge ve tedavi. Kaynak : (http://www.library.ucla.edu/libraries/biomed/his/blood/teutschkalendar.html)

Sülük tedavisinin adı Türkiye’de sülük çektirmek olarak bilinir. Sülük çektirmede özel bir tür olan ve doğada, sularda omurgalı hayvanların kanını emerek yaşamını sürdüren H. medicinalis kullanılır (Graf, J. The symbiosis of Aeromonas and Hirudo medicinalis, the medicinal leech. ASM News 2000 ;66:147-153 ). Sülükler yarım saat içinde vücut ağırlığının beş katı kadar kan emer ve bu kanı sindirim sisteminde depo eder. Bir seferde çektiği kanla sülük altı ay yaşamını sürdürür.

GİRİŞİMCİLİĞİN YENİ ADI: SÜLÜK ÇİFTLİĞİ

Dünyada ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde sağlığın bir hak olmaktan çıkarılıp, hizmet olarak sunulması yani serbest piyasa kurallarının işletilmesi, yoksul kesim insanlarını tıp dışı uygulamalara itmektedir. Yakın gelecekte belki eczanelerle rekabet halinde, kurulacak sülük çiftliklerinden insanlar çaresiz, tedavisini ve doktor sülüğünü seçecektir. Sülük çiftliklerinin ilk örnekleri gelişmiş batı ülkelerinde küresel boyutta faaliyete geçmiştir ( http://www.biopharm-leeches.com/ ).

Genç girişimcilere duyurmakta yarar var belkide. Batı ülkelerinde sülük nesli artık tükendi. Çiftliklerin sürdürülebilirliği doğadan toplayıcılıkla daha kolay ve ucuz. Türkiye ve Doğu Avrupa ülkeleri bu yönden zengin biyolojik alanlardır. Bir zamanlar çuval çuval sümüklü böcek ihraç ettiğimiz gibi şimdi de şişe şişe sülük pazarlamacılığı yeni bir iş kolu gibi görünmektedir.

Bu nedenle bir çiftliğimiz olsaydı adı geçen haberdeki sülüklerin imha edilmesine belki de hiç gerek kalmayacaktı.

SÜLÜGÜN DOĞAL SİMBİYONTU: AEROMONS

“YALNIZLIK PAYLAŞILMAZ, PAYLAŞILIRSA YALNIZLIK OLMAZ... Özdemir Asaf “

Bu şiirdeki tanımlama sülükler için geçerli değildir. Sülükler simbiyontsuz yaşayamazlar. Hirudo medicinalis’in simbiyontu Aeromonas veronii biovar sobria’dır. H. medicinalis bağırsaklarında simbiyont bir bakteri olan Aeromonas’ları taşır. Sülükle tedavinin komplikasyonu olarak infeksiyonların sıklığı %20 oranında görülmeye başladığında sülüklerin sindirim sistemi incelenmiştir (Clark NM, Femino, Chenoweth CE. Aeromonas infection after medicinal leech therapy: case reports and review of the literature. Infectious-Diseases-in-Clinical-Practice. 2001, 10: 4, 211-218, Snower D P, Ruef C, Kuritza A P, Edberg S C. Aeromonas hyhila infection associated with the use of medicinal leeches. J Clin Microbiol. 1989; 27: 1421–22 ). Bununla birlikte klinik riskleri ve yararı da değerlendirilmiştir (Chalain TM. Exploring the use of the medicinal leech: a clinical risk-benefit analysis. J Reconstr Microsurg. 1996;12:72 ).

İnceleme sonrasında sülüklerin sindirim sistemlerinde saf kültür halinde Aeromons hyhlia izole edilmiştir. Bu bakterinin moleküler biyolojik yöntemlerle yeniden değerlendirilmesi ile genotip olarak Aeromonas veronii biovar sobria olarak adlandırılmıştır (Indergand, S. and J. Graf. Ingested blood contributes to the specificity of then symbiosis of Aeromonas veronii and Hirudo medicinalis, the medicinal leech. Appl. Environ. Microbiol. 2000. 66:4735-4741 ).

Türkiye’den de bu konuda bir çalışma yayınlanmıştır (Eroğlu C, Hökelek M, Güneren M ve ark. Bacterial Flora of Hirudo medicinalis and their antibiotic sensistivities in the Middle Black Sea Region, Turkey, Ann Plast Surg, 2001; 47;70-3).

AEROMONAS: SÜLÜĞE DOST, İNSANA DÜŞMAN

Sülük – Aeromonas ilişkisi simbiyoz ile açıklanabilir. Simbiyoz, Yunanca: syn, birlikte; bios, yaşam sözçüklerinden türetilen “ ortak yaşam sürdürmek” anlamına gelen kavramdır. Simbiyoz genel bir konak-parazit ilişkilerini yansıtır. Alt kavramları şu şekildedir (Tablo 1).

Tablo 1. Simbiyotik ilişkiler.

SİMBİYOZ

Özellik Canlı A, Canlı B

Kommensallik
+
0

Mutuallik
+
+

Parazitlik
+
-
( + ) : Yararlanma, ( - ) : Hasarlama, ( 0 ) : Etkisizlik

Sülük- Aeromonas ilişkisi salt mutuallik kavramı ile açıklanacak olursa bakterinin konağa yarar sağlaması gerekir. Oysa sülüğün Aeromonas özgül seçiçiliğinin hangi faktörlere bağlı olduğu henüz anlaşılamamıştır. Bu konuda ileri sürülen görüşler başlıca şunlardır: 1. Doğal bakteri florası başka bakterilerin yuvalanmasına olanak sağlamamaktadır. Bunu ya alan işgaliyle, besinlerin paylaşımını önlemekle veya başka bakteriler üzerine etkili madde salgılaması ile yaptığı varsayılmaktadır; 2. Sülüğün kendisi başka bakterilerin üremesini önlemek için emilen kanı sadece Aeromonas’ların kullanabileceği şekle dönüştürmesi, Aeromonas’ların doğal dirençli olduğu başka bakterilerin yerleşmesini önleyici madde salgılaması veya başka bakteriler için gerekli olan maddelerin emilen kandan uzaklaştırılması, veya basitçe üreme ısısını kontrol ederek (sülükler ektotermiktir) simbiyontunu seçtiği düşünülmektedir. Üçüncü olasalık ise emilen kanın içindeki maddelerin başka bakterilerin yerleşmesini önleyici maddeler saldığı varsayılmaktadır (Graf, J. The symbiosis of Aeromonas and Hirudo medicinalis, the medicinal leech. ASM News 2000; 66 : 147-153 ).

Bu konuda bazı çalışmalar yapılmıştır. İnsandan hastalık etkeni olarak soyutlanan başka bakterilerin sülükte kolonizasyon deneyleri de başarısızlıkla sonuçlanmıştır (Graf J. Symbiosis of Aeromonas veroni biv sobria and Hirudo medicinalis, the Medicinal Leech: a novel model for digestive tract associations Infect. Immun 1999; 67 ;1-7. )

Bu seçicilikte emilmiş kan içindeki bakterilere etkili bileşenlerin sorumlu olduğu öne sürülmüştür (Indergant S, Graf J. Ingested blood contributes to the specificity of the symbiosis of Aeromonas veroni bivar Sobria and Hirudo medicinalis, the Medicinal Leech. Appl.Environ.Microbiol. 2000; 66; 4735-4741) .

Her ne ise sülük ile Aeromonas arasındaki basit ilişkinin çözülmesi ile patojenlik/ yararlılık ilişkileri arasındaki benzerlikler ve farklılıkları ortaya koyacaktır.

Aeromonas cinsi bakteriler insanlar için patojendir. A hyhlia, A caviae ve A veronii bt sobria (HG8) major patojenlerdir. Aeromonas’lar insanda bakteriyel gastroenterit, hemolitik üremik sendrom, bakteremi, selülit , sülük tedavisine bağlı yara infeksiyonları ve solunum yolu infeksiyonların izole edilmişlerdir. Doğal ortamda çok yaygın olan Aeromonas cinsi bakteiler aynı zamanda turist ishali etkeni olarak son zamanlarda sıklıkla sorgulanmaktadır (Janda JM, Abbot SL. Evolving concepts regrding the genus Aeromonas: An expanding panoroma of species, disease presentations, and unanswered questions.CID 1998;27:332-44)

MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI VE AEROMONAS CİNSİ

Aeromonas cinsinde yeralan bakteriler moleküler tanımlama yöntemlerinin de uygulanması ile taksonomideki yeri ve isimlendirmesi güncelleştirilmiştir. Aeromonas cinsinin klinik ve rereferans labortauvarlarda ayrımı için önerilen bir tanımlama şeması belirlenmiştir (Abbott S L., Cheung W. K. W., Janda J. M .The Genus Aeromonas: Biochemical Characteristics, Atypical Reactions, and Phenotypic Identification Schemes J. Clin. Microbiol. 2003 41: 2348-57).

Sonuç olarak Aeromoas cinsi bakteriler salt sülüklerle simbiyontluğunun yanında su ile, besin ile bulaşan infeksiyonlar yönünden de mikrobiyoloji laboratuvarlarında önemsenmesi gereken bakterilerdir.

 
Toplam blog
: 2
: 2424
Kayıt tarihi
: 12.02.07
 
 

Ege Üniversitesi Tıp fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji AD, Bornova, İzmir Akademi..