Sykes- Picot anlaşması ve eski bir türkü

Ortadoğu zaman içinde kaynayan kazan.

Ortadoğu kitaplı dinlerin doğduğu yer.

Mezhep çatışmaları, dinler arası kavga sanki Ortadoğu’nun kaderi.

Son yüzyılda petrolün ülke ekonomilerinde önemli bir yer tutması ile Ortadoğu’yu paylaşım savaşları devam ediyor.

Emperyal devletler güçlerini Ortadoğu'da denedi, burada birbiriyle kapışacaklar.

Ortadoğu’da, etnik, dinsel, mezhepsel farklılıklarla beraber insanlardaki eğitim kıtlığı-noksanlığı ve kabile yaşamı onları birbirine düşüren ve tahrik eden güçlerin yollarına devam etmelerini sağladı. Ortadoğu ile sürekli oynadılar, oynuyorlar.

Irak Savaşı, Suriye olayları ve Arap Baharı adı verilen yaşanan diğer olaylar, Ortadoğu’da  yeni bir oyunun daha başladığının işaretini çoktan vermiş durumdaydı.

1.Nisan.20013 tarihli Washington Post gazetesinde, Jackson Diehl imzalı yazıda, Irak Savaşı ve Irak’a ABD müdahalesini ele alırken, Irak ve Suriye şartlarını karşılaştırıyor. Amerika’nın, Suriye’de daha fazla kan dökülmeden değişik yollardan daha etkili müdahalesini öneriyor. Suriye ve Irak’ın çok yönden birbirine benzediğine değinen yazı, her ikisinde de Arap, Kürt, Hıristiyan, Sünni, Şii gibi farklı grupların olduğundan bahsediyor. Fakat makale, bölgede yaşayan Türkmen ve Türklerin adını unutuyor. Suriye ve Irak’ın 20. Yüzyıl boyunca diktatörlerle yönetildiklerini açıklarken iki devletin de doğal yollardan elde edilmiş sınırlara sahip olmadıklarını yazarak Sykes- Picot anlaşmasını hatırlatıyor.

Nedir, Sykes Picot, agreement- anlaşması?

Birinci Dünya Savaşı sırasında, 9 Mayıs 1916 tarihinde İngiltere ve Fransa arasında yapılan ve Osmanlı Devletinin Ortadoğu topraklarının paylaşılmasını öngören gizli anlaşma. Kahire’de imzalanan bu gizli anlaşmayı İngiliz subay Mark Sykes, Fransız subay Georges Picot imzaladığı için anlaşma onların adı ile anıldı. Buna göre bir takım yapay devletler kuruluyor ve yapay sınırlar çiziliyordu. Rusya’nın da haberli olduğu anlaşmaya göre,

1- Rusya'ya, Trabzon, Erzurum, Van ve Bitlis ile Güneydoğu Anadolu'nun bir kısmı,

2- Fransa'ya, Doğu Akdeniz bölgesi, Adana, Antep, Urfa, Mardin, Diyarbakır, Musul ile Suriye kıyıları,

3- İngiltere'ye Hayva ve Akka limanları, Bağdat ile Basra ve Güney Mezopotamya verilecektir.

4- Fransa ile İngiltere'nin elde ettiği topraklarda Arap devletleri konfederasyonu veya Fransız ve İngiliz denetiminde tek bir Arap devleti kurulacak,

5- İskenderun serbest liman olacak,

6- Filistin, kutsal yerleşim yeri olması nedeniyle bir uluslararası yönetim kurulacaktır.

1917 devriminden sonra Rusya antlaşmadan vazgeçince Lenin’in  gizli olan bu anlaşmayı dünya kamuoyuna açıkladığını tarihi kaynaklar belirtiyor.

Bugün tarih tekerrür ediyor sanki. Kim bilir, kimler ceplerinde hangi anlaşmalarla dolaşıyor Ortadoğu’da. Dillerinde yeni barış ve özgürlük türküleriyle.

Hüseyin Seyfi