Taliban'ın Başarısı

ABD  Başkanı Joe Biden 16 Ağustos 2021 Pazartesi günü  Afganistan’daki olaylar konusunda görüşlerini açıkladı. Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesinin beklenenden daha hızlı geliştiğini söyledi. Kendisinin Amerikan birliklerini Afganistan'dan çekmek için doğru karar verdiğini  belirterek "Kararımın tamamen arkasındayım" dedi. Suçlu arayan ABD basınına Afgan Cumhurbaşkanı Eşref Ghani de dahil olmak üzere “Afgan yetkililerinin kendisine Afgan güçlerinin isyancılara karşı savaşacağına dair güvence verdiğini” söyledi. Biden çekilme sürecinin "zor, dağınık ve mükemmel olmaktan uzak" olduğunu ancak ABD askeri varlığını Afganistan’da sona erdirmek için verdiği sözü yerine getirdiğini vurguladı. Biden 1 trilyon $ harcanan Afganistan’da “Teröristlerin varlıkları, eğitim alanları yok edildikten sonra çekilmek gerektiğini, yeni demokratik bir Ulus yaratmanın, Afganistan’da imkansızlığını gören anlayan önemli kişilerden biridir. Etnik bölünmüşlüğün, kabile yaşamının her şeyden değerli olduğu ve  uzlaşmanın sağlanamadığı Afganistan’da Amerikalılar yapılacak yanlış şeyleri uygulamaya çalışıp olmadığını görünce doğruyu bulmuş “Afganistan Afganlılarındır” diyerek çekilmişlerdir. Aynı ABD’nin Almanya, Güney Kore, Tayvan, Japonya gibi müttefik yaratma başarılarını iunutmamak gereklidir.

Türk basınında bazı yazarlar Afgan Hükümet Güçlerinin savaşmamasını zaaf olarak gördü. Ancak “Afganistan Afganlılarındır” sözünü düşünürsek verilen karar “Afgan/Kardeş kanının “ dökülmesini önlediği için faydalı görülebilir. Afgan Hükümeti güçlü olsun ve var gücüyle dirensin diyelim. Kabil ve çevresinde etkin ABD destekli fakat Taliban hakimiyetinde iki tane parçalanmış Afganistan söz konusu olacaktı. Taliban’ı, ABD güçleri varken, 300 bin kişilik eğitilmiş gücünle yok edememişsen şimdi mi yok edeceksin. Afgan yönetiminin parçalanmışlığı dikkate alınırsa zafer zaten imkansızdı.

Taliban’ın başarısı psikolojik harekat yönünden bir başarıdır. İncelenmelidir. Kırsala hakim olmanız, şehirlere hakim olacağınız anlamına gelmez. Taliban şehirlerde ve silahlı kuvvetlerde olabilecek direnişi kırmıştır.

Şu an için olaylara bakılırsa iktidar değişimi fazla kan dökülmeden sağlanmıştır. Bu değişimin geleceğini Taliban’ın uzun dönemdeki tavrı belirleyecektir. İran’da 1979 sonrasında Hümeyni Yönetimi gibi bir davranış “Sonradan tüm muhaliflerin temizlenmesi”  Afganistan’ın geleceğini olumsuz etkileyecek, kargaşa halindeki Afgan silahlı kuvvetleri, yargısı, bürokrasisi toparlanamayacaktır.  Yıkmak kolay, yapmak kurmak zor ve vakit gerektiricidir. Afgan ekonomisi ve Taliban’ın Dünya’daki etkinliği olumsuzluklarla karşılaşacaktır. Taliban intikam ve kan peşinde koşmayıp içeride af ilan etmiştir. Kadınların şeriat hükümleri dahilinde sosyal yaşama katılabileceklerini belirtmiştir.  Taraftarları sakin olmalı, birlik ve istikrarı teşvik etmelidir. Evin içindeki münakaşa, kişiler ve eşyalar zedelenmeden, müzakere ile sonuçlandırılmalıdır.

Çin’in Uygur Türklerinin tahrik edilmemesi, Rusya’daki İslamın kışkırtılmaması, İran Şiilerine zarar verilmemesi, Pakistan ile olan sınır anlaşmazlıklarının önlenmesi ve iyi ilişkiler sağlanması önemlidir. Afganistan’da yapılacak hür seçimler ve kısa bir Anayasa onların itibarını artıracaktır.

Şimdi bir Afganlının dediği söz “Yabancılar/Herkes bize kendi ülkesine bir menfaat sağlamak için geliyor.” sözünü dikkate alarak “İçerideki birlik beraberliklerini güçlendirme, evlerini düzenleme zamanıdır. Afganistan rasyonel, dış Dünya’ya açık bir ülke olmalıdır. Stratejik köprü ülke olması, madenleri, on yıllık bir istikrar ile Afganistan’a çok şey kazandırabilir.