Tamamlanmış demokrasi

Tamamlanmış demokrasi

Kanun önünde her vatandaş aynı haklara sahiptir. Anayasa her bir vatandaşı aynı derecede bağlar ve hakların herkesin eşit kullanımını güvence altına alır.

Cumhuriyet; kişi veya kurumların diğerlerinden hiçbir farklılığının olamayacağı, hatta görevlerinden dolayı kullandıkları yetkiler, kanun önünde kendilerine hiçbir ayrıcalık veremeyeceği temeline inşa edilmiştir.

İnsanlığın özlemini çektiği toplumsal düzeni; kendi başına, cumhuriyetin demokrasiyle taçlanması ve hukuk devleti ön gören anayasa sağlamıyor. Yasalar; toplumsal yaşamı adil bölüşüm ilişkileri düzeneğine kavuşturmak için yazılıp çizilmiş olsada, insanların içindeki demokrasi tamamlanmadıkça demokrasi sözlerde kalıyor.

Demokrasinin kuvvetler ayrılığı ve kurumların yönetenlere göre refleks vermesi gibi aksamalar, demokrasinin kendi içinde barındırdığı zayıf noktalardır.

Server Tanilli

İlk baskısı 1981 yılında çıkan Server Tanilli’nin Devlet ve Demokrasi kitabında; 1960 anayasasıyla gelen süreci ve anayasal kurumların ilişkilerini yalın bir şekilde anlattığı kitabı, bu gidişle hep güncel kalacak.

‘Anayasa hukukuna giriş’ alt başlığı ile yayınlanan bu kitap; anayasal kurumların yönetenlerin kişiliklerine göre değişmelerinin, demokrasiyi nasıl sakatladığı anlatılıyor. Buradan yola çıkarak; devlet yönetiminde, olağanüstü yetkileri kullananların zamanla kendilerini her yasanın üstünde görerek, nasıl devlet içinde devletleşebilecekleri anlatılıyor.

Ünlü Alman düşünür F.Oppenheımer’da Devleti tanımlarken; ‘devlet adaleti ve adil bölüşümü sağlamak için tasarımlanmış olsada, uygulamada bu adaleti yetkin ve seçkin kişilerin lehine bozmaktadır ve bozacaktır’. Kendinden sonra çok tartışılmakla beraber düşünceleri tam olarak çürütülemeyen F.Oppenheımer, belki devletin demokrasi içindeki tutumunu göremedi. Ama öngördüğü aykırılıklar yaşanmaya devam ediliyor.

Hukukun üstünlüğü gibi evrensel doğruların; yüksek yetki ve ekonomik üstünlükler karşısında bu vasıflarını kaybeden kurumların dağıtacağı adaletin ne kadar adil olabileceği F.Oppenheımer’dan beri tartışılıyor.

Server Tanilli’nin Devlet ve demokrasisi tamda F.Oppenheımer’ın öngörülerinin uygulamada nasıl yaşandığını 1981 yılında yayınladığı kitabıyla okurlara sunarken, 1982 anayasasıyla tanışılmamıştı. Elimdeki 1985 yılında yapılan altıncı baskı, yazıldığı dönemlerdeki devlet hayatının bu günde aynı adaletsizliklerle sürüp gidiyor olması düşündürücüdür.

Demokrasinin yönetenlerin içindeki karşılığı

Evrensel kişi hak ve hürriyetleri her ne kadar uluslar arası anlaşmalarla güvence altına alınmışsada; dönemsel etkileşmeler sonucu, devletlerin yerleşik hukuku yok saymalarını önleyemiyor.

Bütün dünyada sivil toplum örgütlenmelerindeki kaliteye bağlı olarak; evrensel kişi hak ve hürriyetlerin kullanımı farklılık göstermekte. Bu bakımdan ülkemizde sivil toplum örgütlerinin önemi her geçen gün artmaktadır. Bu yapılanmaların toplum yaşamandaki önemi arttıkça, aynı oranda yozlaşmaları da hızlanmıştır dönemsel olarak. Özellikle sendikaların demokrasi yaşamındaki yeri ortadayken; asli görevlerini kenara iterek, temsil ettikleri misyona yabancılaşmaları oranında, devlet mekanizmasının hukuktan uzaklaşması artıyor.

Bireyin özgürlük alanı; kişinin ekonomik ve sosyal statüsü kadar olmaya devam ediyorsa, çalışanların yarısı geçici kadroyla ve asgari ücretle işe alınmışsa anayasa yoktur.

Demokrasi salt seçimlerde oy kullanmakla gelmez. Yönetenler demokrasiden ne anlamışsa ve içlerindeki karşılığı neyse demokrasi o olamaz.

Hukukun üstünlüğü devletin temel ilkelerindense; dışarıdaki işsizler ordusu gösterilerek, asgari ücrete ve kötü çalışma koşullarına mahkum edilen çalışanların durumunu neyle nasıl izah edecesiniz? Pahalıya mal oluyor düşüncesiyle, devlet hizmetlerini taşeronlardan emek satın alarak gördürüyorsa, bunu hangi hukukun üstünlüğüyle açıklanacak?