Taper nedir, ne işe yarar? ( I )

“Taper”, İngilizce sözlükteki karşılığı “Sivrilme, azalma”. Dilimizdeki antrenman terminolojisine en uygun karşılığı ise “Zirve dönemi” olarak adlandırabiliriz. Kısaca “Yüksek dayanıklılık gerektiren spor dallarında, yarışma öncesi antrenman şiddetini ve sıklığını programlı bir şekilde azaltarak hem vücudun, hem de sinir sisteminin toparlanmasına imkan tanınması ve sporcunun yarışmaya en yüksek performansı ile girmesini sağlamak.” olarak özetlenebilir.

Malum, geçtiğimiz sonbaharda yarışma sezonu kapatan sporcuların bir kısmı yılın yorgunluğunu atmak için kısa bir mola verdikten sonra yeni sezona hazırlanmak için yeni antrenman programlarına başladılar. Doğal olarak çalıştırıcı ve atletler, tüm kışı, iyi bir hazırlık sezonu olarak değerlendirmek için elinden geleni yapmaya çalışacaktır. Günümüzde hala eski disiplinlere bağlı kalan bazı çalıştırıcılar, bu yoğun hazırlık sezonu ardından gelen yarışma sezonunda sporcularına ara vermeksizin antrenman yapmaya zorlayacak hatta yarışmadan bir gün öncesinde dahi sıkı antrenmanlar yaptırarak atletlerin kaslarında aşırı laktik asit birikmesine sebep olacaklar. Böyle durumlarda atletler ya istenilen performansı vermekten çok uzak olacak ya da istenmeyen sakatlıklarla karşılaşacaktır. İşte tüm bunların önüne geçebilmek için sadece iyi bir antrenman programına sahip olmak yetmezken, iyi bir antrenman stratejisine sahip olmakta çok önemli bir unsur haline gelmektedir. Bu yüzden, günümüzde uzmanlar tarafından hazırlanmış olan antrenman programlarının tamamında yarışma öncesi için zirve dönemi için hazırlık safhası yer almaktadır.

Çeyrek yüzyıl öncesine kadar sporculara uygulanan antrenman tekniğinin ana felsefesi; yoğun bir antrenman sezonu geçiren sporcunun yarışma gününe kadar olan süreçte de aynı yoğunlukta antrenman yaptırılması ile maksimum performans ulaşması yönündeydi. Bu türden yüklenmeler, sporcunun zirve performansını yakalaması bir yana, aşırı antrenmandan yorulan kas, tendon ve eklemlerinde istenmeyen sakatlanmalara yol açmaktaydı. Zamanla gelişen antrenman bilimi ve spor hekimliği sayesinde, eski tip antrenman disiplinleri ile yarışmaya girmenin iyi bir strateji olmadığını görülmüş ve yapılan çalışmalar neticesinde, o sezon yapılan antrenmanların süre ve şiddetine bağlı olarak yarışma öncesi 1 ila 4 hafta arasında değişen sürelerde antrenman şiddetini azaltma yoluna gidilerek sporcunun kendi zirve performansını yakalanması mümkün olduğu tespit edilmiş.

Yoğun bir antrenman sezonu geçiren sporcunun önemli yarışmalarda zirve performansının yakalayabilmesi için antrenman yükünü sistematik bir şekilde azaltması fizyolojik ve taktiksel açıdan çok önemlidir. Antrenman yükünün azaltma süreci sporcunun başta fiziksel olmak üzere duygusal ve zihinsel olarak toparlanmasını sağlamayı amaçlarken, yarışma günü sporcunun ulaşabileceği en üst seviyeye ulaşmasına yardımcı olur. Eğer taper evresini ihmal edilirse, aşırı yorgunluk faktörü ile karşı karşıya kalan sporcu yarışma esnasında istediği en yüksek performansa ulaşamayabilir. Bu yüzden sezon içinde yüksek öneme haiz yarışmalar öncesinde programlı bir şekilde taper yapılması sporcu için çok yararlı olacaktır.

Fakat her nedense hala, özellikle spora yeni başlayanlar ile performans çıtasını daha yukarı taşımak isteyen sporcu ve antrenörlerin, daha fazla gelişme kaydetmek adına yoğun bir antrenman programı uygulamaları ve ardından gelen süreçte iskelet kaslarına yeterince dinlendirme zamanı bırakmamaları yüzünden, gerek sezon içinde ve gerekse yarışma haftasında istedikleri performansı yakalayamama durumu ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu türden antrenman yaklaşımları genellikle sporcuya pozitif yönde katma değer sağlamaktan çok uzak kalmakta, tam aksine sporcunun performansına olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

( II. bölümde, zirve dönemi hakkında basit soru ve cevaplar )

Bisiklet, triatlon, yüzme, atletizim hakkında ayrıntılı haberler için http://cyclingtr.com/