Tarih Hilar' da başlar

İnsanlık, uygarlık kurmaya tüketim ve avcılıktan, üretim ve tarıma dayalı yerleşik bir hayata geçerek başlamıştır.Bu noktada şu ana kadar şahsen ben, uygarlığın ilk olarak Güney Mezopotamya havzalarındaki nehir kıyılarında kurulduğuna ve uygarlığın oradan yayıldığına inanıyordum.

Ancak Araştırmacı/Yazar Müslüm Üzülmez, “ Hilar/ Çayönü ” isimli çalışmasında, insanlık kültür tarihinin bu inancın tersine, Kuzey Mezopotamya’daki dağlık bölgelerde başladığını anlatmaktadır. Diyarbakır’ ın Ergani ilçesine bağlı
Hilar/Çayönü kazıları, insanlık tarihinin yeniden yorumlanmasını gerektirecek kadar önemli ve evrenseldir. İlk yerleşim ve ilk tahıl ürünlerinin kökeni bu bölgede toplanmaktadır.

Kitabın 4 Haziran 2006 tarihli Hürriyet gazetesinden alıntı yaptığı bir haber bunun en güzel göstergelerinden biri niteliğinde: ” Almanya' nın haftalık haber dergisi Der Spiegel kapaktan verdiği 11 sayfalık araştırmasında, Max Planck
Enstitüsünün Köln' de bitkiler üzerinde yaptığı araştırmada 68 yeni buğday çeşidini kıyasladığı ve tüm tahılların kökeninin ise Karacadağ eteklerinde bugün de halen yetişen yabani buğday bitkisi olduğunun ortaya çıktığını yazmaktadır. ”

Çayönü tahıl ve evcileştirmeye dayalı köy hayatının en eski örneklerinden biridir ve günümüz uygarlığında önemli bir basamak oluşturur. İlk Üretimciliğe Geçiş Evresi olan Neolitik Çağ' ın Türkiye 'deki önemli örneklerinden biri olan Çayönü, mimarisi ile dikkat çektiği gibi ilk olarak buğdayın tarıma alındığı ve köpeğin evcilleştirildiği yer olarak da önem taşır.

Ergani bakır madeni dünyada bilinen en eski maden ocağıdır. Ve tüm tarihi çağlarda da önemini korumuştur. Çayönü'nde daha taş devrinde, dünyanın başka yerlerinden 2 bin yıl önce madenciliğe geçilmiştir. (Kaynakça: Max-Planck- Insititute, Çayönü and the Beginnings of metallurg.)

Çayönü mimarinin gelişmesinde en önemli basamaklardan birini oluşturmaktadır. Özellikle kerpiçin bulunması, yuvarlak kulübelerden taş dörtgen yapılara nasıl geçildiği, ilk kapılar, ilk merdivenler Çayönü kazısında çok iyi izlenmiştir.

Ülkemizin her yönüyle bir harikalar diyarı olduğunu biliyordum ama medeniyetin beşiği olduğunu bilmek ayrı bir onur ve gurur kaynağı oldu şahsen benim için.