Tarihte ilk gerçek Osmanlı Kapitülasyonu

Genel manada ilk kapitülasyonların Kanuni döneminde 1535 te Fransızlara verildiğini belirtebiliriz. Fransa'ya verilen bu kapitülasyonların sebebini az çok siyasi manevra olduğunu görmekteyiz. Kapitülasyonların Fransa'ya verilmesi durumunda Fransa’nın haçlı birliğinden koparılması tarzında  hesaplar yapılmıştır. Dönemin şartlarında tabi ki ileriye yönelik bir sıkıntı doğacağı düşünülmemiştir. Aslında kapitülasyonların muhtevasını inceleyip olumlu veya olumsuz yönlerini ele alarak değerlendirebilirdim fakat benim üzerinde duracağım mevzu bu kapitülasyonların Fransa ya Kanuni döneminde verilip verilmediği…

İlk kapitülasyonlar 14.y.y. da hatta sonlarında Venedik ve Ceneviz gibi Avrupalı devletlere verilmiştir fakat muhteva olarak çok kapsamlı değildi birde Fransa'ya Kanuni döneminde verildiği iddia edilen kapitülasyonlar kadar meşhur değildi.

Ancak şöyle bir ayrıntı var ki Kanuni döneminde bu kapitülasyonların verilmediğini apaçık ortaya çıkartıyor.

Halil İnalcık hocamıza göre Fransız elçisi De la Forest ile Sadrazam İbrahim Paşa arasında yapılan müzakereler esnasında bir kapitülasyon taslağı hazırlanmıştı. Fakat bu işin mimarı İbrahim Paşa’nın ölümü üzerine kapitülasyon anlaşması geçerlilik kazanmadı. Bu taslağın Türkçe metni arşivlerde mevcut değildir.

İnalcık hocamız ilk gerçek Osmanlı kapitülasyonunun 18 Ekim 1569 da 2.Selim tarafından Fransızlara verildiğini belirtir.

Bazı yazarlar Fransızların daha sonraki yıllarda yaptıkları kapitülasyon anlaşmalarında Kanuni’ye yaptıkları atıfları göz önünde bulundurarak bu dönemde verildiğini düşünmektedirler.

Kısaca özetlemek gerekirse Fransa’ya verilen kapitülasyonlar Kanuni döneminde değil 2. Selim döneminde verilmiştir.

Hoşça kalın, dostça kalın, sevgiyle kalın…

twitter.com/muhammeddede