Teknoparklar, inkübatörler, ARGE, inovasyon ve üniversite endüstri işbirliği

Soru: Türkiye nasıl çağ atlar ve 21. yüzyılda dünyanın en iyiler liginde yerini alır?

Cevap: Türkiye’nin 21. yüzyılı yakalamasında kilit kavramlar “yeni ekonomi”, “girişimcilik”, “entellektüel sermaye”, “yaratıcılık”, “ARGE”, “markalaşma”, “tasarım” ve “inovasyon”. İşte 21. yüzyılın kritik başarı faktörleri!

Yağ belli, un belli, şeker belli. Ne duruyoruz? Helva yapsak ya!

İşte bu yazımızın konusu bu. Bu helvayı nasıl yapacağız? Dünyanın gelişmiş ülkeleri bunu nasıl yapıyor? Biz nasıl yapabiliriz?

Önce dünyadan örneklere bakalım.

İSRAİL’İN MODELİ: TEFEN

İsveç'te katıldığım dünya çapındaki Academy of International Business konferansında en fazla ilgi çeken sunum İsrailli işadamı Stef Wertheimer’in ortaya koyduğu TEFEN Modeli idi. Wertheimer, Ortadoğu’da kalıcı barışın sağlanmasının endüstriyel gelişimden, kalkınmadan ve istihdam oluşturmadan geçtiğine inanıyor. TEFEN, teknoparklar, endüstriyel parklar ve inkübatörler içeren bütüncül bir model. Modelin beş ayağı var:

1. Endüstri,
2. ARGE ve Teknoloji Üretimi
3. Eğitim ve Üniversite
4. Çevre ve Yaşam Alanları
5. Sanat ve Kültür

TEFEN, entegre bir yaşam ve üretim platformu. TEFEN modelinde yaşam, öğrenim, üretim, kültür ve araştırma ortamları iç içe yer alıyor. Binlerce hektar alanda inkübatörlerde teknoloji üretiliyor, gençlere istihdam sağlanıyor, imkan veriliyor, girişimcilere risk sermayesi sağlanıyor ve girişimciler iş kurup büyütüyorlar. Bu modelde üniversite ve endüstri beraber çalışıyor. Bilim-yenilik-teknoloji-üretim-pazarlama-satış zinciri etkin şekilde kuruluyor ve işliyor. Onlarca patent üretiliyor, binlerce ARGE projesi devam ediyor.

BİZİM TEFEN MODELLERİMİZ NE ZAMAN İŞLEYECEK?

Büyük sorumuz şu: Biz ne zaman kendi TEFEN modellerimizi Anadolu’nun dört bir tarafında kuracağız? Bizim Silikon Vadilerimiz ne zaman devreye girecek ve dünya çapında inovasyon ve teknoloji üretecek?

BİLGİ YENİLİK BÖLGELERİ (BYB)

Dünyanın dört bir tarafında geleceğin yenilik hareketlerinin tetiklendiği küresel yenilik ve teknoloji merkezleri ortaya çıkıyor. Onlara ne ad verliyor biliyor musunuz? BYB “Bilgi Yenilik Bölgeleri” (KIZ, Knowledge Innovation Zone). Serbest Ticaret Bölgelerinden esinlenen ve modellenen bilgi, yenilik ve teknoloji üretim bölgeleri bunlar. Bu bölgelerde akademi-üniversiteler-araştırma merkezleri-enstitüler-devlet kurumları-şirketler-sivil toplum kuruluşları beraber teknoloji ve yenilik üretimi için sinerjik işbirlikleri, stratejik ortaklıklar ve ortak projeler gerçekleştiriyorlar. Bu bölgelerde risk sermayesi, melek sermayesi, teknoparklar, teknokentler, kuluçka merkezleri birarada yer alıyor. Silikon Vadisi, İsrail TEFEN Modeli, Dubai Bilgi Köyü, Leiden Bilgi Topluluğu, Baltık Denizi Bilgi Bölgesi, Barcelona Bilgi Yerleşkesi, Şangay Geleceğin Şehri, Hyderabad Bilgi Şehri, İsveç-Danimarka-Kopenag Hattı Sınırötesi Oresund Bölgesi bunlardan bazıları.

GELECEĞİN TEKNOLOJİLERİ

Bu bölgelerde geleceğin kablosuz, sensör, network, mobil ve siber teknolojileri için çığır açıcı araştırmalar hızla sürüyor. Bu bölgeler, teknoparklar, inkübatörler, melek sermayesi ve risk sermayesinden oluşuyor. 21. yüzyılda başarının yolu teknoloji üretimi, inovasyon ve ARGEden geçiyor.

ZENGİNLİĞİN KAYNAĞI İNOVASYON

Gelişmiş ülkeler zenginliklerini inovasyona borçlular. Türkiye ekonomisinin şaha kalkmasını sağlayacak kritik anahtarlar:

EĞİTİM; İNOVASYON; ARGE; İNSANA YATIRIM; GİRİŞİMCİLİK; ÜRETİM; MARKALAŞMA

Biz ne zaman bu sahalarda zirveyi zorlayacak ve atağa kalakacağız?

Ülke olarak acilen yapmamız gerekenler:

• Teknoloji geliştirme bölgelerinin, inkübatörlerimizin, teknoparklarımızın sayısını ve kalitesini arttırmalıyız. Geniş ve temiz alanları geleceğin Silikon Vadilerini kurmak için ayırmalıyız.
• İnovasyona, yaratıcılığa, IPO’ya (halka açılma) ve risk sermayesine (venture capital) elverişli platfromlar ve bilgi yenilik bölgeleri oluşturmalıyız.
• Risk sermayesi, melek sermayesi ve yeni fikirlere para yatırma mekanizmaları geliştirmeli ve yaygınlaştırmalıyız.
• 21. Yüzyılın küresel sınırlar ötesi inovasyon, yenilik, teknoloji, üretim, istihdam ve yatırım ortamlarını oluşturmalı, ve buraları küresel cazibe merkezleri haline getirmeliyiz.
• Ar-Ge’li girişimciliği teşvik etmeli ve genç girişimcileri teşvik ve destek mekanizmalarını arttırmalıyız. Bu hususta yardımseverliğe ve daynışmaya dayalı Ahilik modelleri, vakıf kurumları, sivil toplum kuruluşları kurmalıyız. İnovasyon ve yenilik üretmede iflası bir son değil, başarıya ulaşmada bir basamak olarak kabul etmeli, riski teşvik ile girişimciye kol kanat gerip yola devam etmesini sağlamalıyız.
• Üniversitesi, sanayii ve girişimcileri destekleyebilecek düşünceye sahip iş adamları olan şehirlerimizde 21. yüzyılın teknoparklarını kurmalıyız.

TEKNOLOJİ BÖLGELERİMİZ

1. Istanbul - Gebze arası bölge,
2. ODTÜ ile Bilkent arası bölge
3. Çeşme yarımadası teknoloji koridoru

ÜNİVERSİTE ENDÜSTRİ İŞBİRLİĞİ

Üniversite-endüstri işbirliği, teknoparklar, inkübatörler, bilgi yenilik bölgeleri, ARGE, inovasyon konularında Türkiye’nin önde gelen isimlerinden biri Ergun Özakat. Özakat, girişimci cesareti ve vizyoner kimliği ile Çeşme Alaçatı’da başarıyla işleyen bir Teknopark modeli kurdu.

ALAÇATI TEKNOPARK PROJESİ

1990’larda mega projeler arasına alınan Alaçatı Teknopark projesi zamanla Urla-Çeşme arası teknoloji bölgesi çalışması haline dönüştü. Dev teknokent içinde 6 yollu anayol, Yüksek Teknoloji Enstitüsüne paralel diğer daha küçük okullar, rüzgardan elektrik üretmek, sadece bu bölgede yıllık 360 milyon dolar rüzgar enerjisi potansiyel geliri, yaşam tarzı ile ilgili Alaçatı Venedik projesi, çevresel bir yaşamı anlamlı kılan el sanatlarına destek veren bir köy çalışması, hava meydanı, yat limanı, golf alanları, Alaçatı surf cenneti yer alacak. Bölgenin stratejik bir önemi var: Kuvvetli sanayi bölgelerine yarım ile bir saat mesafede, Egenin 10 üniversite ve 40 yüksek okuluna azami 2 saatlik mesafede. Çeşme Yarımadası Teknokent projesi prodüktiv yaşamı, kısa zamanda uluslararası kültürel renk ve kritik kütle çalışmaları ile sinerji yaratarak dev bir yapı haline geldi.

EGE’NİN SİLİKON VADİSİ

Urla-Çeşme teknoloji koridoru modelinde Amerika, İsrail, Japon ve Fransa modelinden faydalanıldı. Özellikle uydu, kominikasyon, software, biyogenetik, enformatik gibi tam çevreye uyumlu, AR-GE ile üretim yapan, enerjisi rüzgar, güneş, jeotermalden elde edilen teknolojilere ağırlık veriliyor. Çeşme Yarımadası Teknokentinde “Silicon Valley” hedef model olarak alındı. Silikon Vadisi 70 km. Uzunlukta ve 15 km.genişlikte yani 105,000 hektar bir alana yayılmış ve günde 63 dolar milyoner yaratıyor.

SONUÇ

21. yüzyılı kurmada “yeni ekonomi”, “girişimcilik”, “entellektüel sermaye”, “yaratıcılık”, “ARGE”, “markalaşma”, “tasarım” ve “inovasyon” vazgeçilmez kritik başarı faktörleri haline geliyor.

Bu faktörleri ustaca ve zekice yoğuran; hızla, kıvraklıkla ve esneklikle şekillendirebilen genç girişimciler ve liderler; oyunun kurallarını değiştirebilirler.

Ülkemizde risk sermayesi ve melek sermayesi mekanizmalarını işletmeliyiz. Üniversite-endüstri işbirliklerinin kalitesini, sayısını, çapını, çeşitliliğini arttırmalıyız. Yurdun her yanına yüksek kalitede inkübatörler ve teknoparklar açmalıyız. Her sektörde girişimciliği teşvik eden proje yarışmaları ve takım yarışmaları açmalı ve kazananlara başlangıç sermayesi ve olanak sağlamalıyız. Gençlerimizi ve genç girişimcilerimizi teşvik etmeli, onların önünü açmalı, koçluk ve eğitimlerle bilinçlendirmeli ve kendilerine güvenmelerini sağlamalıyız.