Tesadüf kavramı

Herhangi bir an ve mekanda hiç beklemediğiniz bir arkadaşınızla karşılaştığınızı farzedin. İlk akla gelen şey; "vay canına! Tesadüfe bak"

Veya yolda yürürken ayakkabınızın ucuna yukarıdan bir güvercinin sindirilmiş öğle yemeği düşecek olsa, yine tesadüfe bağlarsınız olayı.

Bir atomun, emisyon olarak alfa ışınlarını ne zaman ve hangi yöne dogru atesleyecegi de yine ayni kategoriye konulabilir.

Anlasilan, bir sisteme oturtamadıgımız ve dolayısıyla aklımızın kavrayamadıgı herseyi bu genis terimin icine alıp, üstünü kapatıyoruz. Bir nevi 'black box' yani. Icerisinde neler olup bittigini bilemedigimiz icin, sadece sonucları algılamak ve analize etmekten baska bir secenegimiz olmadıgını kabullenmek zorunda kalıyoruz. 'Olasılık teorisi' ve istatistik bilimleri, tüm bu risk faktörlerine az da olsa hakim olabilme cabasıdır.

Oysa kainattaki her olusumun kurallara dahil oldugunu aslında hepimiz biliyoruz.

Yani bir kusun ne zaman acıkacagı, yiyecek bir seyler arayıp bulacagı ve onlarca metre yukarida ihtiyacını karsılayacagının bilgi ve etki alanımızın disinda olması, olayı bizim icin gelisigüzel kılıyor. Buna bir de mekanik kurallarını ekledigimiz zaman, gel de cık isin icinden...

Herseye ragmen bir yapragın dalından düsmesinin dahi tüm evreni kapsayan ve kendi icinde baglantılı, kompleks bir dinamizmin cercevesinde gelistigini düsünmek insana korku ve saygı asılıyor.

Einstein yıllar önce, algıladıgımız ve algılayamadıgımız herseyin sırrını iceren bir 'evren formülü'nün varlıgından yola cıkarak, yıllarını harcamıs bulmak icin. Hani bizi okulda terleten x,y denklemleri gibi birsey yani. Ama milyonlarca bilinmeyen iceren mega bir denklem.

Halen cok sayıda matematik ve fizikci o formülü bulmaya calısıyor. "Üstad Einstein bulamadıysa, kimse bosuna yormasın kendini" diyecegi geliyor insanin...

Biz de biraz daha temkinli yürürüz sokaklarda. Ne yapalim?