Teşbihte hata olmaz!

Türk Dil Kurumu sözlüğünde bu deyim "yeri geldiği zaman çirkin, kaba bir benzetme ile anlatıma daha etkili bir hava verilmesi, saygısızca bir davranış değildir, kimse bundan alınmamalıdır" anlamında kullanılan bir söz şeklinde açıklanıyor.

Ancak neden diğer mecaz, kinaye, istiare gibi edebî sanatlar için değil de, teşbih için bu söz söylenmiştir?

Bu konuda tatminkâr bir açıklama bulamadım. Yalnız, ortaokulda Türkçe öğretmenimizin verdiği izahat halâ hafızamdadır:

Teşbih sanatı başlıca dört ögeden oluşur: Benzeyen, benzetilen, benzetme edatı, benzetme yönü.

Benzetme yönü ve benzetme edatı olmadan da yapılan teşbih sanatı aslında teknik açıdan basit bir edebî sanat olduğu için hata yapma olasılığı bulunmamaktadır.

Örneğin: "Aslan gibi adam" ve "Adam gibi aslan" benzetmelerinde teknik açıdan bir hata yoktur, yani teşbih için gerekli unsurlar vardır ama ikincisinde sadece anlam bozukluğu vardır.

İşte bundan dolayı mecazda, istiarede, kinayede değil; "teşbihte" hata olmaz deyimi söylenegelmiştir.