Tıkanırcasına aşırı yeme (BED)

Tıkanırcasına aşırı yeme bozukluğu, binge eating disorder çok farklı sebeplerle meydana gelen, hayati tehlikelere gidecek şekilde sorunlara sebep olan belirtiler ile ciddi olumsuzluklara sebep olabilen bir hastalıktır. Türkiye’de ne kadar oranda görüldüğü bilinmemekle beraber, Amerika’nın %2'lik bir kısmında tıkınırcasına aşırı yeme sorunu görülmektedir. BED (Tıkınırcasına Aşırı Yeme), genellikle ergenlik ve genç erişkinlik zamanlarda oluşmaktadır. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) denilen, Amerikan Psikiyatrlar Birliği tarafından yayınlanmış olan tıkınırcasına aşırı yeme bozukluğu tanısı için bir insanın:

Altı aylık süreç içinde en az haftada iki kere tıkınırcasına aşırı yeme durumunun gerçekleşmesi
Normal sürede yenilebilecek yemeği daha kısa sürede tüketmek, tok karnına dahi olsa aşırı oranda yemek ancak sonrasında suçluluk duymak ve pişman olmak.
Tıkınırcasına aşırı yemenin ardından kişinin kendini kusturmaya çalışmaması ya da ilaç yardımıyla çıkartmaması gerekir.
Binge eating disorder (tıkınırcasına aşırı yeme bozukluğu) görülen kişilerin %65'lik kısmında obezite hastalığı da beraber görülmektedir. Kalan kısmında ise fazla kilolu olma sorunu mevcutturBulimia’dan farkı ise, Binge eating disorder (tıkınırcasına aşırı yeme bozukluğu) hastalığında, bireyle aşırı yedikten sonra kusmazlar, kusmaya da çalışmazlar. Dolayısyla bu hastalarda obezite ve morbid obezite oldukça fazla oranda görülmektedir.

Binge Eating Disorder – BED (Tıkınırcasına Aşırı Yeme Bozukluğu) Belirtileri Nelerdir?
Binge Eating Disorder – BED (Tıkınırcasına Aşırı Yeme Bozukluğu) psikolojik ya da psikiyatrik bozukluk olarak kabul edilir. Ve her psikolojik sorun gibi bunun da sebeplerini söylemek güçtür. Binge Eating Disorder – BED (Tıkınırcasına Aşırı Yeme Bozukluğu) genetik, psikososyal ve çevresel etkilerin beraber sebep olduğu karışık bir sorundur. Bu soruna sahip kişilerin yarısında depresyon görülmektedir. Obezite hastalığı bulunanların Binge Eating Disorder – BED (Tıkınırcasına Aşırı Yeme Bozukluğu) ‘e da yatkın olabileceği görülür. Bu hastalar, kilo vermek isterken başarılı olamadıkları durumda aşırı yeme eğilimi göstermektedir. Cinsel istismara uğramak, ruhsal tramvalar, fiziksel şiddete uğramak bu sorun için risk etmeni taşır. Tüm bu olumsuz durumlar özellikle blue çağındaki gençler için etken taşır. Bu yaşlarda vücut şekli değiştiğinde, kilo alıp vermeler çoğaldığından çevreden gelen olumsuz tepkiler bu sorunun meydana gelişini hızlandırabilir. Özelikle kendilerine güven duymayan gençler, yaptıkları diyetler sonucu aşırı yeme isteği tetiklenebilir.

Binge Eating Disorder – BED (Tıkınırcasına Aşırı Yeme Bozukluğu)Yol Açtığı Sorunlar Nelerdir?
Binge eating disorder (tıkınırcasına aşırı yeme bozukluğu) kişilerde ekonomik, metabolik ve duygusal çeşitli problemlere sebep olur. Binge eating disorder (tıkınırcasına aşırı yeme bozukluğu) kişilerinde en fazla karşılaşılan durum obezite ve obeziteyle beraber görülen problemlerdir. Bu kişiler bulimiadan farklı şekilde kusma yada ilaç yardımıyla yediklerini midelerinden çıkartamadıkları için çoğunluğu obezite ve morbid obezite hastalığına yakalanmaktadır. Kişilerin tükettikleri besinler genellikle karbonhidrat ve yağ bakımından zengin, tatlı ve tuzlu besinlerdir. Vitamin, mineral ve lif alımı ise oldukça minimal boyutlardadır. Dolayısıyla bu bireylerde metabolik bakımdan çok çeşitli bozukluklar, sorunlar meydana gelebilmektedir.

Bunlar ise:

Tip 2 Diyabet
Hiperlipidemi
Hipertansiyon
Kalp Hastalıkları
Safra kesesi ve yollarında taş oluşumu
Kanserler
Sindirim sistemi problemleri ( reflü ve gastritler)
Osteoartritler
Eklem ve kas ağrıları
Menstruasyon bozuklukları
Kısırlık
Erektil disfonksiyon (Cinsel güçte azalma ve iktidarsızlık)
Uyku apnesi (Gece uykuda nefes durması ve gündüz uyuklamaları)
Binge Eating Disorder – BED (Tıkınırcasına Aşırı Yeme Bozukluğu) Teşhisi
Binge eating disorder (tıkınırcasına aşırı yeme bozukluğu) ile bulimia hastalıkları birbirine çok benzer. Bulimiadan farklı tarafı ise kişiler kusmazlar ve fazla kilo almaya eğilimlidirler.

Fizik Muayene:

Binge Eating Disorder – BED (Tıkınırcasına Aşırı Yeme Bozukluğu)’na sahip kişilerde fizik muayenesi yapmak önemli bir noktadır. Bunun sebebi ise, bu soruna sahip hastalar hastaneye başvurdukları noktalarda ciddi problemlere boğuşmatadırlar. Bu kişilerin öncelikle vücut kitle indeksi değerlendirilir. Bel ve kalça ölçümleri, cilt kalınlığı gibi antropometrik ölçümler de uygulanır. Bu değerlendirmeler kişinin metabolik durumu ve tramva boyutuyla ilgili veri sağlar. Durumun değerlendirmesi, bu ölçümler sonucunda yapılır. Avitaminoz belirtileri, tüm vücut taranarak değerlendirilir. ''Obezitenin Neden Olduğu Hastalıklar'' başlıklı yazımda obezite ve neden olduğu hastalıklar ile ilgili bilgi vermeye çalıştım.

Kan testleri ve görüntüleme tetkikleri:

EKG, akciğer filmi, tam kan sayımı ve detaylı biokimyasal analizleri, hastaların sistemik incelemelerinin tamamlanması için yapılır. Karaciğer yağlanmasının karaciğerde yol açtığı hasar bakımından değerlendirilmesi için karaciğer testleri ayrı bir önem taşır. NAFLD (non alcoholic fatty liver disease) yada NASH (non alcoholic steatohepatitis) ismi verilen yağlı karaciğer hastalığı ileri durumlarda karaciğer sirozuna kadar gidebilecek zararlara sebep olabilir. Böbrek fonksiyon testleri incelenir. Farklı vitamin ve minerallerin oranları incelenerek beslenme bozukluğunun derecesi öğrenilir. Binge Eating Disorder – BED (Tıkınırcasına Aşırı Yeme Bozukluğu) olan kişilerde uyku bozukluklarına dair şikayet varsa uyku apne değerlendirilmesi için uyku testleri uygulanır. Kalp ekosu ve EKG kardiyalog tarafından incelenir..Batın USG karaciğer yağlanmasının ve böbrek dokusunun incelenmesi için önem teşkil eder. Bazı hastalarımıza batın BT ve Karaciğer MRI yapılması istenebilir. Bunun sebebi fazla yağlanmış karaciğer dokusu USG ile değerlendirme için uygunluğu incelenmelidir.

Psikolojik ve psikiyatrik açıdan değerlendirme:

Hafif ya da ağır depresyonlar, obsesif kompulsif bozukluklar Binge eating disorder (tıkınırcasına aşırı yeme bozukluğu) sorunu olan kişilerde sıklıkla görülmektedir.Bu, hastalığın nedeni ya da sonucu olabilir. Bu sebep dolayısıyla kişilerin psikolojik durumları ve psikiyatrik incelenmelerinin geç kalınmadan yapılması gerekir. Bunun olabilmesi için kişilerde tekrarlayan seanslar ve terapiler gerçekleştirilir. psikanalatik testlerle psikolojik alt yapı değerlendirilme şansı bulur. Tedavi uzun ve güç olabilmektedir. Fakat değerlendirme ve teşhis de en az onun kadar önemli ve zaman gerektiren isteyen bir dönemdir. Psikanalitik değerlendirme tanısının en önemli parçasıdır. Kalıcı ve istikrarlı tedavi için bir psikolog veya psikiyatrist yardımı hastalar için, hastalığın tedavi edilmesi açısından büyük bir önem teşkil eder.

Binge Eating Disorder – BED (Tıkınırcasına Aşırı Yeme Bozukluğu) Tedavisi
Binge eating disorder (tıkınırcasına aşırı yeme bozukluğu) tedavisi zor ve meşakkatli bir süreçtir. Tedavi sürecindeki en önemli güçlük ise, hastaların bu problemlerinden çekinmeleri ve doktora bile söylememeleridir. Bu hastalığa sahip kişilerin çoğunluğunun kendi ailesi ve yakınları bile bu soruna sahip olduğunu bilmeyebilir.Her hastanın tedavisi kendine özgüdür. Tabii ki tedavilerin genel prensipleri ve ortak noktaları vardır. Temel nokta, hastanın gereksinimlerini karşılayabilmektir. Birincil amaç ise, kişinin durduramadığı aşırı yemek yeme isteğini ve obezitesinin kontrolünü sağlamaktır.

Psikoterapi Kognitif Davranışsal-Bilişsel Psikoterapi

Yemek ataklarını tetikleyen obsesif bozukluklarını ve kişinin kendisiyle alakalı olumsuz alagılarını düzeltmesi amacıyla bu psikoterapi yöntemi uygulanır. Terapi, kişinin yemeğe bakış açısısını ve yemeğe olan bağlılığını ortaya çıkartmak için yapılır. Bu sayede, problem net olarak öğrenilip, bunu iyileştirmek için çeşitli psikolojik egzersizler ve terapiler uygulanır.Sağlıklı beslenme, sağlıklı kilo verme,tonik ve rahatlama gibi egzersizler bu tedavilerin bir parçasını oluşturur.

Grup Psikoterapisi

Kişilerarası psikoterapi yöntemleri kişilerin sosyalizasyon sorunlarını çözmeyi amaçlar. Bu tedavinin başarısı ve kalıcılığı için önemli olmaktadır. Çünkü hastalar hastalıklarını ailelerinden ve yakın çevrelerinden saklamaktadır. Sorunlarını paylaşmaktan çekinmektedir. Kognitif davranışsal psikoterapi sayesinde problemi ile yüzleştirilen hasta, kişilerarası terapi ile de bunu yenmesinde kendisine destek olacak kişileri belirlemekte ve arttırmaktadır. Bazen yakınları veya aile bireylerini de bu terapi seanslarına dahil etmek faydalı olabilmektedir.

Diyalektik Psikoterapi

Diyalektik psikoterapi, kognitif davranışsal bilişsel psikoterapi ve grup psikoterapisini tekniklerinin çeşitli şekillerde beraber uygulanması ile hastaların uzun dönem kazanımlarını yükseltmeyi amaçlar. Diyalektik psikoterapide bire bir hasta görüşmeleri uygulanır. Hastanın belli günlerde grup terapilerine katılmaları gerçekleştirilir.

Metabolik Kontrol ve Tedavi

Psikoterapi sürerken, kişilerin obezite yüzünden oluşan birçok metabolik problemleri ayrıntılı bir şekilde incelenir ve bu hastalıkların, problemlerin tedavisi için çalışılır.

İlaç Tedavisi

Bu hastalığın tedavi edilmesi amacıyla iştah azaltıcı ilaçlar denenmektedir. Sibutramine (Meridia) bu grubun önde gelen ilacıdır. Ancak yaygın kullanıma henüz sahip değildir. Öte yandan topiramate gibi ilaçlar iştahsızlık ve kilo kaybı gibi etkileri sebebiyle uygulansa da çok ciddi yan etkilere sahip ilaçlardır. Psikiyatristler tarafından anti depresanlar gereğine göre yaygın olarak kullanılabilmektedirler. Fakat uygun olmayan kullanımlarında fazla kilo alımına neden olabilecekleri akıldan çıkarılmamalıdır.

Dr. Tuğrul Demirel

www.tugruldemirel.com