Trakya'da Kurtuluş Ne Demektir!

Kasım… ; başı hüzün, sonu sevinç yüklü bir aydır. 10 Kasım hüzündür, bütününde ise Trakya'nın dört bir köşesinde Kurtuluş Bayramları yapılır. 1922 yılı öncesi, Trakya’da neler yaşanmıştır, neden Kurtuluş günleri Trakya’da coşkuyla anılır, neden bayramlar yapılır, törenler düzenlenir?

*

Balkan Savaşları, Osmanlı’nın en ağır yenilgilerinden biridir kuşkusuz. 1354’ten beri adım adım Türk yurdu haline gelen, 5 asır Batı’ya düzenlenen akınların coğrafi zemini Trakya’dır. Batı sınırındaki toprakların büyük bir bölümünün elden çıkışının adı ise Balkan Savaşları... Balkan Savaşları askerî bir yenilgi ile birlikte aynı zamanda vahşetin, mezalimin, göçün,  tam anlamıyla Türk Müslüman nüfusun öksüz kalışının diğer ismidir.

*

1912 Edeköy katliamının bir tanığı: “Balkan Harbi’nde Yunanlar (köyün tamamını) yakarak ya da kılıçtan geçirerek öldürdüler. Ancak kaçanlarla askerde olanlar kurtulabildi. Bizi kesenler kendi yanımızda çırak olarak çalışan ‘Sofulu’lulardı. Kesmelerin nedeni köyümüzün zenginliğiydi. O zamanlar Edeköy Ovası, altın yuvası derlerdi, bugün bile derler. İşte o vakit harbi fırsat bilen Rum ırgatlar, çıraklar ilk önce köyün ileri gelenlerini topladılar, Sofulu kasabasına götürdüler. Gidenler bir daha geri dönmedi, sonradan bunların her gün bir tarafı kesilerek öldürüldüğünü duyduk. Bu olaydan sonra bir sabah köyü bastılar. Önce köyün erkeklerini toplayıp Meriç Nehri’nin başında kesip suya attılar. Daha sonra kadınlar ve çocukları kesmeye başladılar. Gene köyün kızlarından bazılarını Sofulu’ya götürdüler. Bunlardan da bir daha haber çıkmadı...” diyor.

1912’lerde Edeköy ve civarı, Meriç kıyılarında önemli bir yerleşim merkezidir. "Meriç, dünyayı ikiye ayıran nehir..." ifadesi, kendi içinde derin anlamlar içeren bir sözdür. Atakan Sevgi, birkaç kuşak önceki ailesinin uğradığı mezalimi 14 yıl boyunca araştırdı. Araştırdıklarını bir kitapta topladı. Balkan Savaşları’nda Trakya ve 1912 Edeköy Katliamı isimli bu kitapta en önemli özellik; 156 adet özgün belge ve fotoğraf kullanılmasıdır.

Yer yer arşiv bilgilerinin de kullanıldığı, dönemi yaşamış Ljubomir Miletich (Bulgar tarihçi), Gustav von Hochwachter (Alman subay), Georges Remond (Fransız gazeteci), Leon Troçki (Rus gazeteci ve Sovyet devrimcisi), Stephane Lauzanne (gazeteci), Philip Gibbs, Lionel James (gazeteci), Ashmead Bartlett (Daily Telegrapy muhabiri) gibi; olaylara tanık olan yazarların kitaplarından da yararlanıldığı açıktır. Balkan Savaşları’nda Bulgar, Sırp ve Yunan mezalimi üzerine yazılmış onlarca kitap ve makale bulunmaktadır.

Buradaki amaç, tarihi olayları kullanarak kin, düşmanlık ve kan davası gütmek değil, tarihten ders alarak benzer olayların yaşanmaması için barışa katkıda bulunabilmektir kuşkusuz.

Trakya insanı medenidir; bugün akılcı ve çağdaş bir yaklaşım içinde tarihi olayları değerlendirir, barışın kıymetini bilir.

*

Her kurtuluş bayramında, belediye başkanlarımızın kolunda onurla taşıdığı beyaz gelinlikli kızımızın, tertemiz üniformalı genç bir Türk askerine törenlerle teslim edilmesinin derin anlamını kavramak istiyorsak;
BALKAN SAVAŞLARI’NDA TRAKYA VE 1912 EDEKÖY KATLİAMI
Eseri ısrarla öneririm.
Şimdiye kadar daha iyisi yok:
Yazar: Atakan Sevgi
Sayfa Sayısı: 432
Yayınevi: Ceren Yayıncılık-Edirne 2018