Turizm yıllardan beri cari açığın ilacı olmaya devam ediyor.

Ekonominin can suyu olan turizm 2016 yılında adeta sos veriyor. Dünya da ekonomik büyüklük olarak 19.cu sıraya gerilemize rağmen, turizmdeki 6. olan sıramızın hızla gerilere düşme dönemine  girme riskini taşımaya girmiş olduğumuz anlaşılmaktadır.

2015 yılı Kasım ayında Rus uçağının düşürülmesi ve sonrasında Alman Kafilesine yapılan saldırı sonrasında, 2016 yılının turizm açısından beklentilerin ilerisinde kötü geçeceği anlaşılmaktadır. Toplam 55 sektör ile iç içe olan bu sektör, acilen tedbirlerin alınmasını beklemektedir. Çünkü, ülkemiz için turizm sektörü yalnızca istihdamın yüzde 10 undan fazlasını sağlamasının yanı sıra, cari açığın da ilacı olmaktadır. Hatta; Turizm gelirleri en yüksek 10 ülke içinde, aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı gibi bu gelirden en yüksek fayda sağlayan ülke konumunda olmaktadır. Bizim gibi iç tasarrufların düşük olan ülkelerde yabancı ülkelerin tasarrufları ile büyüme gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. 2014 yılı verilerine göre; ülkemizdeki ortalama tasarruf oranı yüzde 14 olurken, bu oran Hindistan da yüzde 31, G.Kore de yüzde 35, Çin de yüzde 50 ye çıkmaktadır. Ülkemizdeki tasarruf eksikliği de cari işlemler açığının artmasını tetiklemektedir. 2010 yılında yüzde 10' a dayanan büyüme, yüzde 10 a yakın cari açığa neden olurken, bu açığın azaltılması için büyümeden yapılan fedakarlık ve petrol ve ham madde fiyatlarının hızlı düşmesi sonucu 2015 yılında cari açığımızın yüzde 4,7, 2016 yılında yüzde 4 ün aşağısına inmesi beklenmektedir. Cari açığımızın azaltılmasında turizm gelirlerinden elde edilen katkının önemi büyüktür. Çünkü; ihracatın arttırılması beraberinde ithalat artışını getirdiğinden, yani ihracat artışının ithalata bağımlılığı olmasından dolayı, cari açığın azaltılmasında turizm gelirlerinin başat rolü oynadığı anlaşılmaktadır.

Bu yüzden  bizim gibi işsizlik sorunu yoğun olan gelişme yolunda bir ülke için ekonomideki her potansiyeli değerlendirilmek zorundadır. Bu potansiyellerden en önemlisi, ülkemiz için üst teknolojiyi gerektirmeyen, doğa ve kültürel  dokusu üst seviyede olan bir ülke için turizm hareketleri kaçırılmayacak bir potansiyeldir. Turizm; cari işlemler hesabındaki uluslararası hizmetler kısmında yer almakta olup, ülkeler arasındaki ekonomik faaliyetleri arttırmaya hizmet ettiğinden, hem gelişmiş ülkeler hemde gelişen ülkelerin dış ticaretlerine olumlu katkıda bulunmaktadır. Turizmin önemi; dış ticarete ve ödemeler dengesine yaptığı katkı ile ölçülmektedir. Çünkü, uluslararası ticaretin yarattığı döviz hareketleri, turist gönderen ülkenin döviz talebini, turist kabul eden ülkenin de döviz arzını arttırıcı rol oynamakta ve ülkelerin ödemeler dengesini etkilemektedir.

Dünya ekonomisindeki ortalama artış dan  daha hızlı artış gösteren turizm, son yıllarda her ülke için yadsınamaz bir ağırlık taşımaya başlamıştır. Türk ekonomisi için önemli bir döviz kaynağı olan turizm; dış ticaret açığını kapatmadaki rolü yadsınamaz bir gerçekdir. Turizmin dış ticareti kapatmaktaki oranı 1970 yılında yüzde 1,1 iken, 1980 yılında yüzde 6,5, 1990 yılında yüzde 28,6, 2010 yılında yüzde 46,0 ya çıkarken, 2015 yılında bilinen nedenlerin etkisi ile yüzde 40,5 a inmesi beklenmektedir. Turizm hareketlerinin 2010 yılından sonra kazandığı ivme ile cari açığı kapatmadaki katkının da belirgin şekilde arttığı anlaşılmaktadır. 2010 yılında cari açık 9.920 milyon dolara inmesinde turizm gelirlerin 7,636 milyon dolar olmasının etkisi büyüktür. 2005 yılında turizm gelirimizin 18,152 milyon dolara çıkması, cari açığı 22,309 milyon dolara inmesine etkide bulunurken, 2010 yılında turizm gelirimizin 20,806 milyon dolar olmasının etkisi ile cari açığımızın 46,643 milyon doların üzerine çıkması engellenirken, milli gelire oranının yüzde 6,6 da kalarak daha yukarıya çıkmasını engellemiştir. 2015 yılında turizm gelirimiz 34,310 milyon olarak gerçekleşerek cari açığımızın 32,192 milyon dolar da kalmasına ve cari açığımız yüzde 4,7 de kalmasının sağlamıştır. Başarılı kabul edilecek turizm politikalarımız sayesinde cari açığımızın katlanamayacak oranlara varması engellenmiştir. Cari açığımıza turizm gelirlerinin yaptığı katkı, bizden daha fazla turizm geliri elde eden ülkelerin cari işlemlere yaptığı katkıdan büyük olduğu anlaşılmaktadır. Dünya' nın en fazla cari açık veren ülkesi olan ve turizm gelirinde da ilk sırada olan ABD de 2015 itibari ile cari açık 456.6 milyar dolar olurken, turizm geliri 116..3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Turizm gelirinde ikinci sırada olan İspanya da cari açığın 18,6 milyar dolar fazla vermesinde 65,2 milyar dolar olan gelirleri etkide bulunmuştur. Yani, İspanya turizm geliri elde etmese idi, cari fazla 18,6 milyar dolar yerine, 46,6 milyar dolar açık verecek idi. Diğer bir turizm ülkesi olan İtalya da turizm geliri 45,5 milyar dolar olarak gerçekleşirken, cari işlemler 39,3 milyar dolar fazla vermesine neden olmuştur. Eğer, İtalya turizm den gelir elde etmese idi, 39,3 milyar dolar fazla yerine 6,2 milyar dolar açık verecek idi.  Aşağıda Türkiye dahil turizm geliri yüksek 10 ülkenin turizm gelirinin cari işlemlere katkıları sunulmaktadır.Yukarıdaki tablodan anlaşılacağı gibi; turizm gelirlerinin cari açığı kapatmakta çok önemli bir vazife gördüğü anlaşılmaktadır. Fransa da 3.3 milyar dolar olan cari açık, turizm gelirleri olmasa idi, 58,7 milyar dolara çıkacak idi. Turizmin diğer iddialı ülkesi olan İtalya'nın cari açığı 39,3 milyar dolar olan fazlalığı, turizm gelirleri hariç tutulduğunda 6 milyar 200 milyon dolar açığa dönüşmektedir. İngiltere'nin 134,2 milyar dolar olan açığı 179,5 milyar dolara yükselecek , Hong-Kong'un 9.3 milyar dolar olan fazlalığı 29,1 milyar dolar eksiye döndürecek idi. Cari açığa turizmin en büyük katkısı ülkemizde gerçekleşmiştir. 32.1 milyar dolar olan cari açık, eğer turizm gelirlerini hariç tuttuğumuzda 66,4 milyar dolara tırmandığını görmekteyiz. 2015 yılında turizm gelirimizin beklentinin aşağısında kalmasına rağmen, büyümemizin 50 yıllık ortalamanın çok aşağısında kalmasının ve petrol-doğal-gaz ve emtia fiyatlarının dünya da yüzde 40 a yakın düşmesinin yarattığı katkılara rağmen, cari açık/milli gelir oranının yine de yüzde 4'lerden yüzde 8'lere fırlayacağı anlaşılmaktadır.

Uluslararası hizmetler hesabının en önemli kalemi olan dış turizminin bir diğer cari işlemler kalemi olan mal ticareti hesabında ortaya çıkan açıkları dengelemek için ne kadar önemli olduğu anlaşılmaktadır. Turizm hareketlerinin gelişmesinin sağlayacağı doğrudan makro ekonomik katkıların yanında dolaylı yoldan cari işlemler hesabındaki dengesizlikleri de gidererek cari açığın finansmanının sürdürülmesinde çok önemli rol oynadığı anlaşılmaktadır. Turizmin diğer sektörleri etkileme durumları aşağıda sunulmuştur.

Çünkü turizm yaklaşık 50 sektörü önemli oranda etkilemektedir.

Turizmde 1 birim talep artışı, ekonomiyi 2 birim canlandırıyor.

• Türkiye’deki işletmelerin yüzde 9’u turizm sektöründe bulunuyor,

• Türkiye’de sigortalı çalışanların, yüzde 6-7’si bu sektörde istihdam etmektedir,

• Türkiye’de üretilen malların toplam cirosunun yüzde 2’si turizmde,

• Türkiye’deki maddi yatırımların yüzde 4’ü turizm sektöründe,

• Turizmdeki maddi yatırımların yüzde 50’si Antalya ve İstanbul’da,

• Turizmdeki ücret ödemelerinin yıllık toplamı 4 milyar Dolar düzeyinde,

• Turizm sektörü toplam satışlarının değeri 23 milyar Dolar düzeyinde,

• Turizmde üretilen cironun yüzde 75’i Antalya, İstanbul ve Muğla’da,

• Turizm, Akdeniz ülkelerinde ekonomiyi en fazla etkileyen sektörlerden biridir,

• Turizmin, ekonomiyi etkileme katsayıları en yüksek İtalya ve Türkiye’dedir,

• Turizm, Akdeniz ülkelerinde en fazla girdiyi, gıda ve içecek imalatından alıyor,

• Turizm, en fazla çıktıyı, karayolu ve havayolu taşımacılığına veriyor,

• Turizm, Akdeniz’de en fazla gelir üreten ana sektörler içinde yer alıyor,

•Turizm, ekonomide 54 sektörü doğrudan uyarıyor,

• Turizm, yılda 26 milyar Dolarlık satın alma yapıyor,

• Turizm 59 sektör içinde, ekonomiyi en fazla canlandıran 20.sektördür,

• Turizm, 100 birim üretim yapmak için 53 birim girdi alıyor,

• Turizm, ürettiğinin yüzde 15’ini diğer sektörlere girdi olarak veriyor,

• Balıkçılık, aramalı satışlarının yüzde 51’ini turizme sunuyor,

• Gıda aramalı satışlarının yüzde 20’si turizme yöneliyor,

• Büro malzemeleri aramalı satışlarının yüzde 17’si turizmde kullanılıyor,

• Mobilya sektörü aramalı satışlarının yüzde 14’ünü turizme sunuyor,

• 20 sektörün turizme yaptığı satışlar, ihracatından daha büyük,

• Turizm, gıda ve içecek üretiminde yılda 4 milyar Dolar uyarma yapıyor,

• Turizm, tarım ve hayvancılıktan yılda 2 milyar Dolarlık alım yapıyor,

• Seyahat organizasyonu, turizminden 4,8 milyar Dolar katkı alıyor,

• Turizm, gayrimenkul sektöründe yılda 1 milyar Dolarlık uyarma yapıyor,

• Mali aracı kuruluşlar turizm ile 1,3 milyar Dolarlık iş yapıyor,

• Turizm, posta ve kargo hizmetlerinden yılda 500 milyon Dolar alım yapıyor,

• Turizmin, enerji sektöründe yılda 1 milyar Dolar canlanma yaratıyor,

• Turizm, tasarım, dekor, marka, fuar gibi faaliyetlere 1,3 milyar Dolar harcıyor,

• Turizm, basım ve yayın sektöründe yılda 400 milyon Dolar iş yaratıyor,

• Turizm, tamir, bakım ve onarıma yılda 800 milyon Dolar harcama yapıyor,

• Turizm, ikinci el pazarında yılda 700 milyon Dolar işlem yaratıyor,

• Petrol ürünleri, turizme yılda 500 milyon Dolar girdi sunuyor,

• Turizm ana metal sana ile yılda 65 milyon Dolarlık iş yapıyor,

• Ar-Ge faaliyetleri, turizmden yılda 4,5 milyon Dolarlık iş alıyor,

• Kağıt sanayi turizmden 250 milyon Dolarlık katkı alıyor,

• Turizm, eğitim hizmetlerinde 16 milyon Dolarlık hareket yaratıyor,

• İnşaat; yatırım ve yenilemeler hariç, turizmle 70 milyon Dolarlık iş yapıyor,

• Tv, radyo, internet, basın üretimi turizmden 85 milyon Dolarlık talep alıyor,

• Turizm, suyun arıtılması ve dağıtımına 250 milyon Dolar katkı yapıyor,

• Bilgisayar ve bileşenleri sektörü, turizmle 120 milyon Dolarlık iş yapıyor,

• Turizm, metal eşya sanayinden 130 milyon Dolarlık girdi alıyor,

• Balık üretimi işletmeleri, turizmden 200 milyon Dolarlık katkı alıyor,

• Turizm, tekstil ürünlerinde 80 milyon Dolarlık hareket yaratıyor,

• Turizm, ağaç, fide yetiştiriciliği ve dikimi faaliyetlerinde 80 milyon Dolar iş yaratıyor,

• Konaklama tesisleri yılda 9 milyar Dolar satın alma yapıyor,

• Konaklama sektörünün ekonomiye yıllık net katkısı 11 milyar Dolar düzeyinde,

• Konaklama sektöründe, istihdamın yüzde 70’i Antalya ve İstanbul’da,

• 5 yıldızlı bir tesiste, giderlerin yarısını personel oluşturuyor (400 odalı),

• 5 yıldızlı bir tesis yılda 150 ton dolayında et ürünleri tüketiyor (400 odalı),

• 5 yıldızlı bir tesis, yılda 400 ton dolayında meyve sebze tüketiyor (400 odalı),

• 5 yıldızlı bir tesis, yılda 1000 ton dolayında içecek tüketiyor (400 odalı),

• Otellerde yıllık et tüketimi, Türkiye üretiminin yüzde 10’unu oluşturuyor,

• Otellerdeki yıllık süt tüketimi, Türkiye süt üretiminin yüzde 2’sine ulaştı,

• Tesisler, yatırım ve yenilemeye yılda 2,5 milyar Dolar ayırıyor,

• Konaklamada, yatırımların en büyük kısmı, kaba inşaat ve tesisata harcanıyor,

• Turizm, istihdam başına sabit yatırımları en düşük olan sektörler arasındadır,

• Konaklama yatırımlarında tesis ölçeği, 5* otellerden 4* ve 3* yıldızlılara kaymaktadır,

• Konaklama yatırımları, sahillerden iç kesimlere, Anadolu’ya kaymaktadır,

• Konaklama sektörünün bugünkü yatırım değeri 71 milyar Dolar dır,

• Türkiye’de, özel sektör sabit sermaye yatırımlarının yüzde 8’i turizmde yapılmaktadır,

• Konaklama, telif hakları ödemeleri ile sanatçılara yılda 8 milyon TL destek oluyor,

• Oteller ve lokantalar sektörü girdilerinin yüzde 97’sini turizm dışından alıyor,

• Seyahat acenteleri sektörü girdilerinin yüzde 50’sini turizm dışından alıyor,

• Havayolu sektörü girdilerinin yüzde 70’ini turizm dışından alıyor,

• Oteller ve lokantalar, çıktısının yüzde 66’sını diğer sektörlere sunuyor,

• Seyahat acenteleri, çıktısının yüzde 65’ini diğer sektörlere sunuyor,

• Havayolu sektörü, çıktısının yüzde 84’ünü diğer sektörlere sunuyor,

• Oteller ve lokantalar girdide 54, çıktıda 56, sektörü etkiliyor,

• Seyahat acenteleri, girdide 50, çıktıda 57, sektörü etkiliyor,

• Havayolu sektörü, girdide 43, çıktıda 56, sektörü etkiliyor,

• Seyahat acenteleri, sektörde, kendisinden en fazla girdi alan sektördür,

• Oteller ve lokantalar, sektörü kendisinden en az girdi alan sektördür,

• Seyahat acenteleri, sektörde, kendisine en fazla çıktı veren sektördür,

• Turizm, dayanıklı tüketim ihracatından daha fazla döviz geliri yaratıyor,

• Turizm sektörü, girdilerinin yüzde 4’ü ikinci el ürün pazarından sağlamaktadır,

• Turizm sektörü, çıktılarının yüzde 13’ü ikinci el ürün pazarına yöneliyor,

• Turizm, ekonomide karlılığı en yüksek olan 10 sektör içindedir,

• Turizm, ücret-maaş ödemelerinin üretimdeki payı en yüksek olan 15 sektör içindedir,

• Turizm, ekonomide en fazla girdi alan ilk 15 sektör içindedir,

• Turizm, ekonomideki toplam çıktıların yüzde 5’ini girdi olarak alıyor.