Türk dış politikasında "Eksen Kayması" var mı?

Türkiye’de son dönemde bir “eksen kayması” tartışması devam edip gidiyor. Özellikle BM’nin İran’a yönelik son yaptırımlarına Türkiye’nin Brezilya’yla birlikte “hayır” oyu vermesinin ardından bu tartışmalar iyice hızlandı. Türkiye’nin AB ve Amerika’dan hızla uzaklaştığı, buna karşılık İran’a ve Arap ülkelerine yakınlaştığı yorumları yapıldı. Birleşmiş Milletler ve NATO üyeliğinden başlayan hatta çok daha öncesine dayanan AB ve Amerika eksenli dış politika paradigmasındaki değişimin Türkiye’nin başına iş açmasından duyulan endişeler dile getirildi. Bu tartışmalar devam ederken Anadolu Ajansı geçtiğimiz cumartesi Amerika Dışişleri Bakan Yardımcısı Philip Gordon’un İngiliz televizyonu BBC’ ye verdiği bir röportajı yayımladı.

Gordon röportajında Türkiye’deki “eksen kayması” tartışmalarına değiniyor ve Amerikan yönetiminin bu konudaki görüşünü net bir şekilde ortaya koyuyor. Gordon Türkiye’nin yeni dış politika yaklaşımıyla ilgili bir soruya şu cevabı veriyor: “Türkiye, şüphesiz ki bölgede daha aktif rol oynuyor. Olan bitene yüzeysel bir dikkatle bakanlar için bile bu çok açık. Türkiye, Doğu'da daha aktif, bölgesinde daha aktif... Ancak bunun Batı'nın pahasına olduğunu, biri ya da diğeri şeklinde bir seçim olduğunu düşünmüyorum. Türkiye'nin çok aktif dış politikası bulunuyor. Komşularıyla uzun süredir bağları var ve bu bağları geliştiriyor ki bu iyi birşey olabilir. Türkiye, bölgesel diplomaside önemli bir rol oynayabilir" Gordon, röportajında Türkiye ve ABD’nin Ortadoğu’da stratejik bir rekabete girdikleri şeklindeki yorumlara katılmadığını da vurguluyor. Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi’nin İran’a getirdiği yeni yaptırımlara “hayır” oyu vermesinin ise ABD-Türkiye ilişkilerine kalıcı bir zarar vermeyeceğini vurguluyor. Gordon:"Bu ortaklık ve işbirliğini muhafaza etmek için çok çalışacağız" ifadesini kullanıyor. Amerika’nın Türkiye’yi “cezalandırmak için” Ermeni soykırımı iddialarını yeniden gündeme alıp almayacağı şeklindeki soruya ise “Birbirleriyle bağlantısı olmayan konuların karıştırmamaları gerekir, Türkiye ile geniş çapta bir ilişkilerimiz var ve her konuyu uygun biçimde, ayrı ayrı ele alacağız” diye cevap veriyor. Gordon röportajın son bölümünde ise “Hiçbir ortaklık ideal değildir, her ortaklıkta fikir ayrılıkları ve sorunlar vardır” diyerek iki ülke arasındaki ilişkilerde sorunlar yaşanmasının normal olduğunu vurguluyor. Gordon, Amerika Dışişleri Bakanlığı’nın en yetkili isimlerinden biri…

Röportajı verdiği kanal da dünyanın en saygın yayın kuruluşlarından. Yani Gordon’un bu açıklamaları özel bir sohbette arkadaşlarına ya da gazetecilere anlattığı şahsi değerlendirmeleri değil. Amerikan Dışişleri adına konuşuyor ve çok net değerlendirmeler yapıyor. Bu değerlendirmelerden anlaşıldığına göre Amerika’nın Türkiye’nin “ekseninin kaydığı” yönünde bir endişesi yok. Stratejik ilişkilerde bu tür “kaymaları” kendisi çok iyi yaptığı için Türkiye’yi de çok iyi anlıyor ve “normal” olarak karşılıyor. Çünkü onlar da çok iyi biliyor ki “Büyük devletlerin dostları yoktur, büyük devletlerin sadece çıkarları vardır…” Eğer, Türkiye’de “eksen kayması var” diyenlerin bildiği ve Gordon’un bilmediği başka şeyler varsa birşey diyemeyiz. Ancak şimdilik durum böyle, Amerikalılara göre yaşananlar Türkiye’nin Ortadoğu’da daha aktif bir rol almasından başka birşey değil…