Türk Folkloruna Hizmet edenlerden bazıları

Bana soruyorlar bazı arkadaşlar” sanat, kültür dergilerinde ve özellikle Folklor ( Halk Bilimi ) gibi konulu dergi ve gazetelerde sizleri daha çok folklorik ( Halk Bilimi ) konulu araştırmaya ve incelemeye dayalı yazılarınızla daha çok görüyor, yazdıklarınızı okuyoruz   ?”diyorlar. Ben de bunun için bu konuda biraz bilgi vermek istedim.

Bilindiği üzere sanat ve kültür yazılarıma 1962 yılından bu yana Diyarbakır ‘da yayımlanan Mücadele Gazetesiyle başladım. Mücadele gazetesinden sonra Mardin, İstanbul, Ankara, Adana, Bursa, Balıkesir, Kırşehir ve Karabük gibi büyük şehirlerimizde yayımlanan yerel ve ulusal basında sanat, kültür, edebiyat dergilerinde sanat, edebiyat, makale, deneme, röportaj, fıkra, şiir, eleştiri, kitap tanıtımı, röportaj, söyleşi, öykü ve özellikle halk edebiyatı üzerine içerikli yazılar ve araştırmaya dayalı makaleler yazdım….    

1965 yılından bu yana Tarla, Hareket,  Sesimiz, Defne, yeni Defne, Gülpınar, İlkkurşun,  Öncü, Halk Kültür Pınarı,  Filiz,Hisar, Varlık,  Yeni Adam, Yeni Defne, Türk Edebiyatı ve özellikle folklor ( Halk Edebiyatı ), Kemalist Ülkü, Çağrı, Çağıltı,Çaba,  Çalı, Çele, Çile, halk edebiyatına önem veren Türk Folklor Araştırmaları, Türk Folkloru, Sivas Folkloru, Gülpınar, Türk Dili, Türk Kültürü,  Milli Kültür,  Milli Eğitim, Defne, Eflatun, Tohum, Toprak, Erciyes, Şafak, Diriliş, Bizim Ece, Tay, Şehir, Beşparmak, Sarızeybek, Pamukkale Güneşi  ve Halk Kültürü, Güvercin gibi dergilerde ağırlıklı olarak folklor üzerine yüzlerce inceleme, araştırma ve kayraklara dayalı folklorik yazılarım yayımlandı ve kimilerini severek okuduğumu bertmek isteim Çoğunda halae yazılarım .  yayımlanmaya da devam ediyor….

Okuduğum ve izlediğim folklor ağırlıklı bu dergiler vasıtasıyla birçok folklorcu ( halk bilimci yazar ve şairlerle halk ozanlarıyla görüşme ve tanışma fırsatını buldum. Özellikle rahmetli İhsan Hınçer'in uzun yıllar çıkardığı Türk Folkloru Araştırmaları bunlardan ilk aklıma gelenlerdendir.  Kimilerinin yazdığı eserleriyle, değerli makaleleriyle ve kimilerini de bizzat yüzleşerek tanışma ve kaynaşma fırsatını buldum.

Çoğu zaman aşağıda yazacağım bazı isimlere borçlu olduğumu ifade etmek isterim. İşte hemen aklıma gelenleri yazıyorum: Prof. Dr. Mehmet Fuat Köprülü, Ziya Gökalp, Rauf  Yekta, Şevket Beysanoğlu, Sadi Yaver Ataman, Reşat  Ekrem Koçu, Prof. Dr. Semavi Eyice, Dr. Ali Rıza Balaban, Dr. Edip Kızıldağlı, Suleyman Arısoy, Aydın Oy, Nimetullah Hafız, Yabancılardan Wolfgang, İbrahim Cremers, Celalettin Kişmir, Ali Rıza Köseoğlu, Osman Atilla, Ali Rıza Önder, İlter Veziroğlu, Bedri Rahmi Eyüpoğlu, Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Aziz Nesin,  Prof. Dr. Şükrü Elçin, Rıza Yetişen, Türker Acaroğlu, Osman Nahya, Mazlum Nusret Kılıçkıran,

Dr. Bedri Noyan, Ali Esat  Bozyiğit, Murat Uraz, Mehmet Güner Demiray, Prof. Dr. E.Ahmet Uysal, Mahmut Işıtman, Ahmet Şentürk, Ahmet Tufan Şentürk, Prof. Dr. Saim Sakaoğlu, Gülali Aydın, Prof. Dr. Nevzat Gözaydın, Haydar Çetinkaya, İlhan Yardımcı, Doç. Dr. Mehmet Yardımcı, Doç. Dr. Doğan Kaya,  Mehmet Güner Demirel, Sabiha Tansuğ, A.Samim Emir Mahmutoğlu, Dr. Bilge Seyitoğlu, Ziyaettin Fındıkoğlu, Abdülkadir İnan, Abdülkadir Karahan, bendeniz  Abdülkadir Güler,  İhsan Hınçer, Ord. Prof. Dr.  İsmayıl Hakkı Bayltacıoğlu, Yüsuf Ziya Demircioğlu, Ahmet Caferoğlu, Ali Rıza Yangın, Sadettin Nüsret Ergün, Sadi Yaver Ataman,  Abbas Sayar, Şevket Bulut. Abdurrahim Karakoç, Cahit Öztelli, Cemil Cahit Güzelbey, Dr. Mehmet Önder, Feyzi Halıcı, Mehdi Halıcı, Nevin Halıcı, Prof. Dr. Orhan Acıpayamlı,Prof. Dr. Mehmet Fahri Kırzıoğlu, Melik Aksel, Prof. Dr. İrfan Ünver  Nasrattınoğlu, Prof. Dr. Nail Tan, Prof Dr. Hayrettin İvgin, Ayhan Doğanç, Mühyiddin Güven, Dr. Mujgan Cümbür, Dr. Müjgan Üçer, Prof,.Dr. İsa Kayacan, Ünal Şöhret Dirlik,  Kamil Toygar,  Halis Turgut Cinlioğlu, Orhan Şaik Gökyay, Hikmet Dizdaroğlu, Bilge Türkİçin, Musa Seyirci, Kerim Aydın Erdem, Şükrü Tekin Kaptan,  Ünal Şöhret Dirlik, Hamit Çine,

Dr. Ayşe Demirhan, Hasan Latif Sarıyüce, Muhsin Köktürk. Nimetullah Hafız, Steven  E.Hegeard, O.Hasan Bıldırki,   Bora Hınçer, Fakir Bayrkurt, İmsek Zeki Eyüpoğlu, Etem Ruhi Üngör, Prof.Dr. Gültekin Orhan Gülensoy, İlhan Başgöz,  Türker Acaroğlu, Prof.Dr. M. Kemal Özergin, Ali Osman Güzel, İsmail Hakkı Acar, Haşim Karpuz, Naci Eren, İsmail Hakkı Acar, Ferit Rağıp Tuncor, Rıza Yetişen, Kazım Yekçioğlu, Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil, Aşık Şeref Taşlıova, Aşım Halil Karabulut, Abdulvahap Kocaman, Muharrem Kubat, Aşık Veysel,  Abdi İpekçi, Muzaffer Uyguner, İ.Gündağ Kayaoğlu, Halil Soyuer, Aşık Ali Çatak,  Muhittin Üstündağ, Ahmet Caferoğlu, Nevzat Türkten, Alim Gerçel,  Mehmet Şakir Ülkütaşır değerli araştırmacı yazarların ve Türk Folkloruna emek ve  gönül verenlerin eserlerini okuyor, ilgili notları alıyor ve kimi zaman onlarla  tanışarak, görüşerek, eserlerini elde ederek,   bugünlere geldim.

Ayrıca bunlardan başka da unutmadan Sivas’  ta Şubat 1974 – Aralık 1986 yılları arasında Sivas dergisini bin bir emekle çıkaran ünlü folklor uzmanı İbrahim Aslanoğlu’nun çıkardığı SİVAS FOLKLORU dergisinde yazılarıyla tanıdığım folklorcu yazarlar da şunlardır:  İbrahim Aslanoğlu, Eczacı Müjgan Üçer, İbrahim Hakkı Acar, Yavuz Bülent Bakiler, Hüseyin Candan, Musa Mermerci, M. Güner Demiray, İsmail Yıldız, Abdülkadir Güler,  Âşık Gülhani, Emin  Kuzucular, Eczacı. Müjgan Üçer,  Fuat Akkaya, İsmail Hakkı Acar, Vehbi Cem Aşkun,  EflatunCem Güney, Muharrem  Türkmen, Ali Rıza  Öztürk, Necdet  Buluz, UFuater, Abdülkadin  Sarısözen, Cafer  Atkeş tepe,  Halil Dumlucaı, Aşık Sefil Selimi, Aşık Veysel, Hüseyin Candan, Ali Kanat, Ömer Cahit Yıldız, Muzaffer Sarısözen, Kerim Yund,  Ahmet Özerdem, Nail Tan, Kamil Toygar, Halil Sarısözen, Muhsin Durucan,  Doç. Dr. Doğan Kaya, İrfanÜnverNasrattınoğlu, Yurdanur Sakaoğlu, Prof.

Dr. Saim Sakaoğlu, Halis Turgut Ceinliolu, Kutlu Özen, İlter Veziroğlu, Cahit Öztelli, Mehmet Şakir Ülkütaşır, Haşim Karpuz, Prof. Dr. Ahmet Edip Uysal, Aşık Talibi Coşkun, Gül Ali  Aydınoğlu, İsmet Alpaslan, Hasan Gültepe,  Abdullah Satoğlu, Hikmet Dizdaroğlu,  Sadi Yaver Ataman, Aşık İsmeti,  Aşık Emsali, gibi şair, yazar ve halk ozanlarıyla   Sivas  Folklor Dergisi  kanalıyla  tanıştım ve tanımla fırsatını buldum. Burada tekrar söylemek gerekirse  İbrahim Aslanoğlu’yu saygıya ve rahmetle anyorum. Özellikle Türkiye genelinde  Sivas folklorunu tanıtımında  hizmetleri fazlasıyla geçmiştir. Sivas folkloru dergisinden sonra birkaç yıl da  Türk Folkloru Dergisini de çıkarmıştır. Ve ölünceye kadar Sivas Folkloruna ve Türk folkloruna hizmet etmiştir.      

Özellikle İstanbul’da Türk Folklor Araştırmaları Dergisini çıkaran İhsan Hınçer, Tarla Dergisini çıkaran Dr. Tahir Kutsi Makal, Sivas’ta Sivas Folklorunu ve Türk folklorunu çıkaran Sivaslı İbrahim Aslanoğlu ile yine Ankara’da Gülpınar Dergisini çıkaran Güzide Gülpınar Taranoğlu’na kadar ne denli teşekkür etsem azdır.

Çünkü yazılarımızın çoğu bu dergilerde yayımlandı ve halen yayımlanmaya da devam ediyor. Bugün adlarını gururla andığım bu yazarlarımızın belki çoğu yok aramızda. Vefat edenler vardır.  Ama kalıcı ve nitelikli eserleriyle her zaman gönlümüzde ve yanımızda yaşıyorlardır. Çünkü ”yazarlar ve şairler ölmez “ diye bir söz vardır.  Yaşayanlara Allah’tan uzun ömürler ve vefat edenlere Allah’tan rahmet diliyorum.  

Tabi son yarım ve hatta bir asır da Türk folkloruna yazılarıyla ve yayın organlarıyla hizmet edenler sadece bunlardan ibaret değildir. 1998 yılında merkezi Ankara’da bulunan Türk Folkloru Araştırmaları Kurumunca ayrıca Türk Folkloruna Hizmet ödülünü aldığımı burada gururla belirtmek isterim. Ayrıca çeyrek asırdan buyana bu kurumunda üyesiyim.

Mardin ili Kızıltepe ilçesinde Mehmetçik İlkokulu’nda öğretmen iken Başbakanlık ve Kültür Müsteşarlığından bir resmi mektup aldım. Bu mektup ışığında Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı bünyesinde Ankara’da İç cebeci’de  ( Ankara Devlet Konservatuarı’nda ) Milli Folklor Araştırmaları Dairesince halk bilimci öğretmenler katıldılar. Ben de bu kursa Mardin’den katılmıştım. O günlerde bizlere ders veren şu değerli idareci ve hocalarımız vardı:  Ahmet Nabi Tokatlıoğlu ve Kamil Toygar bunların yönetiminde bir kurs düzenlendi.  Kursumuz 15 gün devam etti. Bizler ders veren Halk bilimciler: 

Prof. Dr. Orhan Acıpayamlı, Prof. Dr. Nermin Erdentuğ, Dr. Metin Kazancı,Nail Tan, İsmail Öztürk, Osman Sınayuç, Dr. Zafer İlbars, Gönül Tizer,

Osman Nahya, Zümrüt Erk, Enver Keskin, Özcan Seyhanlı ve Dr. Umay

Güney vardı.  Aradan 37 yıl gibi uzun bir zaman geçti. Bu hocalarımızdan bazıları bugün belki bir kısmı yok aramızda. Ama ben onların hiç birini unutmadım.

Bugün aramızda olmayanları saygıyla ve rahmetle anıyor, yaşayanlara

Sağlıklı günler ve uzun ömürler diliyorum.

Milli Folklor Derleyici Kursu’na katılanlar:

Kadir Ak, Ahmet Akcan, Gülali Aydın, Hanefi Alişan, Ayten Atlı,  Aysu Akdeniz, Fatma Aktar, İsmail Hakkı Acar, Türker Bekat, Ziynet Bahar,  Bir gül Bender,  Bektaş Celep, Cafer Çil, Mehmet Emin Ergin, Çetin Eldem, Abdülkadir Güler, Şahver Kara Süleymanoğlu, Mustafa Kutaş,  Haşim Karpuz, M. Sabri Koz, Mehmet Kelkit,  Mehmet Koçan, Mehmet Meşe, Aydın Oy, Kamuran Oktay, Yaşar Örslü, Fuat Önder, Nabey Önder, Faize Öcal, Murat Polat, Bekir Soydaş, A.Osman Şengül, Aydın Şenol, Hasan Temiz, Bilge Türk için, Mustafa Turan, Abdurrahim Töre, Şenel Usanmaz, İlhan Yardımcı,  Şahin Yalçın, Mehmet Yağmur, Sadiye Yeda ve Nezihe Yıldırım vardı. 

Bu isimler arasında M. Sabri Koz, İsmail Hakkı Acar, Haşim Karpuz, Aydın Oy, Şahver Kara Süleymanoğlu. Mustafa Turan, İlhan Yardımcı,  Mehmet Emin Ergin ve Nabey Önder gibi halk bilimine, Türk Folkloruna gönül verenler yıllar sonra Türk Folkloru  ( Halk bilimi ) konusunda takdire değer eser verdiler. İşte bu Folklor Kursları sırasında ünlü Halk ozanımız Âşık Talibi Coşkunla da burada tanışmıştım. İşte o günlerin anısına  “Anadolu Folkloru “şiirimi yazmıştım. Benimle birlikte kurslara devam eden arkadaşlarıma okumuştum. İşte buradan yola çıkarak MARDİN FOLKLORU ( Gelenekler ve Görenekler – Ankara MAREV AKFI Yayınları -1998 ) yayımladım ve kitabımın tümünü MAREV VAKFI’NA Başkanlığına armağan ettim. İşte o günden bu yana Türk Folkloru  yani halk bilimi üzerine çalışmalarımı sürdürüyorum….  

Peki uzun yıllardır üzerinde önemli durduğum Folklor unsurları, motiflerdir. Ben bunları tüm de detaylarıyla Mardin Folkloru adını taşıyan kitabımda söz etmişim. Yine bir hatırlanma bağlamında sadece adlarını yazıyorum:

Atasözleri, bilmeceler, efsaneler, halk inanışları, düğünlerimiz ve kız isteme gelenekleri, bayramlar ve bunlarla ilgili törenler, davetiyeler ( okuntular ),  mevlit okuma gelenekleri,  kadın ve kadınlarla ilgili inanışlar, doğum ve doğum sonrası yapılan gelenekler, çocuklara ad verme olayı, ölüm de görülen ve yaşanılan gelenekler ve inanışlar. Yiyeceklerimiz ve giyeceklerimiz ( kışlık ve yazlık olanlar ), Halk ozanlarımız ve bunların doğup büyüdüğü yerler, sazları ve türküleri, atışmaları şiir ve deyişleri v.s. gibi tüm bu kavramlar Folklor içinde yer alır.  Hatta dünden bugüne asker mektupları, araba plakları,   Bunlar ve bunlara benzer unsurlar ‘ maddi ve manevi olarak ) , bizimle birlikte kuşaktan kuşağa, çağdan çağa bizimle birlikte sürüp giderler. İşte biz bunlara tüm ile folklor unsurları diyoruz.

Geniş bilgi için rahmetli ihsan HINÇER’in hazırladığı ve uzun yıllar yayımladığı Türk Folklor Araştırmaları, yine Sivas’tan İbrahim Aslanoğlu’nun hazırladığı ve yine uzun yıllar yayımladığı Sivas ve Türk Folkloru dergilerine bakılabilir. Yine Merkezi Ankara’da bulunan Türk Folklor Kurumu Araştırmaları Kurumundan bilgiler alınabilir. Açık adres veriyorum: Prof. Dr. İrfan Ünver Nasrattınoğlu P.K.153 – Ulus –Ankara. Yine bu konun uzmanlarımızdan olan iki isim daha veriyorum:  Prof. Dr. Nail Tan’dan da geniş bilgi alınabilir. Adres: Prof. Dr. Hayrettin İvgin, Kütür Ajans Yayınları  Konur Sokak  No: 66 / 7- Kızılay - Ankara ‘dan veya doğrudan  T.C. Kültür Bakanlığından da  sağlıklı bilgiler almak mümkündür. Ancak yukarıda dünden buyana Türk Folkloruna ve halk edebiyatına hizmet edenler bu verdiğim isimlerden sadece ibaret değildir. Hemen aklıma gelenleri yazdım. Yazmadıklarım beni bağışlamalarını diliyorum. Başka bilenvarsa bana bilgi vermelerini bekliyorum.  Aslında bu isimlerle ilgili bir kitap hazırlanmalıdır. ( FOLKLOR İSİMLER SÖZLÜĞÜ ) şeklinde koca bir Ansiklopedi hazırlanmalıdır.   Benim zamanım müsait değildir, ben bunu başka folklorculara kalem yiğitlerine bırakıyorum. Yukarıda verdiğim isimler sadece denizden bir damladır.Elbette başka değerli  folklorcu araştırmalarımız da vardır....

Sonuç olarak benim folklorla olan ilgili ve düşündüklerimi biraz olsun bilgi verdiği mi düşünüyorum.

Selam ve saygılarımla. 12- 08,2012- Söke.