Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

10 Haziran '16

 
Kategori
Dil Eğitimi
 

Türkçe

Türkçe
 

TÜRKÇEDE ANLAM ANLATIM herkesin yararlanacağı kaynak 0535 390 58 24 posta çek:11675224 ederi:50 TL


TÜRKÇEDE VURGULAMA , TONLAMA
 
Oyalar yarın bize gelecek.
 
Oyalar bize yarın gelecek.
 
Yarın bize Oyalar gelecek.
 
 
Yukarıdaki tümceler kurallı olduğundan yükleme yakın yazılan sözcükler önemsenir. Bu sözcükler diğer sözcüklere göre baskılı söylenmesi gerekir. Ancak, devrik tümcelerde önemsenen öğe genellikle yüklemdir.
 
Örneğin,
 
Besle kargayı oysun gözünü.
 
Bilmem ben kendime çeki düzen vermesini.
 
Yukarıdaki devrik tümcelerde "oysun, bilmem" sözcükleri baskılı okunması gereken sözcüklerdir.
 
Tümcenin okunuşunda sözcükleri söylerken tümceye güzellik ve yeni anlamlar yüklemek için bazı sözcükleri diğerlerine göre daha baskılı okuruz, bu olaya vurgulama denir.
 
 
Tümceyi okurken yapısını, öğe düzenini, taşıdığı duygu ve düşünceyi dikkate almak durumundayız. Ayrıca, önemsenen öğe diğer öğelere göre daha baskılı okunacağından tümcenin dizilişinde de ayrıcalıklara yol açar.
 
 
Tümcenin söylenişi vurgulama ve tonlamayla tek düzelikten kurtularak ezgisel bir değer kazanır. Bu bakımdan vurgulama ve tonlamanın -sesin alçaltılıp yükseltilmesi- nerede, nasıl yapılması gerektiği üzerinde durmamız gerekir.
 
VURGULAMA VE TONLAMANIN GÖSTERİLMESİ
 
Kahveci bize iki tahta iskemle verdi. (MŞE)
 
Bugün babanı göremezsin, kızım. (HEA)
 
Dil bayramı kutlu olsun!
 
Ben sana dememiş miydim?
 
MANTIKÇA VURGU
 
 
Yukarıdaki tümcelerden birincide vurgu nesnede(iki tahta iskemle), ikincide belirteç tümlecinde (bugün), üçüncü ile dördüncüdeyse yüklemde (kutlu olsun, dememiş miydim) bulunmaktadır.
 
Örnek tümcelerde Türkçenin sözdizimsel özelliğine göre mantıkça vurguyu gördük. Bir de duyuş vurgusu vardır. Bu vurguya söylev ve şiirlerde başvurulur.
 
DUYUŞ VURGUSU
 
 
Taştı’n yine deli gönül
Sula’r gibi çağlar mısın?
Aktı’n yine kanlı yaşım 
Yollarımı bağla’r mısın? 
(YE)
 
Ey Türk gençliği! Birinci vazife’n Tür’k istiklâlini, Tür’k Cumhuriyetini ile’lebet muhafaza ve müdafaa etmekti’r. Mevcudiyetini’n ve istikbalini’n yegâ’ne temeli budu’r. Bu tem’el seni’n e’n kıymetli hazinendir.
 
Ordu’lar ilk hedefiniz Akdeniz’dir ileri!
Atatür'k
 
Ne’rden çıktı bu cenaze? Ölen kim? (CST)
 
Sula’r mı yandı? Ne’den tunca benziyor mermer? (AH)
 
Vurgulu okunanlar kesme işaretiyle gösterilmiştir.
 
Sesin alçalıp yükselmesine, sertleşip yumuşamasına, incelip kalınlaşmasına tonlama denir.
 
Yukarıda “cenaze / kim / yandı / mermer” sözcükleri yükselen tonlamayla söylenir.
 
Sesin titremesi sonucu oluşan tonlama sözü tek düzelikten kurtarıp söze ezgisel bir değer kazandırır.Tonlama tümcenin taşıdığı duygu ve düşünceye göre yapılır.
 
Ali bugün gitti. (alçalan tonlama)
 
Ali bugün gitti mi? (yükselen tonlamayla)
 
Hava Hanım yemek pişirir, çamaşır yıkar, fakat hiçbir zaman hizmetçi muamelesi görmezdi. (yükselen,yükselen,alçalan tonlamayla) (HEA)
 
Yorgan gitti, kavga bitti. (yükselen, alçalan tonlamayla)
 
Tonlamalar, yalın tümcede alçalan, soru tümcesinde yükselen, sıralı tümcelerde yükselen tonlama giderek sonda alçalır. Yukarıdaki örnek tümcelerde tonlamanın bu özelliklerini gördük.
 
 
 
 
 
 
Toplam blog
: 1064
: 732
Kayıt tarihi
: 24.03.12
 
 

Türkay KORKMAZ, umuda yolculuğu ertelemez. Mermeri delenin damlanın sürekliliği olduğunu bilir. Y..