Türkçede sözcük

Sözcük, anlatımın en küçük birimidir.

Tek başına anlamlı olan; kavram birim,

olmayan; görev birimi

sözcükler tümce içindeki kullanımlarıyla gerçek kimliklerini ortaya koyar.

Bunun için sözcükleri incelerken tümceden yola çıkmamız gerekir.


Örneğin,


. Oğlum için kitapçıdan kitap aldım.


. Bunun gibi, duygu ve düşünceler de bu bölüme girer.


Birinci tümcede


“oğlum, kitap, kitapçı, kalem”


bir nesnenin karşılığı olarak kullanılan anlamlı ses birlikleridir.


Yüklem olan


“al- / aldım”


anlamlı olup kılış bildiriyor.


Tek başına anlamı olmayan


“için”


sözcüğü


“oğlum – aldım”


sözcükleri arasında anlam ilgisi kuruyor.


İkinci tümcede


“gibi”


anlam ilgisi,


“ve, de”


sözcükleri de


sözcükler arasında bağlantı kuruyor.


Bu örneklerden çıkardığımız sözcük özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:


. Anlamı ya da görevi olmak,


. Dil, daha doğrusu söz içinde tek başına kullanılabilmesi,


. Bir ses birleşiminden oluşması,



SÖZCÜĞÜN TANIMI



Sözcük, anlamı ya da görevi olup dil içinde tek başına kullanılan sesbirlikleridir.



SÖZCÜĞÜN NİTELİKLERİ



Çağdaş dilbilimci Ferdinand de Saussure sözcük bir


göstergedir


diye adlandırır.


Bu göstergede


gösteren,


gösterilen


olmak üzere birbirine iyice kaynaşmış iki öğe bulunmaktadır.


Nesneler soyutlanarak


göstergelere (sözcük)


dönüşürken göstergede bulunan


gösteren,


sözcüğün duyumsal yönünü,


gösterilen


iç yönünü karşılar.


Örneğin,


“t, a, ş ; ç, i, ç, e, k ; s, e, v, g, i”


ses dizileri


gösteren,


bunların zihindeki tasarımı ise


gösterilendir (kavram).




SÖZCÜK TÜRLERİ



Dil içinde kavram ya da görev birimi olarak sekiz tür sözcük ayırt edilir.


Bu sekiz tür sözcük, dilbilgisi kaynaklarında


“sözcük türleri”


olarak adlandırılır.


Dilde kavram bildiren sözcüklerle


nesne,

biçim,

olgu,

durum,

devinimler


dilde anlatım bulur.


Sözcüklerin bazıları ise temel kavramı yansıtmazlar.


Buna göre dilde sözcükler ikiye ayrılır:


. Kavram Bildiren Sözcükler
*
.. Ad
.. Önad
.. Belirteç
.. Adıl
.. Eylem



. Yardımcı Sözcükler
*
.. İlgeç
.. Bağlaç
.. Ünlem



Sözcük türlerini yaptıkları işlevlerden dolayı şöyle de adlandırabiliriz:



. Asıl sözcükler
*
.. Ad
.. Eylem



. Uydu Sözcükler
*
.. Önad
.. Belirteç



. Gölge Sözcükler
*
.. Adıl
.. Ünlem



. Söz Ulakları
*
.. İlgeç
.. Bağlaç