Türkiye’de doğru seçim anketi yapmak çok zordur

Türkiye’nin sosyal ve siyasi yapısı, dünyanın başka ülkelerindeki koşullara göre geliştirilmiş seçim anketlerinin uygulanmasına uygun değildir. Bu gerçeğin farkında olmayan anket kuruluşları genellikle hatalı sonuçlar elde etmelerine karşın anket yapmayı sürdürüyorlar. Daha önceki seçimlerdeki hüsranlardan da ders almamış görünüyorlar.

Şimdiye kadar yayınlanan bütün anketler iki gruba ayrılabilir.

1. Yanlış anketler
2. Yalan anketler

İlk gruptaki anketleri yapanlar çoğunlukla bu konuda yeterli bilgiye sahip olmadan anket yapan iyi niyetli ancak yetersiz kuruluşlardır.

İkinci gruptakiler seçmen üzerinde etkili olmak amacıyla anket üreten kuruluşlardır. Bunlar kesinlikle art niyetlidir.

Yayınlanan anket sonuçlarına bakıldığında aynı parti için birbuçuk, iki kata yakın farklar görünmesi anketlerdeki iki olasılığı da düşündürüyor.

Başka ülkelerin koşullarına göre tasarlanan anketlerin ülkemize neden uygun olmadığını en iyi bu anket kuruluşlarının başında olanlar ve bu kuruluşlara danışmanlık yapan uzmanlar bilirler. O ülkelerin çoğunda oyları yüksek olan iki parti veya blok yarışır. Diğer partilerin çok fazla değişmeyen oy potansiyelleri vardır. Partileri darmadağın eden ne darbeler vardır, ne terör vardır, ne de büyük ekonomik sıkıntılar... Oralarda görüşlerini açıklamaktan korkan insanlar yoktur. Oysa bizde görüşünü açıkladığında iş kaygısı, güvenlik kaygısı hemen ortaya çıkıverir.

O kadar kolay değildir bizim ülkemizde bir seçim anketi yapmak. Herşeyden önce doğru örneklemeyi yapmak olanaksız gibidir. Ülkemizde 2000-3000 dolayında kişiyle yapılan anketlere güvenenler ya anket yapmayı bilmiyorlardır ya da ülkemizin siyasi yapısından hiç haberleri yoktur. Anket yapmak için seçtikleri örneklerden üçte biri bile sağlam değildir.

Anket kuruluşları ülkemizi tanımak için anket yapmak yerine seçtikleri örneklerin sağlamlığını araştırsınlar. 22 Temmuz'dan sonra hemen çalışmaya başlasınlar. Kendileri için yeterli olduğunu düşündükleri sayıda örneği seçip, son seçimde hangi oyu verdiklerini sorarak seçim sonuçlarına göre karşılaştırma yapsınlar ve o sonuçları elde etmeye çalışsınlar. Daha sonra sayıyı artırarak başka bir grup örnekle bunu yinelesinler. Doğru örnek grubu oluşturana kadar sayıyı artırarak sürdürsünler. Türkiye'nin koşullarında 20-30 binden daha küçük sayılarla doğru anket yapmayı başarmak olanaksızdır. Bu kadar çok sayıda örnekle yapılacak bir anket çok pahalıdır ve sonuçları doğru olacağı baştan belli bir ankete sponsor veya finansör bulmak çok zordur.

Seçimler tamamlandıktan sonra bazı anketlerin doğru sonucu verdiği haberlerini okuyacağız. Ancak o kadar çok değişik sayılarla anketler yayınlanıyor ki, bunlardan birinin seçim sonuçların yakın olması çok doğaldır. Bu anketin başarısı değil, anketlerin genel olarak başarısızlığıdır. O tutan anket de bu başarısızlığın bir parçasıdır. Aslında doğru anket yapmamışlar, seçim piyangosundan çıkan sonuçlar o ankete vurmuştur.

19 Temmuz sabahı, çok ünlü bir anketçinin imzasıyla yayınlanan anket gün boyunca tartışıldı. Küçük tirajlı bir gazete manşette verdi. Sabah saatlerinde yüksek tirajlı bir gazetemiz Internet baskısında manşete aldı, ancak bir süre sonra manşeti kapattı ve bütün linklerini yayından kaldırdı. Çok yüksek tirajlı başka bir gazetemiz Internet sayfasında anketin güvenilirliği konusunda okuyucu anketi başlattı. Akşam saatlerinde iktidar yanlısı televizyon kanalları anketi sanki seçim sonucuymuş gibi yayınlamaya başladılar.

Şimdi merak ediyorum, anket sonucu, seçim sonuçlarından çok uzak çıktığında bu ünlü anketçimiz “artık anket yapmamaya söz veriyorum” diye bir açıklama yapacak mı?

Bu anket sonucunu Süleyman Ekim çok güzel hicvetmiş (http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=53004). Ülkemizdeki anketlerin nasıl yapıldığı konusunda gülümseterek düşündürüyor. Bu yazıyı mutlaka okuyun. Bu yazı gazetedeki anketlerle ilgili haberlerin altında yayınlanmalıdır. Özellikle anketçiler okumalıdır.

Ülkemizin tek doğru seçim anketi vardır, sonuçları beğenelim veya beğenmeyelim 40 milyona yakın kişinin 22 Temmuz 2007 Pazar günü katılacağı anket...