UCM: El Beşir insanlığa karşı suç işledin

Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) kararını verdi; UCM Sözcüsü Laurence Blairon, yargıçların, Beşir hakkında savaş suçu ve insanlığa karşı suç işlediği iddiasıyla tutuklanmasına karar verdiğini söyledi.

Sudan Devlet Başkanı Ömer Hasan Beşir 1989 yılında kansız bir darbeyle iktidara gelmişti. Ömer Beşir hakkında tutuklama emri çıkarması, Sudan'daki asi "Kurtuluş Hareketi" lideri tarafından "büyük zafer" olarak nitelendirildi.

Darfurlu Muhammet Nur, AFP muhabirine telefonla verdiği demeçte, "Bu karar, Darfur ve Güney Sudan'daki kurbanlar açısından çok önemli bir zafer..." dedi.

Nur, "Beşir ve kabinesi adaletin elinden kurtulamayacak..." diye konuştu ve bu kararla "çok şeyin değişeceğini" iddia etti.

Merkezi Hollanda'nın Lahey kentinde bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) küresel alanda önemli bir karara imza atarak, Sudan Devlet Başkanı Ömer Hasan Beşir hakkında Darfur'da insanlığa karşı suç ve savaş suçu işlediği gerekçesiyle tutuklama emri çıkarttı.

Üç yargıçtan oluşan mahkeme, Beşir hakkındaki soykırım suçlamasını ise destekleyecek yeterli kanıt olmadığı kararına vardı.

2003 yılı sonlarında bir anda patlak veren Darfur olayları bölgenin Afrika kökenli ve Arap unsurlarını karşı karşıya getirmişti. UCM Başsavcısı Luis Moreno-Ocampo, Darfur’daki şiddet olaylarında 35 bin kişinin öldürüldüğünü, en az 100 bin kişinin de açlık ve hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdiğini kaydediyor.

Ancak olayların Sudan'ın güneyinde petrol bulunması ve 20 yıldan fazla bağımsızlık mücadelesi veren Güney Sudan'ın Hartum'la barış anlaşmasına yaklaştığı bir dönemde patlak vermesi dikkat çekici bulunmuştu. Hartum ve Güney Sudan 2005 yılında anlaşma imzalayarak bölgenin bağımsızlık yolunu da açmıştı.

Sudan Devlet Başkanı Ömer El Beşir'i Darfur'da savaş suçu ve insanlığa karşı suç işlemekle itham ederek hakkında tutuklama kararı alan Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), dünyanın ilk daimi savaş suçları mahkemesi olarak 2002 yılında kuruldu.

Merkezi Hollanda'nın Lahey kentinde olan UCM, bir BM mahkemesi olarak değil, bağımsız bir yargı organı olarak faaliyet gösteriyor.

Dünyanın ilk daimi uluslararası savaş suçları mahkemesi olarak UCM'nin kuruluşuyla ilgili Roma Sözleşmesi, 1 Temmuz 2002'de yürürlüğü girdi. ABD, sözleşmeye sert muhalefet göstermişti.

Mahkeme, üye ülkeler adaletin uygulanmasında "yetersiz kaldıklarında ya da isteksiz olduklarında" devreye giriyor.

UCM'de bireyler, Temmuz 2002'den sonra işlenen soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş suçlarından yargılanabiliyor.

Mahkeme BM'ye bağlı değil, ancak BM Güvenlik Konseyi, UCM'den soruşturma başlatmasını isteyebiliyor.

UCM, uluslararası savaş suçları mahkemelerinin ilki değil, ancak belirli bir dönem için belirli bir bölgeyi, kişileri ya da devletleri kapsayan diğerlerinin aksine ilk daimi mahkeme olarak faaliyet gösteriyor.

Uluslararası savaş suçları mahkemelerinin ilki olan Nürnberg, II. Dünya Savaşı sırasındaki insanlık, savaş ve soykırım suçlarını yargılarken; sonraki yıllarda da Ruanda'da 1994'de yapılan soykırım ve eski Yugoslavya'da 1992-1995 Bosna Savaşı sırasında işlenen savaş suçları için özel uluslararası mahkemeler kuruldu.

UCM'nin de merkezinin olduğu "dünyanın hukuksal başkenti" nitelemesi yapılan Lahey, eski Yugoslavya'da işlenen savaş suçları için kurulan uluslararası mahkemenin yanı sıra Uluslararası Adalet Divanı'na da evsahipliği yapıyor.

Uluslararası Adalet Divanı sadece ülkeler arası hukuksal anlaşmazlıklarla ilgilenirken, UCM'de, bir devlet başkanından sıradan vatandaşa kadar herkes, sistematik cinayet, işkence, tecavüz ve seks köleliği de dahil insan hakları ihlalleriyle ilgili yargılanabiliyor.

1998'de imzalanan Roma Anlaşması ile kurulan UCM, ulusal mahkemelerin yerine geçmiyor, ancak ulusal mahkemeler ağır suçları soruşturma ve yargılamada yetersiz kaldığında devreye giriyor.

UCM'de, Roma Anlaşması'nı onaylayan devletler, BM Güvenlik Konseyi ve mahkeme savcıları tarafından üç yargıcın onayıyla dava açılabiliyor.

Öte yandan, BM Güvenlik Konseyi'nin, uluslararası barış ve güvenlik çabalarını tıkadığına inandığı zaman UCM'nin soruşturma ve yargılama gücünü "askıya alma" yetkisi bulunuyor.

ABD'nin tutumu; ABD'nin eski Başkanı George Bush, yurt dışı görevlerde bulunan Amerikalı yetkililerle askerlerin siyasi girişimlerle kovuşturmaya uğrayabilecekleri endişesini dile getirerek, onlarca ülkeyle Amerikan vatandaşlarının UCM yargısından muaf tutulmasını sağlayacak ikili dokunulmazlık anlaşmaları imzalamak için girişimde bulunmuştu.

Kendisinden önceki ABD Başkanı Bill Clinton UCM anlaşmasını imzalarken, Bush yönetimi bundan vazgeçmişti. Şimdi de yeni Başkan Barack Obama döneminde ABD ile UCM arasındaki ilişkinin nasıl şekilleneceği merakla bekleniyor.

UCM'nin bugüne kadar baktığı davalar; UCM savcıları bugüne kadar Kongo, Uganda, Sudan ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nde soruşturmalar başlattı. Mahkemede ilk dava ocak ayında, çocuk askerleri kullandığı suçlamasıyla Kongolu milis lideri Thomas Lubanga hakkında açıldı.

Kaynak: radikal