Uluslararası Kooperatifler günü

Küresel düzeyde kooperatiflerle ilgili iki anama günü kutlanmaktadır : Dünya Kooperatifler Günü (21 Aralık) ve Uluslararası Kooperatifler Günü  ( Temmuz ayının ilk cumartesisi).

Kooperatiflerin rolü[1]

Kooperatifler, bir yöre (ülke) insanının kendi yaşamlarını iyileştirmeye götüren araç olarak işletme ve birlik esprisi içinde toplumun ve ülkenin ekonomik, sosayal, kültürel ve politik ilerlemesine katkıda bulunan kuruluşlar olarak da tanımlanabilir.

Kooperatif hareket, ulusal ve uluslararası ilişkilerde giderk başrol oynayan bir kurum olarak ortaya çıkmaktadır.

Kooperatif hareket ayni zamanda, insanların kendine ait araçları  ile kendi öz sorumlulukları altında, bir dernek ve işletme biçiminde örgütlenme tarzını  benimseyerek kendi amaçlarını gerçekleştirirken, yerel düzeyde yüksek bir demokratikleşmeyi ve özerkleşmeyi öngören,  ve ayrıca uluslararası düzeyde bütünleşmiş bir harekettir. Bunun yanında kooperatif hareket sadece ekonomik değil, ayni zamanda fakirlikle mücadele, prodüktif istihdam yaratma ve toplumsal bütünleşme gibi sosyal ve çevresel konuları da kapsar.

ILO 2002’den beri , insana yakışan çalışma  tarzı için kooperatif girişimlerin yapılanmasını önermektedir[2].

Uluslararası Kooperatifler Günü (UKG)

1980’li yılların ikinci yarısında Uluslararası  Kooperatifler  Birliği (ICA^[3])  ve  Kooperatifleri Tanıtma ve Geliştirme Komitesi (COPAC^[4]) üyeleri kooperatif hareketlerin uyumlaştırılması konusunda çalışmalar başlattı.  Bunu takiben Birleşmiş Milletler (BM)  Genel Kurulu,  16 Aralık  1992’de 47/90 nolu kararla  bir « Uluslararası Kooperatifler Günü^[5] » oluşturulmasına karar verdi.

Bu kararın açılımı şöyle özetlenebilir : « BM Genel Kurulu, Uluslararası Kooperatifler Birliği’nin 100. Kuruluş  yılı olan 1995 yılının temmuz ayının ilk cumartesi günü  Uluslararası Kooperatifler Günü (UKG[6])’nün kutlanmasını, bu süreç içinde  UKG kutlama biçimlerinin  araştırılmasını  kararlaştırdı.

Böylece UKG’nün kutlama tarihi, ICA tarafından 1923’den beri  « Kuruluş Günü » olarak kutladığı,  temmuz ayının ilk cumartesisi olarak belirlendi.  

23 Aralık 1994’de BM Genel Kurulu, kooperatiflerle ilgili, salt hükümetleri ve uluslararası ajansları ilgilendiren , 49/155 sayılı yeni bir karar aldı : « ulusal kalkınma stratejileri hazırlanırken ekonomik, sosyal ve çevresel sorunların çözümüne kooperatiflerinde katkısının hesaba katılmasını » önerdi ;  ve « diğer işletmelere ve ticari faaliyetlere boyun eymeyen zorlukları elimine etmek amacıyla kooperatif faaliyetleri engelleyen hukuki ve idari sınırlamaları n yeniden gözden geçirilmesini » istedi.

BM bu kararında, « […] 1995’den itibaren , hükümetleri, uluslararası uzmanlaşmış  örgütleri ve kurumları ve uluslararası kooperatif organizasyonları, 47/90 sayılı kararında  kabul ettiği uluslararası kooperatifler gününü (UKG),  her yılın temmuz ayının ilk cumartesi gününde kutlamalarına  davet » etmektedir.

Uluslararası Kooperatifler Gününün Amacı[7]

Kooperatif eylem üzerinde kamuoyunun duyarlılığını artırmak ;

Uluslararası kooperatif hareketin ve Birleşmiş Milletlerin amaçlarının tamamlayıcılığını vurgulamak ;

Birleşmiş Milletler tarafından  belirlenmiş büyük sorunların çözümüne kooperatif  hareketin katkısını  belirtmek ;

Uluslararası kooperatif hareket ile yerel, ulusal ve uluslararası düzeydeki  yönetimler, hükümetler gibi, diğer aktörler arasındaki  ortaklaşmayı genişletmek ve sağlamlaştırmak.

Uluslararası Kooperatifler Gününün Ana Temaları[8]

1995’den itibaren  küresel toplum, kooperatifler,vb..  ICA Günü’nü Birleşmiş Milletler  UKG olarak  kutlamaktadırlar. Dünyada  UKG kutlamaları   yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde tutarlı olmalıdır.

Bu nedenle ilgili kuruluşlar, kooperatifflerin çözümüne katkıda bulunabileceği ana bir temayı  her yıl UKG’nün konusu olarak seçerler.  Konuyla ilgili olarak, BMÖ Genel Sekreteri , Uluslararası Kooperatifler Birliği(ICA)  ve  Kooperatifleri Tanıtma  ve Geliştirme Komitesi (COPAC) yetkilileri, Günün anlamı ve konusu üzerine demeçler verirler.   Örneğin  UKG’nün son beş yılının ana temaları şöyledir :

Konu 2010 :” Kooperatif girişim kadınları özerkleştirir”

Konu 2011 : “Gençler, kooperatiflerin geleceği”

Konu 2012 : “Kooperatif girişimler daha güzel bir dünya kurmaya yardım ederler”

Konu 2013 : “Kooperatif, Kriz zamanında güçlü kalan bir girişim”

Konu 2014 : “Kooperatif işletmeler : herkes için sürdürülebilir bir kalkınmayı sağlamak»

Birlleşmiş Milletler Genel Sekteteri  M. Ban Ki-moon,2014 yılı UKG için şu vurgulamayı yapmaktadır : « Kooperatifler, tarım, gıda güvenliği ve kırsal kalkınma için  özel olarak önemlidirler. Fakirlik içinde yaşayan onlarca milyon insan dahil olmak üzere, finans hizmetleri sektöründen,  857 milyondan fazla insan yararlanmaktadırl. » (5 juillet 2014)

Sonuç

Toplumun kaygısı, kooperatif hareketin kurucu değerlerinden biridir. Bu nedenle, toplulukların /toplumların yaşam koşullarının sürdürülebilirliğini koruma ihtiyacı, tüm kooperatiflerin hedefi ve onların yapacağı işlerin ayrılmaz bir parçasıdır.   

Dr. Ayhan ÇIKIN

5 Temmuz 2014, Urla