Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

13 Mart '09

 
Kategori
Siyaset
 

Üniter Devlet mi olsun yoksa birleşik devlet mi?

Üniter Devlet mi olsun yoksa birleşik devlet mi?
 

Kıbrıs'ta da benzer tartışmalar sürüyor...


Devletlerin temel örgütlenmelerini genel olarak incelerken devlet örgütlenme sistemlerini iki genel başlıkla açabiliriz.

Dünya üzerinde Birleşmiş Milletlere üye 191 ülkenin devlet örgütlenme sistemleri üniter ya da birleşik olarak iki farklı görünüm gösterir.

Üniter devlet yapısı: Tek anayasanın hâkim olduğu ve yasal çerçevenin tek olduğu sitemdir. Tek hükümet, tek yargı sistemi, tek meclis ve tek anayasa vardır.

Üniter devlet yapısı kendi içinde ikiye ayrılır. Bunlar, Merkeziyetçi Üniter Devlet ve Âdem-i Merkeziyetçi Üniter Devlet yapılarıdır. Bu iki ayrım yürütme organının merkezilik derecesine ve taşra yönetim sistemine göre yapılmıştır. Merkeziyetçi Üniter Devlet yapısına Türkiye, Âdem-i Merkeziyetçi Üniter Devlet Yapısına ise İngiltere örnek gösterilebilir.

Üniter devletlerin taşra yönetimleri iller ya da bölgesel valilikler şeklinde yönetilen üniter devletler olarak sınıflandırılabilir. Taşrada bölgesel valiliklerin en üst yönetim organı olduğu ülkelere İspanya ve Fransa örnek oluştururken; Türkiye’de taşrada en üst yönetim organı il bazındaki valiliklerdir.

Birleşik Devlet Yapısı: Farklı devlet yapıları ile birden fazla hükümet, yasama organı ve yargı sistemi bulunan ülkeleri ifade etmek için kullanılır.

Devletlerin temel örgütlenme biçimlerinde ikinci ana kategoriyi meydana getiren birleşik devletler Federal Devlet ve Konfederal Devlet olarak iki sınıfta değerlendirilir.

Federalizim, merkezi yönetimle, federasyonun üye birimlerinin (Devletler, kantonlar, eyaletler, landerler…) yönetimlerinin arasında anayasa ile güvence altına alınmış bir iktidar bölümlenmesinin yapıldığı yönetim şeklidir. Federal devlet bünyesinde yer alan federe devletler içişlerinde federal anayasa çerçevesinde özgürdürler. Fakat dışişlerinde ortak stratejiler gereği federal sisteme ve anayasaya bağlı hareket ederler.

Konfederal devlet, birden çok devletin sınırlı, ortak ve belirli bir amacı gerçekleştirmek amacıyla bir araya geldikleri devlet modelidir. Bu ortak amaç genellikle ortak savunma modelidir. Günümüzde bir örneği bulunmayan Konfederal devletler 19.yy.da Avrupa’da görülmüşlerdir.

Konfederasyon ile federasyonun temel farkı ise yetki kullanım biçiminden kaynaklanır. Konfederasyonlarda her bir devlet yetkileri uluslararası alanda kullanabiliyor iken federasyonlarda böyle bir yetki kullanımı söz konusu değildir.

Federatif devletlerde merkezi otorite hâkimdir.

Coğrafya geniş bir alana yayıldığında ülkeler federatif bir yapıya zorlanırken, küçük bir coğrafi alanda kurulu olan devletler Üniter bir yapıyla karşımıza çıkmaktadırlar. Üniterlik daha çok homojen yapılı toplumlarda meydana gelmektedir.

Ahmet Buğra TOKMAKOĞLU

Abtokmakoglu@gmail.com

 
Toplam blog
: 430
: 2186
Kayıt tarihi
: 18.06.07
 
 

20 Nisan 1989'da İzmir'de doğdu. İlköğretim ve lise öğrenimini Karşıyaka'da tamamladı. 20..