Üst tüketim, statü ve günümüzde "İkoncan" meselesi

Baudrillard’a göre; kişiselleştirme “Underconsumption” ya da inconspicuous consumption paradoksu; yani artık kendini gösterişle (Veblen’e göre “Conspicuous”) değil, aslında fazladan bir lüks, kendisinin tersine dönüşen bir gösteriş artışı ve dolayısıyla daha incelikli bir farktan başka bir şey olmayan sadelik ve ölçülükle gösteren prestij farklılaşmasını ancak bu şekilde açıklayabilir.[1]

Üst sınıf kendi zenginliğini ve gücünü lüks ürünler yardımı ile teşhir ederek kıskançlık duygusu yaratmaya çalışır.[2]

[…]  

Geleneksel sosyoloji, “birey için bir farklılaşma ihtiyacını yani fazladan bir bireysel ihtiyacı tespit eder ve bunu ters yöndeki uzlaşma ihtiyacıyla almaşıklaştırır. [3]

[…]  

Veblen’ e göre lüks tüketimde iki içgüdüden bahsedilebilir. Birincisi ait olduğunuz kendi seçkin sınıfınızda imajınızı diğer sınıf üyelerine yansıtmak, ikincisi kendinizi ait olmadığınız diğer alt sınıflardaki bireylerden farklılaştırmak. [  

Jean Baudrillard kişiselleşmeye Mercedes örneği ile benzer bir açıklama getirmiştir: KİŞİSELLEŞME YA DA EN KÜÇÜK MARJİNAL FARK(EKMF) To be or not to be my self [kendim olmak ya da olmamak]

STATÜ KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ

Statü sözcüğünün kökeni, Latince(ayakta duruş)anlamına gelen statum fiilidir.(stare fiilinin geçmiş zamanda çekilmiş hali.[5]

[…]  

Statü, kişinin toplumdaki konumunu ifade eder.[6]

Yavuz Odabaşı’na göre ise;genel anlamda statü bir sosyal hiyerarşide kişilerin belli kriterlere göre derecelendirilmesidir. Festinger’in sosyal karşılaştırma kuramında açıkladığı gibi, kişi sürekli olarak kendisini, karşılaştırma standardı olarak alacağı etrafındaki kişi yada kişiler ile ölçmek değerlendirme yapmak eğilimindedir. Statü bir derecelenme süreci olduğuna göre, uygulanacak kriterlerin ölçülebilir olmasına özen göstermek gerekmektedir.Sosyal statünün ölçümünde kriterler seçildikten sonra, bu kriterler aynı zamanda kişileri güdüleyici bir rol oynamaktadırlar.[7]

STATÜ ÇEŞİTLERİ
1. Verilmiş (edinilmiş) Statü: Kişilerin yetenek ve becerilerine bakmadan ve onların bir çabası olmadan, kendileri dışındaki faktörler tarafından sağlanır. Yani kişi doğumuyla, cinsiyetiyle veya yaşıyla ilgili bu statüyü elde eder. Örneğin, yaşlı, genç, kadın, erkek, siyah, beyaz .

2. Kazanılmış Statü: Kişilerin kendi çabaları sonucu elde ettikleri statüdür.Örneğin, anne, baba, öğretmen rolü çok büyüktür ve çok çabuk değişebilir.

Sosyal Prestij (İtibar): Bir bireye ya da kümeye (grub) başka birey ya da kümelerle, ilişkilerinde üstünlük sağlayan duruma denir. Doktorluk statü, doktorun sevilmesi, aranması durumuna prestij denir.
Statünün Özellikleri:
1. Her insan birden fazla statüye sahip olabilir.

2. Bazıları doğuştan bazıları sonradan kazınılır.

3. Bazıları doğumdan ölüme kadar değişmezken koşulları daha kolay değişir.

4. Her statü belli kurallara bağlıdır.

5. Statüler arası ilişkiler ağı vardır.

6. Toplumdan topluma değişiklik gösterebilir. Anahtar (Temel) Statü: Bireyin sahip olduğu statülerden toplum da en etkin olanına anahtar statü denir. Anahtar statü kişinin toplum içindeki kişiliğini belirler.[8]

YÜKSEK STATÜ kavramında ise;

Veblen, birincisi yüksek sınıfa ait bir kişinin kendisini ait olmadığı diğer alt sınıflardaki bireylerden farklılaştırmak (hasetlendirici davranış), ikincisi ise düşük sınıfa ait olup da lüks tüketimde bulunarak seçkin sınıfa aitmiş izlenimi bırakmaya çalışmak (maddi öykünüm) olmak üzere iki temel lüks tüketim güdüsünün olduğunu ileri sürmektedir.  

GÖSTERİŞ TÜKETİMİ VE HEDONİZM

Gelişmiş sanayi kültüründe lüksün sembolik gücünü ve gösteriş tüketimini, dikkate değer bir biçimde inceleyen Veblen, modern yaşamda insanların, birbirlerini kıskanma politikalarıyla değerlendirdiğini, modern yaşam düzenini anlamada hazcılığın (hedonizmin) ve gösterişin can alıcı bir önem taşıdığını belirtmiştir. 19.yy. sonlarına doğru "tüketimin sınıfsal farklılığını", "gösterişçi tüketim" kavramlarını inceleyerek ortaya koyan Thorstein Veblen, her sınıfın gösteriş için tüketim yapmaktan kendini alamadığını ifade etti.  

Günümüzde gösterişti tüketimin öncüleri olarak ikoncanlar vardır.sanatçı için" müs’ler"(ilham perileri) , tüketici için ise ikoncan’lar aynı değerdedir. Peki ikoncan nedir?nereden türemiştir?ne diye vardırlar?ironik olarak böyle sorularla cevaplayabiliriz..Popüler kültürde en çok tıklanan, en çok beğenilen, en çok parayı harcayıp giyinen hanım ya da beyler toplum ve medya tarafından “ikoncan” olarak taçlandırılırlar.  

Oysa ki ikoncan olabilmek için birkaç kuşak öncesinden varlıklı bir soy kütüğüne sahip olmanız gerekir.örn:filan paşanın torunu! Falan kıralın torunu! Ebenin çocuğu olunca ikoncan falan olamazsınız.o nedenle çakma çantalar, giysile, çarıklar takıp , giyip, Nişantaşı sokaklarında turlamanın ne alemi vardır?outletler den alıp , filan ülkeden aldım demek nedendir? Bilinen şu söz her şeyi kanıtlar: Boya bakma, soya bak!  

Verdiğim linklerde ikoncanlar için yapılmış kostümümün sıradan bir insan tarafından giyildiğinde başına gelenler yer almaktadır.lütfen izleyin.  

sevgilerimle…  

[1]Jean Budrillard, “Tüketim Toplumu”, Türkçesi: Hazal Deliceçaylı, Ferda Keskin, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2008(3.bası) , s.107. 

[2] Mehmet Tığlı, Manolya Aylanç Akyazgan, “Özellikli Lüks Tüketim Ürünlerinde Enderlik Prensibi Ve Bir Uygulama”, Http//Sbe.Kou.Edu.Tr/Kosbed/Dergi/2005/Tigli.Pdf(17ekim2005), s.22. 

[3]Jean Budrillard, “Tüketim Toplumu”, Türkçesi: Hazal Deliceçaylı, Ferda Keskin, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2008 (3.bası), s.109. 22 Mehmet Tığlı, Manolya Aylanç Akyazgan, ”Özellikli Lüks Tüketim Ürünlerinde Enderlik Prensibi Ve Bir Uygulama”, Http//Sbe.Kou.Edu.Tr/Kosbed/Dergi/2005/Tigli.Pdf(17ekim2005), s.25. 

[5]Alain De Botton, “Statü Endişesi”, Türkçesi: Ahu Sıla Bayer, İstanbul, Sel Yayıncılık, 2008, (4.bası), s.7.

[6]A.g.k., s.7. 

[7] Yavuz Odabaşı , Gülfidan Barış, “ Tüketici Davranışı”, İstanbul , Kapital Medya Hizmetleri, 2002(1.bası), s, 296. 

[8]http://www.yorumla.net/felsefe/381489-sosyoloji-ile-ilgili-kavramlar.html DİP  

NOT:VERDİĞİM LİNKLERİ İZLEMEDEN YORUMDA BULUNMAYINIZ LÜTFEN.ÇÜNKİ BİR NEVİ ANKET ÇALIŞMASIDIRI!  

http://www.vidivodo.com/578874/bugun-ne-giysem-_-sevim-tugrul-kiyafet-secimi

http://www.vidivodo.com/578877/bugun-ne-giysem-_-sevim-tugrul-juri-onunde

http://www.vidivodo.com/578811/statu-kostumu