Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

06 Kasım '08

 
Kategori
Edebiyat
 

Üstüne redifli gazel

Üstüne redifli gazel
 

Edebiyata gönül verip de gerçek şiire ulaşmak istemeyen yoktur sanırım. En sevdiğimiz şiirleri ezbere bilir, zaman zaman şiir yazma isteği ile yanıp tutuşuruz. Bizim edebiyatımızın büyük çoğunluğunu nazım oluşturur ki halk edebiyatının ve divan edebiyatının özü şiirdir.

Divan şiiri deyince de çoğumuz lise yıllarındaki edebiyat derslerinde gördüğümüz dilini anlayamadığımız , aruz vezni ile cebelleşip durduğumuz gazelleri anımsarız. Edebiyatı çok sevmemize rağmen divan şiirini yok sayanlarımız çoğunluktadır.

Bu konuda yanlış olan bir çok şeyin yanı sıra doğruluk payı da yok değildir. Belki en uygun örneklerle karşılaşmamızdır ya da kuru bilgilerle edebi zevkten uzaklaştırılmışızdır. Yazmanın en önemli şartı ise daha önceki yazılanlardan –gelenekten- beslenmeyi bilmektir. Bence şiir içinde bu çok önemli. Şiirin geçmişten gelen sesini duymadan yeni sesler yakalayabilmek çok zor. Ünlü şairlerden Yahya Kemal ve Attilla İlhan için divan şiiri en besleyici kaynak olmuştur. Divan edebiyatında aynı temada, aynı redifle ve uyakla yazılan yüzlerce şiir karşımıza çıkar. Bunlar arasında ise şiirle uğraşan herkesin okuması gereken belli başlı gazeller vardır. İşte bunlardan bir tanesi 18. Yüzyıl divan şairlerinden Rasih’in üstüne redifli gazelidir. Rasih bir tek gazelle ünlü olan şair olması bakımından önemlidir. Yaşamı hakkında çok fazla bilgi yoktur. Bir tek gazel ile birçok divan şairini ve günümüz şairlerini etkilemeyi başarmıştır. Aynı redifle yazılan bir çok gazel olmasına rağmen hiçbiri onun ses ve mana gücüne erişememiştir. Attilla İlhan onun için: ‘ Rasih’in ünlü gazeli Türk şiirinin geleneksel ahengini en tumturaklı şekliyle hissettiren görkemli gazellerdendir.’der. Yahya Kemal’ i de mest eden aynı gazeldir.

Süzme çeşmin gelmesin müjgan müjgan üstüne
Vurma zahm-ı sineme peykan peykan üstüne

Rize-i elmas eker her açtığı zahma o şuh
Lütfu var olsun eder ihsan ihsan üstüne

Dilde gam var şimdilik lutf eyle gelme ey sürur
Olamaz bir hanede mihman mihman üstüne

Yardan mehcur iken düştük diyar-ı gurbete
Dehr gösterdi yine hicran hicran üstüne

Hem mey içmez hem güzel sevmez demişler hakkına
Eylemişler Rasih'e bühtan bühtan üstüne

Bu gazelden edebi bir zevk almak için her sözcüğün anlamı hemen bilmek gerekmiyor. İlk önce şiirin sesi geliyor kulaklarımıza. Peykan peykan, İhsan ihsan, mihman mihman, hicran hicran, Bühtan bühtan ikilemeleri şiiri o kadar güçlendiriyor ki bu güç anlamla birleşiyor. ‘Gerçek şiir ilk okunuşta manası anlaşılabilen şiir değildir.’ diyor Eliot. Bu söz Rasih’in bu gazeli ile oldukça örtüşüyor.

Divan şiirinde en güzel beyite beytü’l gazel denir. Gazellerde bütün güzelliği değil de beyit güzelliği önemlidir. Ancak bu şiirde her beyitin bir beytü’l gazel gibi olduğu görülür. Hepsi aynı güçte söylenmiş beyitlerdir.

Gazeli kısaca açıklayacak olursak anlamla beraber gücü bir kez daha anlaşılacaktır. Gözlerini öyle süzme kirpik kirpik üstüne gelmesin . Vurma yaralı gönlüme ok ok üstüne.( divan şiirinde kirpikler oktur)

O sevgili her açtığı yaraya elmes tozu eker lütf ediyor iyilik iyilik üstüne. ( Divan şiirinde sevgilinin açtığı yaralar mutluluk verir. Sevgiliden gelen eziyet lütuftur. Elmas tozu ise yaranın iyileşmesini engeller.)

Gönülde gam var şimdilik gelme ey neşe( mutluluk) Olamaz bir hanede misafir misafir üstüne.

Yardan ayrı iken gurbet ellere düştük. Dünya gösterdi yine ayrılık ayrılık üstüne. (Hem sıladan hem de yardan ayrılık)

Benim hakkımda hem güzel sevmez hem de içki içmez demişler, eylemişler iftira iftira üstüne.

Dikkat edersek ikilemelerdeki tekrarlar bir önceki dizede zaten iki sebep olarak verilmiş. Örneğin zaten gönülde gam varken bir de neşe geliyor. Misafir misafir üstüne. Divan şiirinde sevgilinin yüzünden gam çekmek mutlu olmaktan iyidir. Şairin ikilemeleri kullanması hem ses yönünden hem de anlam yönünden birbirini tamamlıyor. Rasih’in sadece bir şiirle şairliği başarmış olması çok takdir edilecek bir olay. Hem çağdaşları tarafından hem de diğer dönem şairleri tarafından beğeniyle karşılanmıştır. Gazeline birçok nazireler yazılmıştır. Sanırım divan şiirinin bu güzel örnekleri ile herkes karşılaşmalı. Özellikle şiire gönül vermişsek geçmişten gelen seslere de kulak verebilmeliyiz.

 
Toplam blog
: 36
: 2748
Kayıt tarihi
: 14.10.08
 
 

1970 Kaş doğumluyum. Trakya üniversitesi edebiyat fakültesinden 1992'de mezun oldum. Halen edebiy..