Uygulanmakta olan Bütçeden Tasarruf mümkün mü? Evet

Ülke Bütçesi TBMM’nde onaylandıktan sonra uygulamaya konuyor. Devletin çalışanlarına ödemeleri, sağlık, eğitim hizmetleri ve güvenlik harcamaları gibi giderleri var. Bunlar esas olarak vergi gelirleri ile karşılanıyor.

Bütçemizin gelir kısmı, harcamalardan daha az. Gelir 185.1 milyar$, gider 201.5 milyar$.  Bütçe açığı 201.5-185.1=16.4 milyar$. Bütçe açığı 16.5/201.5=%8. Güney Kore’nin geliri 276.5milyar$, gideri 260.5milyar$. Bütçe fazlası var. Almanya’nın geliri 1551milyar$, gideri 1588milyar$. Bütçe açığı 37/1588=%2.3. Bu değerler  “Vikipedia /List of government budgets by country”  isimli kaynaktan incelendiğinde  Türkiye’den (24. sıra) daha büyük ekonomilere bakıldığında Brezilya, Rusya, Norveç, İsveç, Güney Kore, Saudi Arabistan, İsviçre’nin (7 ülke) gelirleri, giderlerinden  daha fazla başka bir deyişle bütçe fazlası var. Diğer onyedi (17) ülkenin bütçesi, az veya çok açık veriyor.

Harcaması daha fazla veya bütçe açığı olan ülkeler için çözüm; harcamayı azaltmak ve geliri artırmaktır. Öncelikle harcamayı azaltmanın yolları üzerinde duralım.

Birinci ve en önemli tedbir harcama kalemlerinden kesmeden, yapılan işlerdeki verimsizliklerin azaltılmasıdır. Bu amaçla ister kamu kuruluşu ister özel sektör olsun çalışanların fikrinin alınması esastır.

Türkiye’de her kurumun kendi misyon, vizyon, strateji, bütçe ve performans hedefleri dokümanını geliştirmesi ve bunları internet ortamında sunması ve bunun sağlanmaya çalışılması  iyi bir gelişmedir. Bunların içine tasarruf tedbirleriyle ilgili hedefler konabilmelidir. Teknik, idari uygulanabilir hedefler seçilmesi ve uygulanması faydalıdır. Örneğin ilgili Kurumun Bütçesinde; ana faaliyetinde ve kalemlerinde kesinti yapmadan %10 tasarruf sağlayacak alanların bulunması ve çalışanların teklifleriyle bunların gerçekleştirilmesi bir hedef olabilir.

ABD süper fakat bütçe açığı olan bir devlet olduğundan bütçe açıklarını azaltmak amacıyla çaba sarfetmektedir. Başkan Obama bu amaçla 2009 yılında hükümet çalışanlarına tasarrufa yönelik fikirlerini sormuş ve tasarruf amacıyla düşünce kutusuna gerçek zamanlı (online) 85 933 fikir gönderilmiştir. Bu fikirlerden uygulananların dışında yeni olan altmışyedi (67) fikir özellikle incelenmiş ve 51 tanesinin yeni bütçe teklifinde yer alması sağlanmıştır. Onaltı (16) fikir Başkanlık tasarruf armağanını kazanmıştır.

Bu fikirler arasında;aşağıdakiler örnek amacıyla sunulmuştur.

Bilgi sistem altyapısının gerekmedikçe yenilenmemesi, mevcudun geliştirilmesi,

Malzeme satın alma ve hizmetlerin müşterek olanlarının birleştirilmesi,

Bilgisayarların iş saatleri sonunda mutlaka kapatılması,

Cep telefonları kullanımının sınırlı sayıda gerçekten ihtiyaç olan personele verilmesi,

Tedavisi hastanede sona eren gazilerin kullanmak üzere ilaçlarını ve kendileri için yapılan protez ve benzeri özel aletleri götürmesi ve israf önlenmesi,

İşsizlik tazminat işlemlerinin basitleştirilmesi,

Yazışmalarda akılcı davranılması; örneğin evrakların hazırlanmasında  sayfanın iki yüzünün yazılması, e posta ile yazışmaların artırılması, seyahat yerine gerçek zamanlı (online) görüşmelerle (video conference)  toplantıların yapılması,

Çalışanlara ödenen maaş, ücret için kağıt verilmemesi, kontrolun internet veya intranet ortamında yapılması,

Sosyal Güvenlik Kurumları ile olan yüzyüze görüşmelerin telefonla görüşerek halledilmesi,

Gemilerden karasal merkezlere olan görüşmelerin basitleştirilmesi, elektronik imza kayıt ile işlerin yapılması,

Belirli kurumların kullandıkları  Oracle, Microsoft windows gibi  yazılımları için muhtelif yerlerdeki birimlerinin/kullanıcılarının hepsini kapsayacak birer anlaşma yapılması, fiyatlardan indirim sağlanması,

Eğitim yerlerinden lüzumsuz duruma düşenlerin kapatılması gibi tedbirlerdir.

ABD’de Devlet Kuruluşları kendi faaliyet  alanlarında tasarrufa yönelik, aydınlatıcı dokümanları kendi web sayfasında intranet  veya internet  ortamında yayımlamaktadır. Örneğin ABD’deki asker aileleri için tutumlu yaşam esaslarına, aile bütçesi yapılmasının önemine değinilmekte, tayin seçimleri sırasında aşırı borçlu olmamak kriteri olduğuna, taşınmalar sırasında eşya paketleme, yolculuk, yerleşim, çevreden alınacak yardım ve az eşya olması gibi konulara detaylı olarak internet ve intranet ortamında yer verilmektedir.

Türkiye’de harcamalar yapılırken harcamayı yapan teşkilatların kendi verimliliklerini artırıcı yapılanmalara geçmesi şarttır.

Her teşkilat yapısı evrensel ve temel fonksiyonlarına yönelik olmalı, vatandaş menfaatini gözetmeli ve ekonomik olmalıdır.

Örneğin bütçe uygulamalarında tasarruf konusunda en önemli dokümanlar “Başbakanlık Direktifleri”dir. Kurumlar bu doküman isterlerine önem vermektedir.

Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü web sayfalarında enerji tasarruf esaslarına, Hacettepe Üniversitesi; evde yaşarken enerji, su tasarrufuna yer vermektedir.

Tasarrufla ilgili dokümanların Kurumlarca benimsenmesi, yayımlanması bu alanda önemli bir gelişme sağlayabilir. 

Bir başka konu da daha ekonomik bir devlet oluşturmak için devlet görevleri kapsamının gözden geçirilmesi çalışmasıdır.

ABD’de bazı fonksiyonların eyaletlere bırakılması, federal devlet yapılanmalarının yıllara sari olarak küçültülmesi önerilmektedir. Zarar eden bütçe açığına sebep olan faaliyetlere hükümetin kaynak ayırmaması ve yerel otoriteye bırakması tartışılmaktadır.

Örneklere geçersek; ABD'de eyaletler arası otoyol sistemleri 1980’lerde tamamlandığından var olan pahalı teşkilat zaman içinde küçültülecek ve gereksiz projeler iptal edilecektir. Ulaşım aktarmaları lokal sorunlar olarak görülmekte ve mahalli otoritelerin çözmesi istenebilmektedir.

Yerel ekonomileri geliştirmek için başkentten ayrılan kaynakların politikacıların popülerliğini artırdığı ancak yeterli faydanın sağlanamadığından bahsedilmektedir.

Eğitim programlarının belirli bir kalite ve homojenlik sağlanması amacıyla merkezden yönetilmesi de gözden geçirilmek durumundadır. Yerel olarak ihtiyaç duyulan eğitim alanlarında etkinliğin yerel otoriteye bırakılması önerilmektedir. Kültürel Merkezler için devlet yardımı yerini yerel yardıma bıraksın talebi vardır.  İş eğitimlerinin en iyisi işin yapılmasıyla elde edilmektedir. Eğitim programları için ayrılan kaynakların azaltılması istenebilmektedir.

Aile planlaması, çocuk sayısı işlerine devletin teşvik politikaları ile yön vermesi istenmemektedir.

Adalet işlerine gelince yerel polise destek programları sona erdirilmelidir. Polisin mali yükü ilgili eyaletin veya ilin olmalıdır.

ABD’de Hamilton Projesi  kapsamında politikacılara, iş adamlarına, akademisyenlere ve konu ilgililerine sorularak  "Bütçe açığı olmayan bir devletin nasıl oluşturulması gerektiği" konusu incelenmektedir. Önerilen fikirlerin pratik, delile dayanır, ekonomik yönden faydalı, bütçe açığını azaltan teklifler olması istenmektedir.

Sonuç:  Bütçe açığı yıllarca devam eder ve sürekli olursa sonuçta iflas kaçınılmaz olur. Aile de olsan, ABD de olsan sonuç farketmez. Tasarruf ve denk bütçe tedbirinizi alın.