Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

09 Temmuz '19

 
Kategori
Psikoloji
 

Varoluşçu Psikoloji ve Zaman

VAROLUŞÇU FELSEFE VE PSİKOLOJİNİN ZAMAN HAKKINDA GÖRÜŞLERİ

     Zaman konusunda bir çok şey yazılıp çizilmiştir. TDK’ya göre zamanın 9 farklı anlamı vardır. Zaman konusu asırlardır Fizik, kimya, simya gibi ampirik bilimlerin konusu olduğu kadar, felsefeciler, dinler ve spiritüel akımların da merceği altına girmiş ve herkes konuya farklı bir açıdan ışık tutmaya çalışmışlardır. Peki psikoloji bilimi zaman hakkında ne söylemektedir?

     Psikoloji bilimi zamanın direkt olarak ne olduğuyla ilgilenmez. Psikoloji bilimi insanın zaman algısın nasıl olduğu ve insanda zamanın akışı gibi konularla ilgilenmektedir. Psikoloji bilimi direkt olarak zamanın ne olduğuyla ilgilenmese dahi, fenomenoloji ve varoluşçuluk gibi felsefenin insana dokunan kısımlarının konuyla ilgili yaptığı ciddi çalışmalar ile birleştirildiğinde bunlar psikologlar tarafından ciddi olarak yararlanılmakta olan nüanslardır. Konuya dair en ayrıntılı incelemeyi, ömrünü adadığı çalışması “Varlık ve Zaman” eseri ile Martin Heidegger yapmıştır. Heidegger eserine felsefe tarihiyle bir yüzleşmeye girişerek başlar. Heidegger’e göre Platon ve Sokrates’den beridir süregelen batı felsefesi korkunç bir hataya düşmüştür. Varlığı metafizik bir düzleme oturtarak onu araştırma konusu olmaktan çıkaran felsefe tarihi Descartes’la birlikte nirvanaya ulaşan bu sürecin sonunda adeta “varlığın üzerini örtmüştür." Heidegger’e göre felsefe tarihi 2500 senedir varlık üzerine düşünmeyi unutmuştur. Varlık hakkında yapılan en ciddi hatalardan biri varlık soruşturmasına başlanırken sorulan soru olan “Varlık nedir?” sorusudur. Heidegger’e göre bu soru anlamsız bir sorudur. “Varlık nedir?” sorusuna verilecek her bir yanıt varlığın üzerinin örtülmesine sebep olacaktır. Bu soruya verilecek cevaplar varlığı nesneleştirmek ve adeta "konserveleştirme" girişiminden başka bir şey değildir. Nitekim felsefe tarihi asırlardır üzerine koyarak sistematik bir şekilde varlık araştırmasına bu soruyla başlayıp cevap aramıştır.

   Heidegger insanın bir varolanlar (nesneler) dünyasında yaşadığını, fakat insanın bir varolan olmadığını söyler. İnsan bir varoluştur, çünkü varolanlar içerisinde, kendinden hareketle kendi varoluşunu kendine dert edinebilen tek varlık insandır. Heidegger’e göre insan bu dünyaya fırlatılmıştır. İnsan varoluşunun temel karakteristiklerinden biri fırlatılmışlık durumudur. Her-günkü-buradalığında insan kendinin anlamını sorgular. Öleceği bilincine sahip olan tek varlık olması onun bu fırlatılmışlık durumunda kendinin anlamını sorgulamasına yol açar. Ölüm konusu direkt ve en keskin olarak insanın zamanla temas ettiği yegane noktadır. Fakat yine de bu çok sınırlı bir temastır. İnsan direkt olarak zamanı deneyimleyemez. Heidegger bu konuyu şu şekilde açıklar. “Dasein’ın anlamı zamansallıktır.” İnsan varoluşu ölümlü yani sonludur. Ebedi olmayan insan burada zamansallığı tecrübe eder.  Heidegger’e göre zamansallık, zamanın "kendini açtığı" biçimidir. Hakikat (aletheia) ona göre kendini tecelli eder, ifşa eder. Biz hakikati kulağından tutup yakalayıp getiremeyiz. Bize kendini açtığı (ifşa ettiği) şekliyle zaman insan hayatında zamansallık olarak karşımıza çıkar ve hayatlarımızda yer bulur. Zamansallık (temporality) içinde insan ölümlü oluşunun bilinciyle, kaygıyla tanışacaktır. Bu durumda kaygıyla tanışan insan yapıp etmelerinin sorumluluğunu almalı ve hayatını ona göre yaşamalıdır. Zamanı deneyimlediğimiz şekliyle biz zamanı zamansallıkta buluruz. Ölüm ve sonluluğumuz ile zaman bize kendini açar. Bu açıdan zamanın anlamı insanda ölüm ve zamansallık olarak açığa çıkar.

    Psikolojik sıkıntılar açısından bakıldığı halde ise her bir insan deneyimi (depresyon, anksiyete vs gibi) zamansal bir süreç olarak açığa çıkar. 1 yıldır iç sıkıntısı hali deneyimleyen kişinin depresyonda olduğunu söyleriz. “Kendimi bildim bileli kaygılı biriyim”  diyenlerimiz vardır. Her bir psikolojik deneyim zamansallıkta açığa çıkar, bir başlangıcı, gelişimi ve süreci olmak üzere. Bir çoğumuz bu durumdan “ne zaman?” kurtulacağımızı kara kara düşünürüz. “Ne zaman?” daha güzel, daha mutlu, daha konforlu bir hayat süreceğimizi düşünürüz. Zaman insan hayatının mekan ile birlikte ayrılmaz bir boyutudur. Hiçbir insan deneyimini zaman dolayısı ile zamansallıktan ayrı düşünemeyiz. 

 
Toplam blog
: 3
: 454
Kayıt tarihi
: 19.11.17
 
 

Psikoloji, Varoluşçu Psikoloji ve Felsefe başta olmak üzere bir takım yazılar. Yoğunlukla Heidegg..