Vatan Şairimiz Namık Kemal

“ Tiyatro, eğilencedir ve eğlencelerin en yararlısıdır.

Aşka benzer, insanı hazin hazin ağlatır.”

Namık Kemal

Yüreği vatan sevgisiyle dolu, belli bir akımın öncülerinden olan ünlü yazar ve şairimizdir. (21 Aralık 1840 Tekirdağ - 02 Aralık 1888, Semadirek Adası).‘İntibah’ adlı romanı ve ‘Vatan Yahut Silistre’ adlı tiyatro oyunu ile tanındı. 

            ‘Tasvir-i Efkâr’ gazetesinde devrin hükümetini eleştiren yazılar yazdı. Gazete, Yeni Osmanlılar Cemiyeti'nin görüşleri doğrultusunda yaptığı yayın sonucu 1867'de kapatıldı.

             İstanbul'dan uzaklaştırılmak amaçlı Erzurum'a vali yardımcısı görevine atandı Namık Kemal. Ne ki gitmedi ve Ziya Paşa'yla Paris'e kaçtılar. Oradan sonra Londra'ya geçti, Ali Suavi'yle anlaşmazlığı üzerine ‘Muhbir'den ayrıldı.  

            1868'de gene M. Fazıl Paşa'nın desteğiyle ‘Hürriyet’ adlı başka bir gazete çıkardı. Anlaşmazlıklar sonucu, Avrupa'da desteksiz kalınca, 1870'te zaptiye nazırı Hüsnü Paşa'nın çağrısı uyarak İstanbul'a döndü.

            İstanbul'dan uzaklaştırılmak için Gelibolu sancak yönetimine atandı. Orada yazmaya başladığı        ‘Vatan Yahut Silistre’ oyunu, 1873'te Gedikpaşa Tiyatrosu'nda sahnelendiğinde halkı coşturup olaylara neden oldu! ‘İbret’ gazetesinde yazması üzerine İstanbul'a dönmüş olan Namık Kemal, arkadaşlarıyla birlikte tutuklandı.

            1876'da I.Meşrutiyet'in ilanından sonra İstanbul'a döndü. Danıştay üyesi oldu. Anayasa hazırlayan kurulda görev aldı. 1877 Osmanlı-Rus Savaşı çıkınca II. Abdülhamit’in Meclis-i Mebusan’ı kapatmasıyla tutuklandı. Beş ay tutuklu kalması sonrasında Midilli Adası'na sürüldü. 1879'da Midilli mutasarrıf(sancak yöneticisi oldu. Aynı görevle 1884'te Rodos ve 1887'de Sakız Adası'na gönderildi. Ertesi yıl burada öldü ve Gelibolu-Bolayır’a gömüldü.

            Namık Kemal, Şinasi ve Ziya Paşa birlikteliği yazınımızda önemlidir. Günlük konuşma dilinden alıntıların yanı sıra, o zamana dek şiirimizde rastlanmayan ‘hürriyet kavgası’, ‘esaret zinciri’, ‘vatan’,’ ‘kalb-i millet’ gibi yeni kavramlarla birlikte, düşüncenin direk aktarılmasını amaçlayan bir tür ‘manzum nesir’ oluşturdu. Şiirleri arasında ‘Vaveylâ’, ‘Vatan Mersiyesi’, ‘Vatan Şarkısı’ ve ‘Hürriyet Kasidesi’ ilk anımsananlardır.

            Tiyatro türüne önem veren Namık Kemal, altı oyun yazmıştır. Dört yıl sonra yayımladığı ‘Cezmi’, tarihsel romandır. Namık Kemal, romanı ve tiyatroyu toplumsal yaşama soktuğu gibi, edebiyat eleştirisini de Türkiye'ye ilk getiren kişilerdendir. En önemli eleştiri eserleri ‘Tahrib-i Harabat’ ile ‘Takip’tir. Batı edebiyatı ile Doğu edebiyatını karşılaştırmış, tiyatro ve roman türleri üstünde durmuştur.

            Gazeteci Namık Kemal, kültürümüzde önemli yer alır. Yenilik yanlısı kimi gazetelerde yazmıştır. Sorunlardan edebiyat, sanat, dil ve kültür konularına dek değişik alanlarda yazdığı makalelerin sayısı beş yüz kadardır. Ürünleri arasında oyun, roman. Tarih, eleştiri ve şiir vardır. Yazınımızda öncülüğü olan şair ve tiyatro yazarıdır. "Vatan şairi" olarak da anılır. O’na yazdığım şiiri aktarmak isterim.

                                                           Namık Kemal

                                                           Vatan şairidir, adı
                                                           Yürek yürek Namık Kemal,
                                                           Kendini halka adadı
                                                           Bayrak bayrak Namık Kemal.

                                                           Canından çok sevdi yurdu
                                                           Tutuklandı, özgür oldu
                                                           Hakkı, gerçeği savundu
                                                           Şakrak şakrak Namık Kemal.

                                                           Kırıldı da eğilmedi
                                                           Şimşek şimşek çaktı, dindi
                                                           Dilimizdeki melodi
                                                           Gurbete gurbet Namık Kemal.

                                                           Güçlü yapıtlar yazarı
                                                           Coşku yüklü satırları
                                                           Bolayır’dadır mezarı
                                                           Vatan vatan Namık Kemal.

                                                           Muhsin DURUCAN 

                                                                            *