Ve saçımız kesildi önümüze döküldü. Rakamlarla Cumhuriyet ekonomisi (5)

1923 Yılından itibaren üretilen, Şeker Pancarı, Pamuk, Buğday, Pirinç, Zeytin, Kömür, elektrik, küçük ve büyükbaş hayvanın yanında, ekilebilir tarla ile sahip olduğumuz traktör ve biçer döverlerin miktarı açıklanmaktadır. Bakalım rakamlar bizlere ne söyleyecektir?

Bir ülkedeki ekonomik büyümenin ana ölçüsü, ülkedeki GAYRİ SAFİ MİLLÎ HASILA (GSMH)dir.

Buna, “Ülkede bir yıl için üretilen toplam mal ve hizmetlerin parasal  ifadesi.” de diyebiliriz.

GSMH içinde tarımın payı büyükse o ülke tarım ülkesi, sanayinin payı büyükse sanayi ülkesi olarak isimlendirilir.

Hizmet sektörünün payının büyüklüğü ise, bir gelişmişlik göstergesi olarak değerlendirilmektedir.

...

Herkesi aldatabilirsiniz rakamları asla…

Kaynak; “Ekonomimizin Sayısal görünümü, 1923’ten günümüze” Prof. Dr. Ekrem PAKDEMİRLİ.

Prof. Pakdemirli, Devlet Planlama Teşkilatı, Dış Ticaret. Müsteşarlığı gibi önemli dairelerde görev almış, Ulaştırma ve Maliye Bakanlığı yapmış, akademisyen, araştırmacı, bürokrat, siyasetçi ve devlet adamıdır. Özetle, mutfaktan gelmektedir.

Ekonomik Faaliyetlerinin sonuçlarının rakamsal özetleri;

Yıllar itibariyle Gayrisafi Mîllî Hasılada meydana gelen artışlar. Faaliyet kollarına ve üretici fiyatlarına göre (sabit fiyat-milyon lira)
 
Faaliyet Yılları        1923        1929          1938           1950             1960               1990
Tarım                       1,263       2.626         3,793         15,760         26.590          14.198.023
Sanayi                        309          478          1,208           5,054         11,099          23.187.709
Tüm Sektörler      2,624        4,775          7,536        33,405        62,085          71.279.480

Elektrik üretimi, 1923 yılında 50 kwh, 1930 yılında 106 milyon kwh, 1940 yılında 383 milyon kwh, 1950 yılında 789 milyon kwh'dır.

Bu dönemde başlayan hidrolik santral inşaatları ile üretim 1960 yılında 2.815 milyon kwh’a, 1970 yılında,  8623 milyon kwh’a, 1980 yılında 23.275 milyon kwh’a ulaşmıştır. 1980 yılından soma’da inşa edilen gaz santralleri ile de 1994 yılında üretim 78 milyar kwh’a çıkmıştır.

Elektrik üretiminde en büyük gelişme 1950-1960 yıllan arasında % 380 oranında olmuştur. Bunu 1980-1990 yılları arasında elektrik tüketim kapasitesinin oluşturulması takip etmektedir. Elektriksiz köy kalmamıştır.

Taş kömürü üretimi Osmanlı döneminde başlamış ve 1923 yılında 597 bin ton üretim yapılmıştır. 1970 yılında 7.600.000 tona çıkmış bilahare düşüş göstermiştir. 1993 yılı üretimi 3.1 milyon ton olmuştur.

Petrol üretimi 1950 yılında 18 bin ton iken 1970 yılında 3.5 milyon tona çıkmış, yeterli sayıda yeni kuyu açılmadığından kuyuların ihtiyarlaması nedeni İle üretim düşme göstermiştir. Son zamanda yeni açılan kuyularla üretim tekrar artış göstermiş ve 1993 yılında üretim tekrar 3.5 milyon tonu bulmuştur.

Ülkelerin gelişmişlik dereceleri ölçülürken ürettiği çelik, çimento, kâğıt gibi ana malların miktarlarına da bakılmaktadır.

Ülkemizde 1930’lu yıllarda başlayan çelik üretimi, 1950 yılına gelindiğinde, 102 bin tonu bulmuştur. 1960 yılında 1.6 milyon, 1980 yılında 2.38 milyon tona, bugün (1993 yıllar) 11,4 milyon tona ulaşmıştır.

1935 yılındaki çimento üretimimiz 131.000 ton olmuş ve 1950 yılında 396 bin tona ulaşmıştır. 1950-1960 yıllarında yapılan yeni yatırımlarla üretim % 400 artırılmış, 1960’lı yıllardaki artış % 250 olmuştur. 1970’li ve 1980’li yılların artışı her bir 10 yıl için % 100’ü bulmuştur. 1983 yılında 13.6 milyon ton, 1991 yılında 26.2 milyon ton, 1993 yılında da 31.3 milyon ton olmuştur.

Kâğıt karton üretiminde en büyük pay SEKA’„m elindedir. îlk üretim 1936 yılında yapılmış, 1970’li yıllardan sonra yapılan kamu ve özel sektör yatırımları ile üretim hızlanmıştır. 1940 yılında 9.500 ton ve 1950 yılında 18.000 tona çıkan üretim 1960 yılında 58.000 tona 1970 yılında 151 bin tona, 1980 yılında 455.503 tona ve 1990 yılında da 920 bin tona çıkmıştır. 1993 yılı üretimi 980 bin ton olmuştur.

Gübre üretiminde ciddi üretim ellili yıllar içinde başlamıştır. 1950 yılında üretim 107 bin ton iken 1993 yılında 4.4 milyon tona çıkmıştır.

Şeker üretimi ülkede 1926 yılında başlamış, 1930 yılında 13.000 tona, 1940 yılında 89 bin tona, 1950 yılında 137.000 tona çıkmıştır. 1950’lı yıllarda yapılan yatırımlarla üretim 1960 yılında 568.000 tona çıkmıştır (% 320 artış). Üretimde 1960’lı yıllarda bir artış olmamış, 1980 yılına gelindiğinde üretim 868.000 tona çıkmıştır. 1993 yılında şeker üretimi, 1.8 milyon tona ulaşmıştır.

Otomotiv sanayi üretimi ülkede 1950’li yıllarda traktör ile başlamış, kamyon ile devam etmiş ve 1970’li yılların başına kadar traktör, kamyon, kamyonet, otomobil ve otobüs üretim kapasiteleri kurulmuştur. 1970 yılına geldiğimizde üretim 25.000 adede, 1980 yılında 70.000 adede nihayet 1993 yılında 453.465 adede ulaşmıştır. Üretimin % 77’si otomobildir. Montaj sanayi şeklinde başlayan otomotiv sektörü bugün kendi motorunu, traktörünü, kamyonunu, otobüsünü ve otomobilini üretir hale gelmiştir.

Telefon hatlarının kurulmasında büyük hamle 1980’li yıllarda yapılmıştır. 1991 yılı sonunda 7.250.000, 1994 ortasında 10 milyon aboneye ulaşmıştır. Büyük bir kısmı otomatik telefon olup, telefonu olmayan köy kalmamıştır. 1980 yılında abone sayısı 1.150.000, 1970 yılında 409.000, 1960 yılında 201.000 ve 1950 yılında da 58.000 idi.

Cumhuriyetin kurulduğu yılda 13.900 adetlik manuel santral kapasitemiz vardı. Telefon santral ve hat üretimleri yerli olup ihracat kapasitesine sahiptir. Haberleşme cihazlarının yerli üretimi yapılmaktadır.

Tarımın belkemiği olan traktör parkının değişimi de ilginçtir. 1940 yılında 1.100 traktör varken, 1950’de 16.600, 1960 yılında 42.100, 1970 yılında 106.000 ve nihayet 1980 yılında 424.000 adete ulaşılmıştır. 1994 yılında da traktör sayısının 750.000’ne ulaştığı tahmin edilmektedir. Burada traktör parkının en büyük hamle yaptığı yılın 1970’li yıllar olduğunu görüyoruz, 1984 yılında yıllık üretim 46.800 adet rekor seviyeye ulaşmıştır.

1923 yılında ülkede 7.100 araç varken, 1950 yılında araç sayısı 32.600 ve 1960 yılında 114 bin adede, 1970 yılında 300 bine, 1980 yılında 1.1 milyon adede çıkmıştır.

Deniz araçlarında 18 gross tondan büyüklerin toplamı 1923 yılında 96 bin, 1940 yılında 269 bin, 1950 yılında 535 bin ve 1960 yılında 837 bin, 1970 yılında 788 bin, 1980 yılında 1.722 bin, 1990 yılında da 4.500 bin tonu bulmuştur. En büyük artış 1980’li yıllarda olmuştur. 1993’te 8 milyon DWT’na çıktığı tahmin edilmektedir. 70 bin DWT tekneler ülkemizde yapılabilmektedir.

Demiryolu çeken ve çekilen araç parkındaki en önemli gelişme çeken araçlarda buharlı lokomotiflerin azalarak yerini daha verimli dizelli ve elektrikli lokomotiflere bırakması olmuştur. 1970’li yıllara dek hızlı bir artış gösteren demiryolu araçları 1950’den günümüze önemli bir sayısal artış göstermemiştir. 1994 itibarı ile 706 dizelli ve 158 elektrikli loko ve dizi mevcuttur. Yolcu vagonu sayısı 1.085 iken yük vagonu sayısı 19.143’tür. Çeken ve çekilen araçların yerli üretimi yapılmaktadır.

Tarım ve gelişme süreçleri

Cumhuriyetin kuruluşunda, Gayri Safı Milli Hasılanın % 43’ünü tarım sektörü oluşturuyordu. Tarım alanında 1927 yılında yapılan genel sayım ile tarım alanları, üretim şekli, tüm makine ve ekipmanı ile ilgili sağlam veriler elde edilmiştir. 1930 yılına kadar tarımın GSMH içindeki payının arttığını görüyoruz.

1940 yılma gelindiğinde, tarım gelirinin sabit fiyatlarla % 200 artmış olduğunu görmekteyiz. 1950 yılında tarımın payı GSMH içinde % 40.9’a düşmüştür. 1960 yılma gelindiğinde tarımın payı % 37.9, 1970 yılında ise % 26.2’ye gerileyerek, ekonomide sanayiden sonra ikinci büyük sektör olmuştur.

1980 yılında tarım GSMH içinde % 22.7 iken, 1993 yılında % 14.6 gibi küçük bir orana gerilemiştir. Ekonomideki tarım sektörünün payı giderek küçülürken tarımda çalışan aktif nüfus 1970 yılı başına kadar artış göstermiş, son 20 yılda ise tarımda çalışan nüfusta çok küçük bir azalma meydana gelmiştir.

Tarım arazileri (1000 Hektar)
YILLAR           EKİLEN SAHA          BAG-BAHÇE           ORMAN
1930                         --                             -                         8816                       
1940                        9610                       -                          10400                             
1950                        9868                     1466                    10418                     
1960                      15305                    2060                     10584                       
1970                      15591                    3043                     18273                   
1980                      16380                    3911                      20200              

                       

Türkiye Hayvan Varlığı  (Milyon Adet)                     
YILLAR                 KÜÇÜKBAŞ         BÜYÜKBAŞ                     
1923                              17                        4.1                     
1930                              24                        5.4     
1940                          43.2                       10.7
1950                          41.5                       11.1
1960                          59.1                       13.6                 
1970                          56.0                       13.9                 
1980                          67.7                       16.9

Yıllar itibariyle kullanılan Traktör ve Biçer Döver miktarı
YILLAR            TRAKTÖR              BİÇER DÖVER (adet)
1927                        -                                   -
1935                     1300                          100     
1940                     1070                          994    
1950                    16600                        1600
1960                    42100                        5600
1970                   105900                       8600
1980                   436400                     13700

Sulanan Arazi ve gübre kullanımı          
Yıllar      Sulanan alan (1000 Ha)   Kullanılan gübre (1000 ton)    
1923                    5                                             -
1930                  18                                             -
1940                  14                                         2.5
1950                   11                                      42.0
1960                 170                                   107.0                
1970                 812                                 1407.0           
1980               1696                                 2968.0

Üretilen Buğday, Pirinç (1000 Ton)   
Yıllar             Buğday             Pirinç     
1927                1333                 10
1930                2586                 23
1940                4097                 62
1950                3872                 51
1960                8450               110                         
1970               10000              160
1980               16000              292

Yıllar itibariyle üretilen şeker pancarı, pamuk, ayçiçeği ve Zeytin
Yıllar      Şeker pancarı    pamuk      ayçiçeği      zeytin  (Bin ton)
1927               36                    39                 -                       -
1930              110                   70                 -                   150
1940              553                   77                 -                   291
1950              850                 118               70                  275     
1960             4400               282              135                 440
1970             4250               375              380                 680
1980             6760               403              760               1340

Ekonomik göstergelerimiz, 1990-2010 yılları ile devam edecek...

www.canmehmet.com

Resim;pamukovamedya.com