- Kategori
- Dilbilim
Yabancı dillerin boyunduruğundan kurtulma savaşları...
Resim net'ten alıntıdır...
Yazıma ,Türkçemizin ne denli canlı ve renkli bir dil olduğunu anlatan bir fıkrayla başlamak istiyorum...
Nasrettin Hoca, bir gün ev taşıyacakmış. Bir araba aramış, bulmuş ve pazarlığa başlamış.
Arabacı tüm eşyanın nakli için on lira istemiş. Hoca bu fiyatı çok bularak, “Çok istedin evlâdım, bu kadarcık eşya için o kadar para istenir mi ?..” deyince arabacı,
“ Bu kadarcık demeyin Hocam, eşya az değil. Bakınız soba var moba var, dolap var molap var, sandalye var mandalye var...”
diye saymaya başlayınca, Hoca “peki” demiş ve razı olmuş.
Eşya yerini bulunca, Hoca tutmuş beş lira vermiş... Arabacı sormuş, “Hocam paranın yarısını niye kestiniz ?..”
Hoca cevabı vermiş, “Evladım sen de eşyanın ancak yarısını getirdin!.. Sandalye geldi, mandalye nerde ?.. Soba geldi, moba nerde ?.. “
Bu fıkrada yaşanan dil cambazlığını ve renk cümbüşünü, dünyanın hiç bir dilinde görmemiz,yaşamamız mümkün değildir.
Konfüçyüs'e sordular: "Bir ülkeyi yönetmeye çağrılsaydınız yapacağınız ilk iş ne olurdu?"
Büyük filozof, şöyle cevap verdi:
Hiç kuşkusuz, dili gözden geçirmekle işe başlardım. Şöyle ki: Dil kusurlu olursa, sözcükler düşünceyi iyi anlatamaz. Düşünce iyi anlatılmazsa, yapılması gereken şeyler doğru yapılamaz.
Ödevler gereği gibi yapılmazsa, töre ve kültür bozulur. Töre ve kültür bozulursa, adalet yanlış yola sapar. Adalet yoldan çıkarsa, şaşkınlık içine düşen halk, ne yapacağını, işin nereye varacağını bilmez. İşte bunun içindir ki dil, çok önemlidir !”
Ana sütümüz gibi helâl; berrak ırmaklar kadar akıcı olan güzel Türkçemiz, asırlardır değişik çiçek bahçelerinden beslenerek uçup gelen arılar gibi şen şakrak söylenip geliyor.
Şiirlerde, şarkılarda, öykülerde destanlaşıyor...Ozanların sazında;bestecilerin gönlünde, gergef gergef işlenip yeni kuşaklara doğru akıp gidiyor...
Dil yaşayan bir varlık gibidir...Sevgi ister...İlgi ister...Sevgiyi de sadece söylemek yetmez; göstermek gerek...
Dilimize sahip çıkalım...Yabancı sözcükler yerine güzel karşılıkları olan Türkçe sözcüklerimizi kullanalım...
Radyo ve televizyon kanallarında; yazılı, sesli ve görüntülü reklamlarda; basında ve günlük yaşamda Türkçe sözcükler yerine Batı dillerinden sözcüklerin yeğlenmesi, son yılların en önemli dil sorunlarındandır.
Çoğu sözcüğün yaşayan Türkçede bir karşılığı olduğu ve üretilebileceği halde, özellikle İngilizcesinin kullanılması, Batı tarzı yaşam özentisinin bir uzantısıdır.
Son günlerde, özellikle özel TV kanallarında, bilinçsiz konuşmacılar ve sunucular tarafından sıkça kullanılmaya başlayan ve Türkçemizin özleşme ,arılaşma çabalarına ket vuran ''özentili söylemler ''çocuklarımızı ve gençlerimizi olumsuz yönde etkilemektedir...
Günlük yaşantımıza girmiş bazı sözcüklerin Türkçe karşılıkları aşağıda sıralanmıştır.
absürd = saçma
adisyon = hesap
aircondition = havalandırma aracı
agresif = sinirli
aksiyon = eylem
aktif = etkin
aktivite = etkinlik
anons = duyuru
angaje = dolu
artist = sanatçı
asist = yardım (asist etmek = yardım etmek)
background = alt yapı, arka plan
badygard (bodyguard) = koruma
bestseller = çok satar
bilboard = duyuru tahtası, duyuru panosu
branş = dal, alan
brifing = bilgilendirme
catering = ikram
center = merkez
check etmek = denetlemek, yoklamak
contekst = bağlam
corner = köşe
damping = indirim
deadline = süre sonu
deep freez = derin dondurucu
defans = savunma
dejenere = bozulmuş
dejenerasyon = bozulma
deklarasyon = bildiri
departman = bölüm
depresyon = bunalım, çöküntü
detay = ayrıntı
dizayn = tasarım ( dizayn etmek = tasarlamak, düzenlemek)
dizaynır = tasarımcı
doküman = belge
efor = çaba
ekarte etmek = elemek
ekipman = donanım
ekonomik class = hesaplı sınıf
eksper = uzman
ekstre = hesap özeti
e-mail = e-posta,ileti (elektronik posta), elmek (elektronik mektup)
empoze etmek = dayatmak
enformasyon = danışma
entegrasyon = uyum
enteresan = ilginç
faks = belgegeçer
faul = yanlış, hata
fastfood = ayaküstü
festival = şenlik
filtre = süzgeç
finiş = bitiş, varış
first class = birinci sınıf
fitnes =sağlıklı yaşam
flaş = çarpıcı
format = biçim
full = dolu, tam
full time = tam zamanlı
global = küresel
hit = gözde
illegal = yasadışı
imaj = görüntü
indeks = dizin
inisiyatif = üstünlük, öncelik
izolasyon = yalıtım
jenerasyon = kuşak, nesil
jogging = koşu
kampus = yerleşke
kaos = karışıklık
karambol = karmaşa
koç (coach) = çalıştırıcı
komünikasyon = iletişim
komisyon = kurul
konfirmasyon = doğrulama
kongre = kurultay
konsantrasyon = yoğunlaşma
konsept = kavram
kontrast = karşıt
kreasyon = yaratım
kreatör = yaratıcı
kriter = ölçüt
lanse etmek = öne sürmek, sunmak
legal = yasal
life style = yaşam biçimi
likit = akışkan, sıvı
literatür = yazın, edebiyat
maç = karşılaşma
makro = geniş
maksimum = en çok
marj = pay
marjinal = sıradışı
mega = büyük, dev, muazzam
metot = yöntem
metropol = anakent
motivasyon = isteklendirme, güdüleme
minimum = en az
natürel = doğal
network = bilişim ağı
no-frost = karlanmaz
nominal = saymaca
non-stop = durmaksızın, duraksız
nostalji = geçmişe özlem
objektif = nesnel
ordövr = ön yemek
over night = gecelik
panorama = görünüm
paradoks = çelişki
parametre = değişken
partner = eş
part time = yarı zamanlı
pasif = edilgen
patent = buluş
........
Kaynak:TDK