Yalan makinesi: fMRI

Eski filmlerden veya parodilerden hatırlarsınız yalan makinesini. Çocukluğumuzun ütopik makinesiydi ve oyunlarımızın başrolündeydi. Şimdilerde madem bilim ve teknoloji bu kadar ilerledi, nerde peki bu makineler? Cep telefonu, bilgisayar sektörü bu kadar gelişti de yalan makineleri neden hala bilindik teknoloji mağazalarında satılmıyor? Neden hala doğruyla yanlışı ayırdedemiyoruz yani? :)

Seni seviyorum aşkım....(ciuuuuuvvvv)

Valla iş yemeğiydi canım...(ciuuuuu vvvv)

Hayatım bak bu koltuk takımını sırf senin için aldım, akşam daha rahat oturasın diye...(ciuuuuvvvv)

Patron valla benim bi suçum yok....(ciuuuuvvvv)

Beyefendi elimizde olmayan nedenlerden dolayı randevunuzu iptal etmek zorunda kaldık...(ciuuuuuvvvv) :))

Sayın sayabildiğiniz kadar. Hergün kendimizi ya da anı kurtarmak adına veya sırf muhabbet olsun diye belki de bir sürü pembe yalan söylüyoruzdur. ‘’Aaa o kadarcık olur canım, küçük yalanlar da hayatın tadı tuzu’’ diyebilirsiniz. Yalan makineleri hayatımıza girince nice olur halimiz? Ne dersiniz? :) Şaka bir yana yalan makinesi ile ilgili araştırmalar hızla sürmekte olup o eski bilindik ve sanırım adli tıpta da kullanılan kan basıncı, kalp atım hızı ölçen aletlerden değil benim bahsettiğim. Tam olarak beyninizde neyi düşünüyorsanız onun fotoğrafının çekilmesi gibi birşey bu. Adı: fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI).

Fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme, kognitif süreçler sırasında (yani düşünürken) beyin kan akımında ortaya çıkan değişikliklerden yararlanarak beyin aktivasyonlarının haritalamasını mümkün kılmıştır. Mesela erkeklere spor araba modellerinin gösterilmesiyle ya da bayanlara güzel bir ayakkabı modelinin gösterilmesiyle beyinlerindeki aktif bölge tesbit edilmiştir. O anda hangi bölgenin daha çok kanlandığı ve çalıştığı gösterilebilmektedir.

Tıpta fMRI, beyin fonksiyonları normal olan ama konuşamayan hastaların tanı ve tedavilerinde, klinik psikiyatrik çalışmalarda, uyanık beyin ameliyatları gibi bazı girişimlerde kullanılmaktadır. Hatta bu konuyu araştırırken pazarlama dünyasının çoktan bu işe el atmış ve yeni bir strateji belirlemiş olduğunu gördüm. Nöro pazarlama adını verdikleri bir program bu. Yani tüketicilerin beynini okuyarak, hangi markayı neden tercih ettiğini tespit etmektedirler.

ABD’de Houston’daki Baylor College of Medicine’de yapılan çalışmalar, marka yaratıcıları ve pazarlama uzmanlarının ekmeğine yağ sürmektedir. Samuel McClure başkanlığındaki ekibin yürüttüğü ve Neuron adlı tıp dergisinde (sayı 44, Sayfa 379; www.neuron.org) yer alan araştırmanın sonuçlarına göre, kişinin bir ürünü beğenmesini o markanın imajı belirliyor denmiştir. McClure ve ekibi, çalışmalarında efsane haline gelen ‘Cola Testi’ni uygulamış. Deneklere Pepsi ve Coca cola verilmiş. Ürün bilgisi önce verilmemiş ama sonradan denekler bilgilendirilmiş. Bu işlemler esnasında deneklere fMRI görüntüleme tekniği uygulanmış ve beynin hangi bölgelerinin aktive olduğu gösterilmiş. Araştırmacıların Neuron dergisinde yazdıklarına göre, Coca Cola markasının denek tarafından bilinmesi, beğeni testinde belirgin fark yaratmış. fMR’da beynin sadece duygularla hareketlenen bölgesinin dışında, kültürel bir bilginin hatırlanmasında etkili olan bölgede de hareket tespit edilmiş. Buna göre sevilen bir içeceğin seçiminde iki ayrı beyin fonksiyonu etkili oluyor: Tat ve kültürel etki denmiştir.

Meğerse yalan makinaları çoktan tüketimimizi etkilemekte, beğenilerimizi değerlendirip, bize yapılacak promosyonlara, reklamlara ışık tutmaktaymış. Paylaşmak istedim. Ama hala özel hayatımızda değil. Olmasa daha mı iyi olur ne dersiniz? :) Sevgilerimle...