Yaşyan halk ozanlarımızdan Aşık Yoksul Derviş

Bu Toprağın Ozanları:

<ı>

<ı>

<ı>YAŞAYAN HALK OZANLARIMIZDAN

ÂŞIK YOKSUL DERVİŞ İÇİN BİRKAÇ SÖZ

Abdülkadir GÜLER

Anadolu toprağı Halk ozanlarımızın harman olduğu yerdir. Karacaoğlan, Köroğlu, Dadaloğlu, Pir sultan Abdal, Âşık Veysel, Murat Çobanoğlu, Âşık Mahzunİ Şerif, Aşık Sefil Selimi, Aşık Gülhani, Aşık Reyhani, Abdulvahab Kocaman, Aşık Halil Karabulut bu saydıklarımızdan sadece birkaçıdır. İşte sözünü edeceğim Aşık Yoksul Derviş’te bunlardan biridir.

Âşık Yoksul Derviş (Şemsettin Kubat) 1943 Afyonkarahisar / Emirdağ’ın Karacalar Köyü’nde doğmuştur. Maddi imkânsızlıklar yüzünden okula gidememiştir. Kendi kendini yetiştiren; çevrenin büyüklerinden ders alan küçük yaşta (12 ) şiir yazmaya başlayan bir halk ozanıdır. Badeli âşıklardan olup; Türk Âşıklık geleneğinin bütün gerekleriyle yerine getirebilme özelliklerine sahiptir.(1).Ankara’da, Konya’da, İzmir’de, Eskişehir’de ve Bursa’da katıldığı âşıklar bayramında bir çok ödüler de almıştır.

Ozanımızın şiirlerinde ana izlek olarak, aşk, insanlık sevgisi, Ehlibeyt, Tasavvufi konular, yurt ve vatan sevgisi, milli ve manevi değerlerimiz, tutumlu olma, arkadaşlık, dostluk, Dini ve milli şiirler, değişler, ağaç, orman, Atatürk ve Cumhuriyet gibi konularda şiirler, destanlar yazmış, sazı ile yurt içinde, yurtdışında yapılan sosyal ve kültürel etkinliklere katılmaktadır.

ESERLERİ:

Âşık yoksul Derviş’in Türk halk edebiyatına kazandırdığı ve yayımladığı belli başlı eserleri şunlardır:

1-Şehitlerin Anısı (1967), 2-Kerbelâ Şehitleri (1968), 3-Gönülden Sesler (1968), 4-Aşkın Dizeleri (1989), 5-Yüz bin oldu Yârelerim (1989), 6-Dost iline götür beni(1989), 7-Duygularla Nefeslerle Evrenseldir Şiirlerimiz (1989) 8-Güzelleme(1989) 9- Sevgi Yolundan, Duygu Selinden)1992), 10- Köyümün Destanı (1992), 11-Hoş Görü (1992), 1223 Nisan (1993), 13-Nefeslerin Özü ( 1993 ) 14-Yunusça ( 1996 ), 15- Deyişlerin Dilinden ( 1997), 16-Atatürk ve Cumhuriyet (2002), 17-Destanlarım ((2004) 18.Türkülerin Dili (2007) ve yurtdışında basılan yeni eseri Belçika’da bir yayınevi tarafından Fransızca- Türkçe olarak yayımlanan “Anadolu’dan Bir Ses” (2007) şiirler adlı kitabı yayınlanmış olup (Anılan yapıtın önsözü; bu satırların yazarı tarafından kaleme alınmıştır) adı geçen kitap 28 Temmuz 2007 tarihinde Emirdağ’da tanıtımı yapılacaktır. Yapılan törende Bürüksel Hükümeti Devlet Bakanı Emir Kır’da hazır bulunacaktır. Ben de bu törene davetliğim.

Aşık Yoksul Derviş’in şiirleri Anadolu’da yayımlanan birçok sanat, kültür dergilerinde ve seçkilerde yer almış olup; sevilen, sayılan bir halk ozanımızdır. Bu ozanımızı yakından tanıyan ve hatta bir iki eserini bastırıp hakkında inceleme ve araştırma yapan Türk folklorunun değerli araştırmacılarımızdan Prof. Dr. Hayrettin İvgin’in hazırladığı <ı>“Destanlarım” adını taşıyan kitapta Aşık Yoksul Derviş için şunları vurguluyor bir yazısında:

<ı>“Türkiye çapında açılan yarışmalarda çeşitli dereceler ve ödüller almıştır. Yine Türkiye genelinde yapılan âşıklar bayramına, şölen ve şenliklerine katılmıştır. Konya Aşıklar Bayramı, Selçuk Üniversitesi Aşıklar Şöleni, Eskişehir Yunus Emre Aşıklar Şöleni, Kültür Bakanlığı İpek Yolu Türk Dünyası ozanlar şöleni, Afyon Şuhut Hamza Baba Şenlikleri, Malatya’da Seyit Battal Gazi Şenlikleri, Mersinli Kasabası Yörük Şöleni, bunlardan başka Kütahya, Isparta, Manisa, Salihli, Denizli ve Burdur, gibi illerimizde yapılan halk ozanları şenliklerine şiiri ve sazıyla katılmıştır. Sayın Hayrettin İvgin Aşık Yoksul Derviş’i anlattıktan sonra ayrıca sözlerine şöylece devam etmektedir: Çeyrek<ı> yüzyıldır tanıdığım Aşık Yoksul Derviş, terbiyesinden, efendiliğinden, nezaketinden ve ağırbaşlılığından hiçbir şey kaybetmedi. Bilakis aşıklar camiası içinde tanınıp bilindikçe daha mütevazi, daha sevecen biri oldu.Ben kendisini ilk gördüğümde içimde “ işte elinden tutulacak ve destelenecek biri” diye düşünmüştüm. Ne kadar isabetli düşündüğümü şimdi daha iyi anlıyorum.(2).

Doğrusunu söylemek gerekirse ben de Aşık Yoksul Derviş’i Eskişehir’de, Balıkesir’de, Kütahya’da, Isparta’da, Manisa Salihli’de ve en son Denizli’de birlikte buluştuğumuz Şairler şöleninde hep sevecen, cana yakın, hoş sohbet olarak gördüm..

Ozanımızın almış olduğu ödüllerden bazıları:

1- Atatürk Destanı şiir yarışması Ödülü Ankara / 1981.
2-Türkiye Âşıklar Bayramı Lebdeğmez Dalında Şiir Ödülü Konya 1985.
3- Türkiye Âşıklar Bayramı Meydan Atışması Şiir ödülü / Konya 1985.
4- İzmir Âşıklar Bayramında Atışma Dalında Şiir Ödülü / İzmir 1987.
5- İzmir Âşıklar Bayramında Lebdeğmez Dalında Şiir ödülü İzmir 1988.
6- Uluslararası Yunus Emre Şiir Ödülü / Eskişehir 1989.
7- Âşıklar Bayramında Yunus Emre Sevgi Yılı Şiir Ödülü / İzmir 1991.
8- Âşıklar Bayramı Hoş Görü Şiir Ödülü / İzmir 1991
9- Türkiye Âşıklar Bayramı Gül Değişi Şiir Ödülü / Konya 1991.
10-Türkiye Âşıklar Bayramında Şiir Ödülü, Ankara 1995
11-Kültür Bakanlığı Afyonkarahisar Şiir ödülü 1995
12- Halk Ozanları Kültür Derneği şiir Yarışması Ödülü / Ankara 1996.
13- Âşıklar Bayramında Güzelleme Dalında Şiir Ödülü / Konya 1997.
14- Türkiye Şiir Yarışması Ödülü / İstanbul 2000.
15- Göller Bölgesi Şairler Yazarlar Derneği Şiir Ödülü Isparta 2003.
16- Şiir Sevenler Derneği Şiir Ödülü Kütahya / Tavşanlı 2003. ( 1 )

ŞİİRLERİNDEN ÖRNEKLER:

Halk ozanımız Âşık yoksul Derviş ilhamını Yunus Emre’den, Hacı Bektaşi Veli’den, Mevlâna Hazretlerinden ve Bacı Sultan’dan alarak şiirlerini yazıyor. Dini ve tasavvufi şiirler, insan ve doğa sevgisi, ağaç, orman, Cumhuriyet, Atatürk, dostluk ve kardeşlik, birlik ve beraberlik üstüne şiir kozasını örmüştür. Öylesine günün modasına uyan, birlik ve beraberlikten uzak İdeolojik kişilerden değildir..

Halk ozanlarımızın harman olduğu yerdir.Hal

Âşık Yoksul Derviş bir halk ozanı olduğu için geçmiş ozanlardan himmet almış zaman zaman da onları dizelerinde nakış nakış işleyerek düzenli, kafiyeli ve halk şiirine uygun olarak ortaya koymuştur. Halk ozanlarımızın harman olduğu yer, Sivas ilimizin ünlü halk ozanları deyince ilk akla gelen Pir Sultan Abdal’dır. Âşık Yoksul Derviş Pir Sultan Abdal’ı okumuş, şiirlerini, değişlerini sevmiş, gel görün ki ozanca neler yazıyor dizelerinde?

<ı>Haksızlığa göğüs gerdi
<ı>Halkı için canın verdi
<ı>Cehalet dağın devirdi
<ı>Pir Sultan Abdal dediler.

<ı>

<ı>Kendi Yurdundan sürüldü
<ı>Kırklar başına derildi
<ı>Koluna zincir vuruldu
<ı>Pir Sultan Abdal dediler, (2)

Âşık Yoksul derviş, iyi bir dost, iyi bir arkadaştır. İçinde yaşadığı toplumun gelenek ve göreneklerine içtenlikle bağlı ve saygılıdır. Bununla birlikte sevgi ve barıştan da yanadır. İnsanları kardeşçe seviyor. Dar ve zor günlerin adamıdır, köyünü, kasabasını, içinde yaşadığı mahalle sakinlerini, tanıyor: yakından takip ediyor, hasta olanları da ziyaret etmekten adetâ zevk alıyor. “Arkadaş” başlıklı destanî şiirinde:

<ı>İhmal etme hasta halin sormayı
<ı>Özgün gönüllere umut vermeği
<ı>Sözlerimiz olsun sevgi ırmağı
<ı>Gönülden gönüle akın arkadaş.

<ı>

<ı>Aşığımız şu dörtlüğü de okunmaya ve yazmaya değer ölçüdedir. O da Ünlü Halk Ozanımız Âşık Veysel gibi sevgiden, barıştan yanadır. Âşık Veysel bir şiirinde:

<ı>

<ı>Veysel, sapma sağa, sola
<ı>Sen Allah’tan birlik dile
<ı>İkilikten gelir belâ
<ı>Dâva insanlık dâvası.

<ı>

<ı>Kimdir Türk’ü ve Çerkez’i
<ı>Hep Âdem’in oğlu, kızı ( 3 )

<ı>

Aşık Yoksul Derviş’te Aşık Veysel’de olduğu gibi sazını kucağına alıp birlik ve beraberlikten yana olarak sanki Aşık Veysel’e bir nazire biçiminde yanıt veriyor:

<ı>Bülbül isen karga ile şakıma
<ı>Tezgâhında ikiliği dokuma
<ı>Okursan da senlik, benlik okuma
<ı>Aşkın kitabını oku arkadaş.
<ı>
Dostluk var ya her zorluğu
<ı>Hoşgörü insana, sevgi düşürür
<ı>Gönüllerde Filizlenir yeşerir
<ı>Sevgi ağacını dikin arkadaş. (4 )

Aşık Yoksul Derviş zaman zaman fırsat buldukça Avrupa’ya Fransa’ya, Almanya’ya ve Belçika’ya gidiyor. Gittiği yerlerde vatan hasretini çeken gurbetçilerimizle sohbet ediyor. Onların sevgilerini, özlemlerini, acılarını birlikte yaşayıp ozanca bağrına basıyor.

<ı>Afyonkarahisar, Emirdağı’ndan
<ı>Kardeşlik özgürlük sevgi bağından
<ı>Dost ocağı Karacalar Köyünden
<ı>Türkiye’den size selam getirdim.

<ı>Malatya’dan, Erzurum’dan, Sivas’tan
<ı>Dikkat edin mana alın bu sesten
<ı>Pir Sultan Abdal’dan Mevlana’dan, Yunus’tan
<ı>Hepsinden size selam getirdim.

<ı>

Halk ozanımız sadece toplumun sevgi ve dostluk, barış eylemine şiirleriyle yön vermiyor, ayrıca içinde yaşadığı toplumun garip, mazlum, kimsesiz, yoksul, fakir, yardıma muhtaç insanlarına da yakınlık gösteriyor, onlar için katkıda bulunuyor, siyasal ve toplumsal sorunlarına da neşter vuruyor. Milli birlik ve beraberlikten yana, kahraman ordumuza aşık vatan sevgisiyle dopdoludur. İşte şu dizeleri oldukça manidardır:

<ı>Nerde düşkün varsa elinden tutun
<ı>Dünyalar durdukça artar kıymetin
<ı>Garibe, mazluma imdada yetiş
<ı>Bir umut ışığı yakın arkadaş.
<ı>
Sağ olsun, var olsun milletim, ordum
<ı>Birlik beraberlik dostluktur derdim
<ı>Bölünemez asla vatanım, yurdum
<ı>Eteğinizden taşı dökün arkadaş. ( 5 )

Âşık yoksul Derviş, insanları, köyünü, kentini, Tüm Anadolu’yu Kucaklıyor. Edirne’den Van’a kadar” vatanım” diyor. Ağacı, Ormanı sevdiği gibi tasarruflu, tutumlu olmayı da tavsiye ediyor. İnsan haklarını, , İnsan sevgisini her şeyin üstünde tutuyor. Tüm bunlardan başka gerçek bir yurtsever, Atatürk’ü ve Cumhuriyeti sözde değil, özde seviyor. Bu konuda kaleme aldığı “ Atatürk’ün Nasihati” başlılık şiirinden iki dörtlük sunmadan geçmek istemiyorum:

<ı>

<ı>Cumhuriyet vardır diye buyurdum
<ı>Bunu bütün Ülkelere duyurdum
<ı>Kimsenin olamaz bu güzel yurdum
<ı>Nasihatim budur Aziz Millete.
<ı>
Sizlere hatıra bir çift sözüm var
<ı>Ben gitsem de vatanımda gözüm var
<ı>O da gam değildir oğlum, kızım var
<ı>Bu da emanettir Aziz Millete. ( 6 )

Âşık Yoksul Derviş’in şiirlerinde kullandığı dili: Akıcı, duru, sade, yalın, çarpıcı, yaşayan bir Türkçesi vardır. Yeni sözcüklere de aşinadır. Öyle yabancı uyduruk sözcüklere de asla iltifat etmiyor. Öz be öz Türkçe yazıyor ve Türkçe konuşuyor. Bu bağlamda ödün vermiyor. Bu konuda uygarca bir dik duruşu vardır. Tek kelimeyle yaşayan günümüz Türkçesinden yanadır. Türk dili konusunda özverili hizmetleri Türk İşçileri arasında yadsınamaz. Avrupa da gurbet elde Anadolu’nun konuşan dili, duyulan kulağı olmuştur. Sazının coşkulu tellerinde destanlarımızı yaşatan, inançlı, vatanını, milletini seven gerçek bir halk ozanıdır.

28 Temmuz 2007 günü akşamında Âşık Yoksul Derviş onuruna Emirdağ / Karacacalar Köyü’nde büyük bir tören yapıldı. Bu törende Belçika’da yeni yayımlanan (Türkçe- Fransızca) Aşık Yoksul Derviş / Anadolu’dan Bir Ses / Voix d’ Anatolie “ (2007) adını taşıyan (172.s.) kitabının tanıtımı yapıldı. Bu törende Brüksel Devlet Bakanı Emir Kır, Afyonkarahisar Valisi Haluk İmga, Emirdağ Kaymakamı Gürsoy Osman Bilgin, Emirdağ Belediye Başkanı Lütfi İhsan Dağ, Karacacalar Köyü Muhtarı Kırmızı Ali lakaplı Ali Nurettin Şahbaz ve ünlü Türkücü Kubat, Emirdağ ilçe halkı, çocukları, yakınları ve sevenleri hazır bulundu. Konuşmacılardan Afyon Valisi Haluk İmga, Brüksel Devlet Bakanı Emin Kır, Karacalar Köyü Muhtarı Ali Nurettin Şahbaz, Ankara’dan Prof. Dr. Araştırmacı yazar Hayrettin İvgin, Denizli’den YAZ-AR-BİR (EGAY-DER) Genel Başkanı Dr. Şükrü Tekin Kaptan, Eskişehir’den Eğitimci, şair-yazar Muharrem Kubat ve bu satırların yazarı Aydın / Söke’den Abdülkadir Güler hazır bulundu. Ozan Aşık Yoksul Derviş’in kişiliği, şiirleri, eserleri ve halk ozanları arasındaki yeri konusunda konuşmalar yapıldı. Günün anlamına uygun konuşmacılara ve emeği geçenlere birer plaket günün anlamına uygun armağan edildi. Yeğeni Kubat ve çocukları tarafından sazlı-sözlü şanına yakışır bir konser verildi.

Âşık Yoksul Derviş’e daha nice başarılı yıllar, sağlıklı günler diliyor ve sözümü “Cumhuriyet” başlıklı şiirinden bir iki dörtlükle bağlamak istiyorum:

<ı>

<ı>Yok, eyledi cehaleti, körlüğü
<ı>Gerçek anlayışı verdi birliği
<ı>Okuma, yazmanın seferberliği
<ı>Türkiye’de Cumhuriyet kuruldu..

<ı>

<ı>Haksızlığa, sömürüye can verdi
<ı>Çağlar boyu aydınlığa yön verdi
<ı>Ana, bacı, hep bu yolda can verdi
<ı>Türkiye’de Cumhuriyet Kuruldu. ( 7 )

<ı>

Kaynaklar<ı>:

<ı><ı>1- Destanlarım / Âşık Yoksul Derviş / Ankara 2004.
<ı>2- a.g. e. / Âşık Yoksul Derviş Ankara 2004.
<ı>3- Âşık Veysel Hayatı ve Eserleri, Dr. Tahir Kutsi Makal. 2.baskı. İstanbul 1973.
<ı>4- a.g.e. / Âşık Yoksul Derviş Ankara 2004.
<ı>5- a.g.e. / Âşık Yoksul Derviş. Ankara 2004.
<ı>6- Afyonkarahisarlı Halk Ozanları İrfan Ünver Nasrattınoğlu. Ankara 2006.
<ı>7- Âşıkların Diliyle Cumhuriyet / Prof.Dr. Saim Sakaoğlu
<ı>Yrd. Doç. Dr. Zekeriya Karadavut Ankara 1998.


ÂŞIK YOKSUL DERVİŞ

<ı>Emirdağlı halk Ozanımız Âşık Yoksul Derviş’e,
<ı>Yunus Emre ve Âşık Veysel’in rüzgârıyla bu
<ı>Şiirimi armağan ediyorum.

<ı>

Bacı Sultan, Hak Halil-i erenler
Ehlibeyt’ten lâle sümbül dermişim
Gurbet elde selâm, sedâ verenler
Sazı güzel Âşık Yoksul Dervişim

Sazındaki değişine hayranım
Hacı Bektaş, Yunus Emre fermanım
Üçler, beşler, yedilerden dermanım
Yazı güzel Âşık Yoksul Dervişim

Kubatlardan, Karacalar Köyü’nden
Pir Sultan Abdal’dan, Âşık Veysel’den
Bade İçmiş Deryami’nin elinden
Nazı güzel Âşık Yoksul Dervişim.

Elmadağ’da hava soğuk kar şimdi
Hevenklerde üzüm, ayva, nar şimdi
Sevenleri gül, gülistan, yâr şimdi
Sözü güzel Âşık Yoksul Dervişim

Geylâni’yim gökçe destan yazanım
İlkbahar, yaz geldi, geçti hazanım
Haksızlığa baş kaldıran ozanım
Özü güzel Âşık Yoksul Dervişim…

Abdülkadir Güler
<ı>28 Temmuz 2007-
Karacalar Köyü- Emirdağ