Yazı başlığı mıknatıs gibi olmalıdır

Yazılara başlık metnin konusuna, ana fikrine ve temasına uygun olarak konur. Başlığın ilgi çekici olmasına da dikkat edilir. Adını hatırlayamadığım bir yazar başlıkların mıknatıs gibi olması gerektiği üzerinde durur. Bu fikir her yazı için, özellikle internette yayımlanan yazılar için geçerlidir.

İnternette okuduğumuz yazıları, eğer yazıyı özellikle ya da tavsiye üzerine seçmemişsek genellikle başlığa göre seçeriz. Yani mıknatıs bizi çeker. Benzetmelerde ileri gitmemek gerekirmiş, yani büyük mıknatıslar küçükleri çeker gibi konulara  girmeyelim.  

Yazı başlıklarını başka neye benzetebiliriz? Anahtara benzetebilir miyiz? Bu son zamanlarda “anahtar kelime” kavramı çok kullanılıyor. Bu özellikle başlık için kullanılmıyorsa da başlığın bir anahtar gibi olduğu inkâr edilemez. Onun için okuyuculara yanlış anahtar verilmemeli.

Başlıkların uzunluğu, kısalığı; açık ve kapalı oluşu…vb. durumlar da önemlidir. Şimdilerde çok benzetme kullanılıyor. Onun için yine bir benzetme ile belirtelim: Okuyucuya vereceğimiz anahtar öyle çok büyük, kaba ve ağır olmamalı.

Kelimelerin anlam özelliklerini bilirsiniz; duygu yüklü olduklarını da bilirsiniz. Yine kelimelerin çağrışım güçlerini de bilirsiniz. Her kelimenin anlam özelliklerini bilmesek bile başlıkta kullanılacak kelimelerin okuyucuya yaptıracağı çağrışımları, okuyucuda uyandıracağı duyguları az çok bilmeliyiz. “Az çok” dedim; çünkü okuyucuyu hiç kimse tam olarak tanıyamaz.  

Metne başlık koymak öyle kolay olmuyor. Kimi yazarlar başlığı metni yazdıktan sonra kor. Bazıları da yazıya başlamadan başlığı kor. Tabi yazı türlerine göre değişir bu. Örneğin bir makale önceden planlandığı gibi yazıldığı için başlık önceden konabilir: ama bir deneme, deneme demeyelim sanat değeri taşıyan bir yazı diyelim. Evet, sanat değeri taşıyan yazılar yazarın ya da şairin planlarından taşabilir. Onun için başlıklar da sonradan konabilir.

Okuyucuya altın bir anahtar veriyorsunuz. O altın anahtarla açılan metin de metin olmalı değil mi? Metnin nasıl olması gerektiği ayrı bir yazı konusu. Şimdilik, başlıkların mıknatıs gibi olması gerektiğini bilelim yeter.

Sabahattin Gencal, 19. 11. 2011