Yazılı, görüntülü basında çeviri ve Türkçe sorunları*

I . Genel Bakış

II . Sık Rastlanan Çeviri Kusurları

College : kolej değil, yüksek okul

Polis sanığa soruyor :

Hiç ilaç aldın mı? (Uyuşturucu demek  istiyor.)

Daha henüz gelmediler. (aynı anlam, eşanlamlılık, daha / henüz))

İçinde yaşanılan evler. (Çift edilgen –n / -ıl,yaşanan )

Karşılıklı olarak hoşça kal, hoşça kal deme (hoşça kal / hoşça git ;

goodbye / güle güle) 

III . Ne Tür Yanlışlar

1 . Sözcüklerin Anlamlarını Karıştırmak

a . Sofi’nin Dünyası : 
  
“ İyi bir filozof olmak için gereken tek şey, hayret etme yetisidir. "

Bilimin, felsefenin kaynağı “merak”tır, “hayret” değil.

b .  Kanal D’de Goodfellas ( Sıkı Dostlar ) Filminden :

Çevirmene göre, Birlik greve gidecekmiş. Kişilerden birisi, Ben birlik delegesiyim, diyor. Çevirmen union sözcüğünü yanlış anlamış. Birlik anlamının dışında, union aynı zamanda sendika demektir. İngilizcedeki sydicalism, Türkçede sendikalizm  sözcüğü gibi.

c . Kanal D’de Akbabanın Üç Günü Filminden :

Redford : Ben de buraya herkes gibi hastalanmaya geliyorum, diyor. Yine get sick sözcüğünü çevirmen yanlış anlamış.Oyuncunun demek istediği : Ben de buraya herkes gibi midemi bozmaya ya da kusmaya geliyorum.

2 . Doğrudan Çeviri

a . Prima Kanalı, 8 Nisan 199, saat 11.00, müzikle ilgili bir film :

Çevirmen, “ Bay bilmem kim orkestranın önderidir.”

Leader : başkemancı, konsertmaister

b . Kanal Bravo, 21 Ocak 1999, saat, 10.25

Delikanlı, Doris Day’e : “Kendine yalan söylemeyi  bırak.”

Don’t lie to yourself : Kendini aldatma

 
c . Discovery Channel, Heritage Guide (Britanya’nın Mirası adlı dizi, 31 Aralık 1998, saat, 22.55)

“Bu bina kente zamansız bir kalite getiriyor.”

Timeless quality sözünü Türkçeye “kente zamansız bir kalite” olarak çeviriyor. Oysa, söz, zamanı aşan, zamana direnen, zamanın yıpratamadığı nitelik, özellik.

 
d . Kanal A, 28 Kasım 1998, saat,17.10,  bir savaş filmi

-Mükemmel itaat isterim.
Perfect obedience : kesin itaat
-Hay hay efendim, başüstüne demeliydi.

e . Show TV, The Prince of the Tides
 
Barbara Streisand : Onlar, şapkacılar kadar çılgınlar, değil mi?
“şapkacılar kadar çılgınlar yerine : kafayı yemiş, keçileri kaçırmış, bir tahtası eksik  zengin deyimlerden birini kullanabilirdi.

3 . Türkçe Yetersizliği

a . Kanal 7 ‘de Pamuk Prenses filmi :

Yedi cüceler, Pamuk Prenses’e soruyorlar : “ Sevgilin uzun mu? ”

“Uzun boylu” İngilizcede de benzer ayırım vardır:
long : yatay nesneler için
tall  : dikey nesneler için kullanılır. Uzun masa ile yüksek masanın, uzun atlama ile yüksek atlamanın ayrımını düşünün.

b . Kanal 6’da Silahlara Veda filmi :
 
“Ben gidip komutana haber vereceğim.”

Çeviride “teslim olacağım” ya da “geldiğimi bildireceğim” demeli.

c . Kanal E’de bir film, 3 Ocak 1999, saat: 9.34

“Saçın biraz griye dönmüş.” (Your hair is turning / has turned gray)

Söylemi yerine: “saçın ağarmış, saçına kır düşmüş” deyimleri kullanılmalıydı.
    
4 . Deyimi ya da Sözcüğü Yanlış Anlamak

a . Show TV’de Kuzenim Winny Filmi

Savunma dinleniyor. (The Defense rests)

Savunmanın söyleyecek sözü ya da soracak sorusu yok anlamı yanlış olarak “ savunma dinleniyor ” çevirisi yapılmış.

b . Kanal e’de Nobody’s Fool filmi, Yaşamın İçinden 3 Ocak 2000

I’m groving on him : Yavaş yavaş alıştırıyorum; yanlış çevirisi: Kendimi alıştırıyorum.

5 . Kolaycılık ya da Araştırma Eksikliği

a . Kanal Bravo,

War departman : Savaş Departmanı
Doğrusu:
War departman : Savunma / Savaş Bakanlığı

b . TGRT Özel Haber : “uçağın copilot’u” diyor; oysa, “ikinci pilot ya da yardımcı pilot” demeliydi .

* Dr. Hüseyin İÇEN, 26 Eylül 2001, Dil Bayramı nedeniyle Dil Derneği’nin düzenlediği kurultayda sunuldu.