Yemini

Yemini (15. yüzyıl sonu - 16 yüzyıl başı) Şiirleri özellikle Alevi-Bektaşi toplumu içinde çok yaygın olan Yemini'nin kesin olarak doğum ve ölüm tarihleri bilinmemektedir, eserlerinden 15.yüzyıl sonları ve 16.yüzyıl başlarında yaşadığı sanılmaktadır. Fazıl oğlu Mehmet yemini olarak da bilinir. Bazı kaynaklar tarafından asıl adının Ali olduğunu, Akyazılı İbrahim Dede zaviyesinde hizmet ettiğini ve “Yemini” mahlasını kullandığını söylenir fakat bu bilginin doğru olup olmadığı hakkında bir kesinlik yoktur.

Alevi-Bektaşiliğin 14 kolundan biri olan Hurufiliği ile ünlü bir ozanımızdır. Harf ilminin gereği olarak şiirlerinde konular çeşitli sayılarla ifade edilmiştir. Otman Baba'ya bağlıdır. Akyazılı olan Yemini'nin Faziletnamesi vardır. Faziletnamesini hicri 925 de kaleme almıştır.

Demir Baba Velayetnamesi’nde adı “Hafız Kelam Yemini” olarak geçer. Buradan Yemini'nin Kuran-ı Kerim ezbere okuduğu ortaya çıkmaktadır.

Yemini Yedi Ulu Ozandan biri olarak bilinir. Alevi-Bektaşi edebiyatı ve yaşayışı üzerine çıkan matbuatlarda Yemini'nin şiirlerinde de sıkça rastlanmıştır. Bu şiirlerin bir bölümünde ise tıpkı Nesimi'nin işlediği gibi hurufi temaları da işlemiştir.

Yemini'nin şiirleri genellikle hece ölçüsünü ile yazılmıştır ama bazı şiirlerinde aruz ölçüsünü de kusursuzca ve ustaca kullanmıştır. Şiirlerinin topluca olarak bulunduğu bir divanı şimdiye kadar ele geçmemiştir.

1519 yıllarında yazıldığı sanılan eski Anadolu Türkçe'sinin özelliklerini taşıyan ve Hz.Ali'nin menkabe niteliğinde methiyelerini ihtiva eden "Faziletname" adlı bir eseri vardır. Bu eser Ali’nin yaşamını mitolojik bir biçimde yaşamını konu edinmiştir ve 7300 beyitten oluşmuştur.

Bu eseri Kitab-ı Erdem (iyi ahlak kitabı) olarak niteleyenler kitaptaki doğruluğu, dürüstlüğü, alçak gönüllülüğü kendilerine yaşam biçimi ve inanç biçimi haline getirmişlerdir ve Yemini’ye daha bir saygı duymuşlardır.

Günümüzde ise bu eser tekrardan derlenerek Türk Dil Kurumu Yayınları tarafından basılmış ve satışa sunulmuştur.

Sekiz yüz yetmişe varınca hicret
Cihana gün gibi doğdu kudret
İyan etti vilayet nuru ol mah
Hemen kendisi idi Hazret-i Şah

...

Sekiz yüz seksen üç olunca hicret
Dem-i faniden o Şah etti rihlet
Hüsam Şah idi ismiyle o Sultan
Gani Baba der idi bazı insan
Nişan u kisveti seb'al mesani
Yerine Kutb İbrahim-i sani
Resulün hicretinden anla ahir
Dokuz yüz bir içinde oldu zahir
Adı Akyazılı Sultan'dır Kutb
Ki şimdi aleme ol candır kutb(1)

...

Ali'nin hicretinden ba'de bil gil
Dokuz yüzden dahi yigirmi beş yıl
Çü nazma geldi bu fazi u keramet
Muhammed Mustafa'ya bin salavat (2)

Fazilatname, İstanbul 1327 Ahmet Hızır tab (1)s.83 (2)s.288

Mehmet Özgür Ersan