Yeni bir kriz merkezi gelişiyor(1)-cari açık

Cari açık aklı başında herkesi rahatsız eden, gerçeğin peşindeki ekonomistleri hop oturtup hop kaldıran ama AKP iktidarının “teğet geçeceği” söylenen kriz karşısındaki tutumu gibi umuruna katmadığı yeni bir kriz merkezini, yeni bir bunalım odağını oluşturmaktadır.

Ulusal Kanal’ın verdiği şu haberi okuyalım.

Türkiye'nin cari işlemler açığı, Ocak-Temmuz döneminde, 24 milyar 230 milyon dolar oldu. Geçen yılın aynı döneminde cari açık, 7 milyar 854 milyon dolar düzeyindeydi.

Temmuz'da cari açık yükselişini sürdürdü. Merkez Bankası, Türkiye'nin Temmuz ayı ve Ocak-Temmuz dönemine ilişkin Ödemeler Dengesi bilançosunu açıkladı.

Buna göre, Temmuz ayında cari açık, 3 milyar 438 milyon dolar oldu. 2009 yılı Temmuz ayında cari açık, 471 milyon dolar olarak hesaplanmıştı.

Dış ticaret açığı ise bir önceki yılın Temmuz ayına göre yüzde 95, 4 oranında artarak 5 milyar 410 milyon dolara ulaştı. (16.9.2010)

Cumhuriyet’te yayınlanan Öztrak’ın aşağıdaki fikirlerini okuyalım.

Yaptığı yazılı açıklamada, cari açık konusuna değinen CHP Saymanı ve Tekirdağ Milletvekili Öztrak, son ödemeler dengesi rakamlarının, yılın ilk yedi ayında cari açığın, geçen yılın aynı dönemine göre 3 kat arttığını gösterdiğini ifade etti. Artan cari açığın, özellikle sıcak para diye adlandırılan spekülatif fon hareketleri ile finanse edildiğini öne süren Öztrak, ''Geçen yılın ilk yedi ayında cari açığın neredeyse tamamı borç yaratmayan fonlar ile karşılanırken; içinde bulunduğumuz yılın aynı döneminde her dört dolarlık açığın ancak bir doları borç yaratmayan fonlar ile karşılanmaktadır. Gerileyen rekabet gücü, artan cari açık ve düşen finansman kalitesi ileriye yönelik kaygıları artırmaktadır'' değerlendirmesinde bulundu.

Öztrak, 2008'in ilk sekiz ayı ile mukayese edildiğinde, 2010'da faiz dışı harcamalarda ciddi reel artışların söz konusu olduğunu kaydederek, aynı dönemde giderlerdeki artışın da vergi gelirlerindeki artışın iki katı olduğunu belirtti.

Öztrak, açıklamasında, ''Önümüzdeki günlerde bir genel seçimin de gündeme geleceği, böylece artan dış açıklara bir de gevşeyen harcama disiplininin ekleneceği hesaba katılmalıdır. Bu endişe vericidir.'' görüşünü savundu. (20 Eylül 2010)

Gittikçe büyüyen cari açık, ekonomideki en önemli “kırılganlık” uzmanlara göre. Ve bir ekonomide “kırılganlık” merkezlerinin bulunması ve yapısal arızalardan kaynaklanması her an bir kriz bekleme durumu yaratır. Bu da geleceğe yönelik önemli kararlar alınmasını önler. Yatırımların kısılmasına neden olur. Yarınından güven duymadığı alana sermaye gitmez. Uygulanan para politikaları, Türkiye’nin bir sıcak para cenneti yapılması, dövizi ucuzlatmakta, Türk parasını değerlendirmekte, bu gelişme ithalatı delirtmekte, ihracatın kısılmasına neden olmakta, sonuçta ödemeler dengesi bozukluğu ve cari açık tırmanmakta, ve nihayet cari açık yeniden spekülatif nitelikli sıcak para denen Hedge fonlarıyla finanse edilmektedir. Bu kısır döngü milletin alınteri göznurunun yurt dışına akıp gitmesine neden olmaktadır.

Dalgalı kur politikası ekonominin kötü yönetildiğinin en önemli göstergesidir. Çözümü ise milli politikalara dönmektir.

23 Eylül günü Fed’in (ABD MB’nın) ekonomiye daha fazla destek olmaya hazır olduklarını açıklamasıyla Dolar niçin tepetaklak oldu? Piyasa bu açıklamayı “para kısıtlaması” tehlikesi olarak algıladı. Deflasyon korkusu piyasayı panik atak yaptı. Avro/Dolar paritesi 1, 34’ün üzerine fırladı.

İşte bu gelişme, “kırılganlık” denilen kriz odağının ataklarındandır.

(Sürecek)