Yok olmaya mahkûm bir ideoloji = "İslamcı zihniyet" - 2

Laiklik tam olarak nedir? Avrupa’da neden gelişmiş? İslam Dünyasında neden gelişememiştir?

Laiklik genel olarak din ve dünya işlerinin ayrılması olarak tanımlanır. Yani din ancak kişilerin vicdanında var olacak, Dünya düzeni,  toplumların gelişen ve değişen ihtiyaçlarına göre düzenlenecektir.

Bu bağlamda kişiler ve toplum dini baskı ve dogmalardan korunacak, kimse kimseye inancını ve nasıl yaşayacağını zorla dayatamayacak, farklı inanç sahipleri asimileye tabi tutulamayacaktır.

Semavi dinlerin tarihsel gelişimini incelediğimizde M.Ö. 3000 yıllarına, Sümer Uygarlığına kadar gideriz. Tarih nasıl Sümer’le başlamış ise semavi dinlerin kaynakları ve dayanaklarının kökenleri de Sümer’le birlikte başlar.

Sümer egemenleri yaptıkları kanunlarının ön sözüne “biz bu görevi falanca tanrıdan aldık” diye kanunlarına geçiyor ve “kim kanunlarımıza uymazsa tanrılar onun belasını versin” diye bedduayla bitiriyorlardı.

Semavi dinler varlıklarını nasıl bir tek tanrıya dayandırıyor ve bütün kurallarını tanrı sözü olarak asla değişmez ve değiştirilemez kılıyor ve bu kurallara karşı gelmek nasıl Allah’a karşı gelmekse. Sümer krallarının yönetim felsefesi de bunun aynısıydı.

Ancak kaynağı ne olursa olsun bütün yönetimsel kurallar hep, o zamanın toplumlarının ihtiyaçlarına göre hazırlanırlar ve gelişim ve değişimle birlikte kısa sürede de eskiye bilirler. İşte o zaman bunları tanrı sözü olarak kabul ettiğimiz zaman toplumların gelişiminin önüne büyük bir engel olduklarında eleştirilmeleri tanrıya isyan etmek olacağından imkânsızlaşır. İşte laiklik ilkesi bu ihtiyaçtan doğmuştur.

Hristiyan batı toplumlarında Alman rahip Martin Luther’in, 1517 de Witenberg kilisesinin kapısına astığı protesto bildirisi ile başlayan laikleşme süreci, Hristiyanlığın bir devlet dini olarak ortaya çıkmaması ve sonradan Roma İmparatorluğunun egemenlik aygıtına dönüşmesi nedeniyle, dinde öze dönüş hareketi olarak başlamış, zorlu bir süreç te olsa batılı toplumlar tarafından özümsenmiştir.

İslam dini ise bir devlet dini olarak ortaya çıkmıştır. Toplum kuralları ve kanunlar hep dini esaslara göre benimsenmiş ve İslam egemenleri yönetimlerinin dayanağını hep Allah’ın iradesinden aldıklarını iddia etmişlerdir. Bu yüzden İslam ülkelerine laikliğin benimsenmesi Batı kadar kolay değildir. Çünkü devlet ve toplum dinden ayrı düşünülemez.

O yüzden İslam dünyasında ciddi anlamda laikleşme çabaları olmamış, yüzeysel bazı gelişmelerse bu ülke insanlarının düşünce yapılarındaki yüzyıllar sonucu meydana gelen statiklik nedeniyle kayda değer bir sonuç vermemiştir.

İç şüphesiz İslam dünyası egemenlerinin emperyalist ülkelerle egemenliklerini korumak için kurdukları yakın işbirliği ve İslamcı zihniyetin ülkelerin sömürülmesine açık olması da bu duruma kayda değer bir etkendir.

Türkiye’de laiklik neden bir türlü sağlanamıyor?

Türkiye’de 1926 da anayasaya giren laiklik ilkesinin yine de tam olarak sağlanmadığını, kurulan cumhuriyetin lider kadrosunun halkı dini yönden kontrol altında tutmak ve yeni düzene karşı şeriat temelli tepki ve başkaldırıların önünün kesilmesi yoluna gittiğini görürüz.

Bu amaçla başbakanlığa bağlı diyanet işleri başkanlığı kurulmuş, anayasasında laik yazan devlet Sünni halkın ibadet yeri olan camiyi ülkedeki Hristiyan cemaatler dışında tüm inanç sahiplerine zorunlu tek ibadet yeri olarak göstermiş. Alevi tekkeleri kapatılarak Osmanlıda olduğu gibi aleviler asimilasyon yoluna gidilmiş. Sünni Müslüman bir Türk ulusu yaratılma çabasına girilmiştir.

Maalesef laiklik ilkesi devrimci bir ruh ile anayasaya konmasına rağmen yukarıda saydığım nedenlerle Türkiye’de sakat doğmuştur. İşte 90 yıl boyunca da bu sakatlık cumhuriyetin hep yumuşak karnı olmuştur.

Özellikle 1950 de iktidara gelen Demokrat Parti, hiç tereddütsüz ülkeyi Amerikan güdümüne sokmuş, bu uğurda ABD’ye yaranmak için Kore’ye asker göndermiş, 1954 yılında NATO’ya üye olunmasıyla soğuk savaş döneminde Adnan Menderes, kurduğu Amerikancı ve emperyalizmci zihniyetin, tabii ki emperyalist zihniyetinde çıkarları gereği zaten sakat doğan laikliği daha da sakatlayarak işlevsiz hale getirme yoluna gitmiştir.

İşte Türkiye’de laikliğin bir türlü sağlanamamasını önce devletin bizatihi kendisi yapısında, sonra 60 yıldır bu ülkede iktidara gelenlerin kendi egemenlik çıkarları gereği, laikliği aslında hiç sevmemelerinde ve altını oymak için yapmadıklarını bırakmamalarında aramak gerekir.

Gelecek yazıma bu konuyla devam edeceğim.

AHMET ELDEN