Yörükler dünyasına bir bakış (4)

Yörüklerde göç zamanı:

Yörük dendi mi göç adı anılmaz mı? Anadolu Türkleri arasında  bir ata  sözü vardır. “ Yörük göçü yolda düzelir” diye. Aslında bu söz Yörük göçünün düzensiz olduğu için söylenmemiştir. Göç yolunun uzun olduğunu vurgulamak için söylenmiştir. Yaylakla kışlak arasındaki göç en kısası bir haftalık zaman istiyor. Oysa Yörük göçünde bir görkem, soyluluk ve canlılık vardır. Kışı kışlakta geçiren Yörükler, Nisan ayı sonlarında ovalara doğru  ısınmaya başlarlar.  Sürü yola başlamadan önce yayla Yörük beyi başkanlığında tüm  Yörük hane başkanları Yörük Obasının bir yerinde bir araya gelirler ve gerekli kararı alırlar. Beyin başkanlığında göç günü kararlaştırılır. Göçün Salı gününe gelmemesine dikkat ederler.  

Çünkü inanca göre “  Salı günü göç başlarsa uğursuzluk sayılır “ diye bir görüş vardır. Onun için Salı günleri  göç yapılmamasına  özen gösterirler. Genelde    Yörüklerde   Perşembe günleri uğurlu sayılır. Göçten önce sabahın erken saatlerinde sürüler göç yoluna düzülür. Havutlar, atlardı eğerler, kadınlar çocukları hazırlar. Çamaşırların yerleştirildiği renkli  çuvallar, kara çadırlar ve diğer yiyecekler tek tek  develere   yüklenir. Öndeki devlere renkli çuvallar sarılır Üstlerine renkli kilimler örtülür. Yükler ve develer gelin gibi süslenir.

Arkadaki develere karaçadırlar ve benzeri eşyalar yüklenir.  Deve katarların ailenin yeni gelini veya genç bir kızı çeker. Develerin başlarına renkli başlıklar takılır. Yörük göçü tam bir saltanattır. Bu göç zengin bir deneyin zengin bir kültürün ürünüdür.Göçlerin konaklandığı yerlerde hangi muhtarlığa  yakın iseler köyün muhtarlığına bir miktar para verirler. ( 5 ) Yaz göçünde sürüde taze oğlak, yeni kuzu, deve köşeği, yani taze hayvanlar olacağından konaklama yerleri daha kısa tutulur. Yörük göçlerinde herkesin kendine göre yurtları vardır.   Konaklama yapıldığında hiçbir kimse başkasına ait yere veya yurtlara giremez. Haneler birbirlerine saygılıdır.

Yörüklerde göçün  zengin bir kültürü, geleneği ve töresi vardır.Örneğin göç sırasında  büyük bir Yörük grubu küçük bir Yörük grubuna yolda rastlarsa, o grubu ağırlar, yedirir, içirir ve konuk ederler. Yine göç sırasında yol boyunca yolda erenler varsa, ( Mezar Taşları ) ulu kişilere, ulu ağaçlar ziyaret edilir. Şehitler varsa saygıyla anılır, kurbanlar kesilir, ağaçlara  genç kızlar   bezler bağlar.   Göç sırasında var olan köylerde tanıdıklar varsa  onları da zijyaret ederler. Yol üzerinde   kurulan  pazarlara  uğrarlar. Yağ, peynir v.s.  satarlar, alış verişte yaparlar. Konak yerlerinde sazlar çalınır, halaylar çekilir,   türküler ve manilerle dile gelirler. Kesilen davarlar birlikte yenilir. Ağaçlara salıncaklar asılır, çocuklarlar bir birleriyle oynaşırlar, bu ara da at yarışları ve pehlivan güreşleri de yapılır.  

Abdülkadir Güler 

30.05.2017-  SÖKE